عربستان هم نتوانست به داد آمریکا برسد

به گزارش صدای ایران فریدون برکشلی، نماینده اسبق ایران در اوپک که در این اجلاس حضور داشت و اخبار را از نزدیک دنبال می‌کرد، در گفت‌وگویی با «شرق» از اهمیت این اجلاس گفت. به گفته برکشلی این اجلاس، یکی از سیاسی‌ترین اجلاس‌های نفتی در طول دوره اوپک بود و نگرانی‌ها درباره عدم توافق در اواسط این مذاکرات به اوج رسیده بود. بااین‌حال او در این گفت‌وگو تأکید کرد که این اجلاس در سطح سران بود و هیچ وزیری در حدی نبود که خود به‌تنهایی تصمیم بگیرد و به‌همین‌دلیل نیز اغلب در تماس‌های ممتد تلفنی با کشور خود در ارتباط بودند و حتی نواک، وزیر انرژی روسیه، برای گفت‌وگو با پوتین راهی روسیه شده بود. برکشلی در تحلیل‌های خود تأکید می‌کند که ارتباط آمریکا با اوپک می‌تواند برای آینده نفت بسیار مطلوب باشد. چرایی این اظهارنظر او را در ادامه بخوانید:

نتیجه این دوره از اجلاس را چطور ارزیابی کردید؟

من تابه‌حال اجلاسى به این حد سیاسى ندیده بودم. ورود نماینده آمریکا فضاى اجلاس را متشنج کرده بود. همچنین ورود روسیه به سازمان، اجلاس را خیلى سیاسى کرده بود؛ اما در نهایت نتیجه نشست، بسیار مطلوب بود. آقای زنگنه، وزیر نفت ایران هم مقاومت خوبى کرد. البته روسیه هم از سیاست کاهش تولید به‌منظور افزایش قیمت نفت حمایت کرد و عربستان هم فشار زیادى نیاورد. به نظر می‌رسید تلاش آمریکا برای اثرگذاری بر اجلاس اخیر هم بی‌نتیجه ماند. بازار با این توافق، علائم نیرومندی از اوپک دریافت مى‌کند. در کوتاه‌مدت ممکن است این تأثیر را شاهد نباشیم، اما این تصمیم،‌ عزم اوپک‌پلاس به ثبات بازار را به نمایش گذاشت. اما مهم‌ترین نکته‌ای که درباره این دوره اجلاس می‌توان گفت این بود که این اجلاس در حد اجلاس سران بود. وزرا ناچار بودند دقیقه‌به‌دقیقه با سران کشورشان رایزنى کنند. در واقع هیچ وزیرى در حدى نبود که شخصا تصمیم بگیرد، حتی وزیر انرژى روسیه پس از مذاکرات روز اول، به مسکو پرواز کرد و صبح دوباره بازگشت.

برایان هوک، نماینده ویژه وزارت امور خارجه آمریکا، در واقع فقط براى دیدار عربستان آمده بود و نتیجه‌اى نگرفت. هدف این مقام آمریکایى متقاعدکردن اوپک برای کاهش‌ندادن بود که موفق نشد. واکنش ایران نسبت به حضور این مقام آمریکا در اجلاس صدوهفتادوپنجم، کاملا معمولى بود. کشورهای دیگر برخورد و نگرش خوبى به این رفتار مداخله‌جویانه نداشتند. در فضاى خبرى هم تا حدى این اقدام آمریکا را مضحکه کردند. در کل حضور مقام آمریکایی در اجلاس خیلی زشت ارزیابی شد. تابه‌حال در اوپک چنین چیزى دیده نشده بود. جالب اینکه تعدادى از شرکت‌هاى شیل که معمولا شرکت‌هاى کوچک هستند، آمده بودند و با وزرا لابى مى‌کردند که قیمت را بالا ببرید. این خواسته آنها برخلاف خواسته پرزیدنت ترامپ بود که ادعا کرده بود جهان از قیمت بالای نفت حمایت نمی‌کند! بااین‌حال فکر می‌کنم به سبب آنکه اکنون آمریکا به‌عنوان بزرگ‌ترین تولیدکننده نفت جهان و پس از ٧٥ سال صادرکننده شده، ایجاد ارتباط با آمریکا براى اوپک مطلوب است. البته آسان نیست، چون در آمریکا و به‌ویژه نفت شیل، شرکت‌هاى متعددى هستند و باید راهکارى طراحى شود.

ترامپ نگرش غیرنفتى دارد، او بیشتر تسلیحاتى و ساختمانى فکر مى‌کند. البته پنتاگون بزرگ‌ترین مصرف‌کننده نفت جهان است. بااین‌حال، مسائل براى پرزیدنت ترامپ عموما منبعث از منافع شخصى است.

بله، عربستان بیش از تمام اعضا نیازمند قیمت‌هاى بالاست، زیرا براى عرضه سهام آرامکو هر دلار اضافى برای قیمت نفت، روى ارزش سهام تأثیر دارد.

من قبلا هم گفته‌ام مباحث درون‌سازمانى اوپک با مباحث دوجانبه خارج از سازمان تفاوت دارد. در سال‌هاى قبل ما یک ذکى یمانى و یک عربستان داشتیم، امروز ما سه یمانى و سه عربستان داریم؛ روسیه، آمریکا و عربستان. عربستان ضرورت کاهش حداقل یک میلیون را قبول دارد، اما آن را مشروط به توافق جمعى کرده بود. روسیه هم اهل کاهش نبود و دنبال سوارى رایگان بود مثل همیشه؛ به‌همین‌دلیل هم تنها موافقت خود را برای کاهش 100 تا 150هزار بشکه در روز تا سه ‌ماه پذیرفته بود که البته پس از مذاکرات تا 200 هزار بشکه را هم پذیرفت. 

در این مدت، بیشتر پرسش‌هاى خبرنگاران از وزیر نفت عربستان درباره فشار آمریکا و بهاى حمایت واشنگتن از شاهزاده بن‌سلمان بود. عربستان هم توپ را به زمین روسیه و بقیه انداخته بود تا از توافق‌نکردن براى کاهش تولید مبرى شود، حتی نگرانی‌ها برای توافق‌نکردن نیز زیاد شده بود و برخی از احتمال عدم توافق و برگزاری اجلاس اضطراری در فوریه یا مارس حرف می‌زدند.

خروج قطر، جو هماهنگ شوراى همکارى خلیج فارس را تا حد زیادى مختل کرده و سردرگمى و بلاتکلیفى ناراحت‌کننده‌اى بر فضاى اجلاس سایه انداخته بود، اما تحت‌ا‌لشعاع جو سنگین اجلاس قرار گرفت و در واقع اهمیت خاصى پیدا نکرد. با خروج قطر از اوپک گفته مى‌شود که ممکن است امارات هم از مجمع جهانى گاز خارج شود، در واقع به تلافى این اقدام، این رخداد هم دور از ذهن نیست.

ابهام در افق تقاضا مهم است. موتور رشد تقاضا چین و البته هند هستند. نبرد تجارى آمریکا و چین، آینده را مبهم کرده است. اجلاس G20 هم بى‌نتیجه بود. به‌همین‌دلیل نمی‌توان چندان نظر مشخصی درباره آینده بازار نفت ارائه داد.