ادعای یک دانشمند چینی: تولد اولین نوزاد دستکاری ژنتیکی شده

تحقیقات جنجالی دانشمند چینی تعلیق شد

 

یک دانشمند چینی چند روز پیش ادعا کرد که اولین نوزاد انسان را با دستکاری ژنتیکی به دنیا آورده است و این ادعا سیلی از مباحث، واکنش‌ها و اظهارنظرها را از سراسر دنیا به‌دنبال داشت.

به گزارش صدای ایران از مهر، جامعه علمی جهان و مردم سراسر دنیا در این هفته، هنگامی که "جیانکوی هه"(He Jiankui) ادعا کرد که اولین نوزادان دستکاری ژنتیکی شده جهان را به دنیا آورده است، در بهت فرو رفت.

"جیانکوی" می‌گوید با استفاده از روش ویرایش یا اصلاح ژن موسوم به "کریسپر کس۹"(CRISPR Cas9)، ژن یک جفت نوزاد دختر دوقلو به نام‌های "لولو"(Lulu) و "نانا"(Nana) را ویرایش کرده است تا آنها را نسبت به ویروس اچ‌آی‌وی(HIV) مقاوم‌تر کند.

این پزشک چینی پس از اینکه با استفاده از فناوری کریسپر و برداشتن ژن "CCR5 gene"، اصلاحاتی در رحم به وجود آورد، موفق شد در اوایل این ماه، دو نوزاد دختر دوقلو به دنیا بیاورد. ژن "CCR" ویروس نقص ایمنی بدن (اچ آی وی)، عامل ایجاد عفونت ایدز را از بین برده و کاری می‌کند که بدن جنین در برابر این بیماری مصون باشد.

در سال ۲۰۱۵، دانشمندان دانشگاه علم و فناوری جنوب چین (SYSU) برای نخستین بار ژن‌های داخل رحم انسان را با کمک فناوری کریسپر اصلاح کردند و توانستند ژن‌های خاصی را با این روش که عملکرد یک قیچی ژنتیکی دقیق را داشت، خارج کنند.

"هه" در مصاحبه خود گفت: من مسئولیت بزرگی را در این زمینه احساس می‌کردم و قصد داشتم این آزمایش، نخستین نمونه مثال‌زدنی در نوع خود باشد.

این کار اما با واکنش‌های شدیدی مواجه شد، زیرا دانشمندان در سراسر جهان آن را غیر مسئولانه و غیر اخلاقی نامیده‌اند. در حالی که دانشمندان تاکید می‌کنند که فناوری کریسپر هنوز به مرحله‌ای از پیشرفت نرسیده است که بتوان آن را روی جنین‌های انسان استفاده کرد، چرا که خطرات مرتبط با استفاده از این روش، به طور کامل شناخته شده نیست.

با این حال "هه" باز هم خبر از در راه بودن سومین نوزاد داده است.

در حال حاضر خبرگزاری آسوشیتد پرس گزارش کرده است که دولت چین تحقیقات وی را متوقف کرده است.

"ژو نانپینگ" معاون وزیر علوم و فناوری چین به رسانه‌ها گفته است که دولت با آنچه که "جیانکوی" انجام داده، مخالف است.

وی افزوده است که تحقیقات روی کارهای وی به زودی آغاز خواهد شد.

"ژو" گفته است کار این دانشمند، عبور از خط اخلاق و اصول اخلاقی است که توسط جامعه دانشگاهی انجام شده و شوکه کننده و غیر قابل قبول است.

"جیانکوی" این هفته در یک کنفرانس در هنگ کنگ سخنرانی کرد و اندکی از کاری را که در آزمایشش به آن پرداخته، توضیح داد.

"جیانکوی" و گروه پژوهشی وی در "دانشگاه علم و فناوری جنوب"(SUSTech) چین، از فناوری کریسپر برای حذف ژن CCR۵ استفاده کردند تا نوزادانی مقاوم در برابر ایدز به دنیا بیاورند.

دکتر "هه" در مصاحبه‌ای که در روز چهارشنبه داشت، از انجام این پروژه تحقیقاتی احساس غرور و افتخار کرده و گفت: من باور دارم که این آزمایش می‌تواند به خانواده‌ها و فرزندان کمک کند. من هم درد این گونه افراد را احساس می‌کنم و قصد دارم مسئولیت خود را در این باره انجام دهم.

در این آزمایش در مجموع ۸ زوج که تنها یکی از این زوج‌ها مبتلا به "ایدز" بودند، شرکت کردند.

چکیده این طرح پژوهشی نشان می‌دهد که زمان تعیین شده برای آزمایش، از هفت مارس سال ۲۰۱۷ تا هفت مارس سال ۲۰۱۹ است. در این آزمایش، زوج‌های ساکن چین که نیازهای مربوط به سلامتی آنها برطرف شده و مایل به انجام دادن لقاح مصنوعی هستند، شرکت دارند. هدف پژوهشگران از این آزمایش، به دنیا آوردن نوزادان سالم مقاوم در برابر ویروس ایدز و ارائه بینش‌های جدیدی برای از بین بردن بیماری‌های ژنتیکی در رحم انسان است.

جدول مربوط به این بررسی، آزمایش‌های ژنتیکی که تاکنون روی جنین‌های ۱۲، ۱۹ و ۲۴ هفته‌ای انجام شده نشان می‌دهد. البته هنوز مشخص نیست که آیا یکی از همین آزمایش‌ها به تولد این دختران دوقلو منجر شده یا خیر. والدین این نوزادان نیز مایل نیستند که نامشان فاش شود.

هه افزود: من باور دارم که این آزمایش می‌تواند به خانواده‌ها و فرزندان کمک کند. من هم درد این گونه افراد را احساس می‌کنم و قصد دارم مسئولیت خود را در این باره انجام دهم.

اما آسوشیتد پرس گزارش می‌دهد که وی از هنگ کنگ خارج شده است و یک نفر از سوی وی گفته است: من در چین، کشور خود خواهم ماند و با تمام تحقیقات مربوط به کارم همکاری می‌کنم. داده‌های خام و اولیه من برای اشخاص ثالث در دسترس خواهد بود.

وی هنوز مطالعه خود را منتشر نکرده و داده‌های خود را به اشتراک نگذاشته است. همین امر موجب نگرانی‌هایی در جامعه علمی دنیا شده است.

آنچه که او در کنفرانس هنگ کنگ به اشتراک گذاشت، موفقیت و ایمنی آزمایشش را در ذهن برخی زیر سوال برد، هر چند که تعیین این که چه اتفاقی در طول آزمایش وی افتاده واقعا سخت است.

کمیته برگزاری آن کنفرانس، بیانیه‌ای در مورد این موضوع منتشر کرده است و خواستار برگزاری یک انجمن برای این نوع تحقیق و تشویق گروه‌های علمی برای تدوین دستورالعمل‌هایی برای استفاده از آن شده است. همچنین تاکید کرده است که اعضای برگزاری این کنفرانس معتقدند که استفاده از روش ویرایش ژن‌ها هنوز در زمان کنونی خطرناک است.

در این بیانیه آمده است: ما در این کنفرانس، یک ادعای غیرمنتظره و عمیقا ناراحت کننده مبنی بر ویرایش ژن دو جنین انسان و به دنیا آوردن آنها شنیدیم. توصیه ما، راه‌اندازی یک ارزیابی مستقل برای بررسی این ادعا و تغییرات احتمالی است که در دی‌ان‌ای این نوزادان رخ داده است. حتی اگر این تغییرات تایید شده باشند، این کار، غیر مسئولانه و غیر اخلاقی است و با استانداردهای بین المللی مطابقت ندارد. معایب این تحقیق شامل نشانه‌های پزشکی ناکافی، ضعف پروتکل طراحی شده مطالعه، عدم رعایت استانداردهای اخلاقی برای حفاظت از موضوع تحقیق و عدم شفافیت در توسعه، بررسی و اجرای روش‌های بالینی است.

استفاده از روش اصلاح ژن در انگلستان، آمریکا و بسیاری دیگر از نقاط جهان ممنوع است.