تولیدمحتوای توهین‌آمیز درباره امام مدیریت شده است؟

پس از به تمسخر گرفتن برخی چهره‌های مطرح و بعضاً تاریخی و هشدارهایی که درباره عوارض چنین حرکت‌هایی داده شد، در روزهای اخیر شاهد ظهور فضایی توهین آمیز نسبت به امام خمینی (ره) بودیم؛ فضایی که به سرعت گسترش یافت و در کمتر از چند روز به شدت گسترش یافت اما آیا این اتفاق بدون سازماندهی بوده یا اتفاقی که رخ داده، حساب شده بوده است؟

با گسترش ارتباطات در سال‌های اخیر، ایجاد موج‌ در فضای کشور ساده‌تر شده و این اتفاق به همان اندازه که می‌تواند دستاوردهای مثبتی در پی داشته باشد، از ظرفیت ایجاد تبعات منفی نیز برخوردار است و به همین دلیل دور از انتظار نیست که برخی از ناهنجاری‌هایی که در فضای واقعی وجود دارد در فضای مجازی مشاهده شود اما متاسفانه در این فضا به واسطه عدم حضور عینی، سطح این ناهنجاری‌ها افزایش می‌یابد و گاهی شاهد حضور ناهنجاری‌های تازه‌ای نیز هستیم.

یکی از این ناهنجاری‌ها، هدف قراردادن چهره‌های تاریخی به ویژه اشخاص مطرح در تاریخ معاصر و قرار دادنشان به عنوان سوژه جوک‌های روز است که در اکثر اوقات قالب طنز ندارد و بیشتر به هجو و هزل می‌ماند و عملاً با بمباران این نوشته‌ها در فضاهای اجتماعی آنلاین، پیامک‌های شخصی و دیالوگ‌های معمول، قبح چنین توهین‌هایی به چهره‌هایی که از احترام و شان اجتماعی نیز دارند، شکسته شده و طبیعتاً با عادی سازی چنین رویه‌ای، گستره چهره مورد هتاکی قرار گرفته، گسترده‌تر می‌شود.

در همین راستا در روزهای اخیر شاهد شکل گیری موج تازه‌ای در برخی شبکه‌های اجتماعی فیلتر شده در مسیر توهین به معمار کبیر نظام جمهوری اسلامی ایران امام خمینی (ره) بودیم و در اتفاقی بی‌سابقه حجمی عظیم از توهین‌ها به ایشان انتشار یافت که متاسفانه به واسطه فضای موجی، اندکی این فضا گسترش یافت، هرچند با هشدارهایی که از سوی چهره‌های اخلاق گرا داده شد، گسترش این فضا مدیریت شده و توهین به امام خمینی (ره) به شدت کاهش یافت.

تولید محتوای توهین آمیز امام خمینی برعهده چه کسانی است؟

هتاکان با تمرکز بر روی گفتارهای معمول یاران امام خمینی درباره ویژگی‌های ایشان، تلاش کردند از این ناحیه اقدام به توهین به جایگاه بلندمرتبه رهبر فقید انقلاب اسلامی ایران نمایند و در همین راستا به یک باره صدها عنوان به یک ژانر مشخص در چند صفحه و فضای مشخص منتشر شد و در حال فراگیری بود که همان هشدارهای چهره‌های اخلاق گرا و برخی اقدامات، منجر به توقف گسترش این موج حداقل در دو روز اخیر شده است.

در این میان آنچه این حرکت را نسبت به وقایع پیشین متمایز می‌ساخت، ظهور بدون دلیل چنین موجی و همچنین حجم وسیع محتوای عرضه شده بود. در واقع به عبارت ساده‌تر هر موجی نیاز به یک جرقه دارد تا در پی این جرقه چاشنی اولیه منفجر شود و سپس یک لایه وسیع تر از اشخاص حکم بمب را ایفا کنند و سپس موجی غیرقابل توقف شکل بگیرد که در بسیاری از اوقات استمرارش وابسته به استمرار جرقه‌ها نیست.

همچنین برای شکل‌گیری چنین موجی، یک دوره زمانی ضروری است و طبیعتاً درباره شخصی چون دکتر شریعتی در طول یک روز صدها متن توهین آمیز منتشر نشده و به مرور زمان این موج شکل گرفته است و تقریباً شکل گیری یک موج در سیکل زمانی کمتر از 72 ساعت اتفاقی ناممکن است یا حداقل می‌توان گفت درباره مواردی چون تخطئه جایگاه یک چهره تاریخی نمی‌توان در این مدت کوتاه، موج ایجاد کرد.

بنابراین بسیار عجیب و مشکوک بود که بدون هیچ جرقه یا بهانه‌ای، چنین موجی شکل گرفت و به سرعت چندصد نوشته با ادبیاتی مشابه و در فضاهایی مشخص منتشر شد و نکته جالب اینکه پس از اینکه برخی از این صفحات تصور کردند که موج شکل گرفته، عوامل اصلی‌شان اقدام به بستن صفحه‌ها کردند و موج دوم، صفحات تازه‌ای ایجاد کرد که هنوز برخی از این صفحات فعال هستند.

با این اوصاف بدون شک اقدام مدیریت شده‌ای در لایه اول این توهین وجود داشته و به واسطه نوع شکل گیری و کیفیت گسترش قطعاً در بدو امر مدیریت شده و برنامه ریزی شده بود و توسط چند نفر بدون اتاق فکر نبوده، هرچند در لایه‌های بعدی ممکن است شاهد حرکات کور توسط برخی اشخاص بوده باشیم. با این اوصاف آنچه بی‌پاسخ می‌ماند، انگیزه شکل دادن چنین موجی بود و مشخص نیست در لایه زیرین این اقدام، چه اهدافی پیگیری می‌شده است؛ ابهامی که شاید در گذر زمان برطرف شود.