جواد خیابانی سر حرفش می ماند؟

قبل از آغاز بازی ایران و عمان، جواد خیابانی به تعداد بیشتر تماشاگران عمانی نسبت به تماشاگران ایرانی اشاره کرد ولی فی‌الفور افزود که تماشاگران ایرانی شور بیشتری دارند و شعور بیشتری هم دارند.

 

به گزارش صدای ایران روزنامه اعتماد نوشت؛ قاعدتا خیابانی بابت این جمله‌اش با بمباران انتقاد منتقدین در فضای مجازی مواجه شد. جان کلام منتقدین این بود که حرف خیابانی نژادپرستانه بوده است. قبلا در دفاع از علی انصاریان نوشتیم که نژادپرستی یعنی اعتقاد به برتری ذاتی گروهی بر گروه دیگر و استنتاج حقوق بیشتر برای گروه برتر. به بیانی دیگر، می‌توان گفت نژادپرستی اعتقاد به فرودستی ذاتی گروهی از مردم نسبت به سایر گروه‌های انسانی است. اخیرا جیمز واتسون، دانشمند 90 ساله انگلیسی و از پیشتازان شناخت دی.ان.ای که در سال 1962 جایزه نوبل فیزیولوژی و پزشکی را هم برده است، اظهارنظری علمی درباره سیاهپوستان کرد و مدعی شد ژن‌ها باعث تفاوت در میزان هوش سیاه‌پوستان و سفیدپوستان می‌شود و متوسط آی‌کیوی سیاهان و سفیدها با هم متفاوت است. در واکنش به این رای او، «لابراتوار کولد اسپرینگ هاربر» در امریکا که برای سال‌ها ریاستش برعهده جیمز واتسون بوده است، در بیانیه‌ای اعلام کرد که این دانشمند را از عناوین افتخاری‌اش محروم می‌کند. این لابراتوار در بیانیه‌اش سخنان دکتر واتسون را قابل سرزنش و فاقد پشتوانه علمی دانست و تاکید کرد که سخنان وی به هیچ‌وجه موضع این لابراتوار، کارکنان، اساتید و دانشجویانش نیست و «سوءاستفاده از علم برای توجیه تعصبات» را محکوم کرد. واتسون که قبلا بابت این قبیل اظهاراتش عذرخواهی کرده بود، با تکرار مجدد آنها همه افتخارات علمی‌اش سلب شد.

تفاوت جملات علی انصاریان و جواد خیابانی دقیقا در همین نکته نهفته بود که انصاریان تلویحا یا تصریحا مدعی برتری ذاتی ایرانی‌ها به افغانستانی‌ها نشده بود اما جواد خیابانی دقیقا مدعی شد که شعور ایرانی‌ها بیشتر از عمانی‌هاست. یکی از لوازم شعور بیشتر هم، هوش بیشتر است. اگر خیابانی مثلا گفته بود شعور رییس‌جمهور ایران بیشتر از شعور پادشاه عمان است، این حرف را شاید می‌شد سنجید و درباره‌اش داوری کرد؛ ولی وقتی مدعی می‌شویم شعور گروه کثیری از انسان‌ها بیشتر از شعور گروه کثیر دیگری از انسان‌هاست، باید اول معلوم کنیم که مبنای صحت این حرف ما چیست؟ طبیعتا خیابانی نمی‌تواند بگوید برداشت شخصی من مبنای صحت این مدعاست. مستندی هم که در این زمینه نداریم که آقای خیابانی بتواند به آنها متمسک و متشبث شود. بنابراین تنها چیزی که می‌تواند مبنای این مدعا و متضمن صحت آن باشد، علم است. اما اگر علم می‌توانست چنین مدعیاتی را بر کرسی قبول بنشاند، دکتر واتسونِ برنده جایزه نوبل را در سن 90 سالگی بی‌آبرو نمی‌کردند که چرا سیاه‌پوستان را ذاتا (و بنا به علل ژنتیک) کم‌هوش‌تر از سفیدپوستان دانسته‌ای. شاید در آینده‌ای دور یا نزدیک، علم بتواند چنین مدعیات ذات‌گرایانه‌ای را، که در توصیف تحقیرآمیز یک قوم یا ملت یا گروه کثیری از انسان‌ها مطرح می‌شوند، کاملا بسنجد و درباره صحت و سقم آنها حکم صادر کند، ولی فعلا دست علم از چنین دامانی کوتاه است. پس کسی که چنین ادعاهایی دارد، حرفش مورد تایید علم نیست. مورد تایید علم یعنی مورد تایید جامعه عالمان. چنین حرفی اخلاقی هم نیست؛ زیرا وقتی شعور کمتر عمانی‌ها در هیچ لابراتواری ثابت نشده، چسباندن برچسب کم‌شعوری بر ناصیه آنها، مصداق تحقیر ناروای یک گروه انسانی و لاجرم غیراخلاقی است.

البته باید انصاف داد که آقای خیابانی این‌قدرها هم به چند و چون ماجرا فکر نکرده است. او در یک لحظه خواسته با «شور» و «شعور» قافیه‌سازی کند و سخن مسجع بگوید. ضمنا خیابانی آشکارا کشورهای منطقه خلیج‌فارس را خوش ندارد و هر وقت فرصت کند این ناخشنودی‌اش را بر داریه می‌ریزد. این ناخوشایندی در کنار آن قافیه‌سازی، به علاوه استعداد زیاد جواد خیابانی برای درافتادن به ورطه احساساتی‌گری، در مجموع موجب شد حرفی بزند که متهم به نژادپرستی شود. آنچه خیابانی گفت، کم و بیش مفروضات و مبانی نژادپرستانه داشت، ولی با کمی ارفاق می‌توان گفت خیابانی اسیر نفرت‌های تاریخی است. تاریخ سیاست در صد سال اخیر، به خوبی نشان می‌دهد که ناسیونالیسم افراطی راه به جای خوبی نمی‌برد.

خوشبختانه جواد خیابانی دیشب بابت آنچه درباره عمانی‌ ها گفته بود عذرخواهی کرد. امیدواریم او برخلاف دکتر واتسون برعذرخواهی‌اش پایدار بماند و فیلش دوباره از هندوستان ناسیونالیسم افراطی سر درنیارورد.