ماجرای عجیب ثبت ملی یک اثر تاریخی

مسوولان اداره‌ی میراث فرهنگی استان تهران به‌تازگی از لزوم ثبت بنایی در فهرست آثار ملی صحبت کرده‌اند که 13 سال پیش در این فهرست ثبت شده است!

ساختمان تاریخی «انتقال خون» که متعلق به خاندان «اتحادیه» است، در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و به‌نظر می‌رسد بهتر است، به‌جای تلاش برای امضای تفاهم‌نامه و ثبت این بنا، مشکلات متعدد میراث فرهنگی در استان تهران از سوی مسوولان پیگیری شود.

البته اگر مدیران مربوطه به‌تازگی به این حوزه وارد شده بودند، می‌شد گفت که باید به‌جای اظهار نظر بدون داشتن اطلاعات اولیه، بهتر است اطلاعات خود را افزایش دهند و از مشاوران مطلع کمک بگیرند؛ اما وقتی پای مدیرانی در میان باشد که 9 ماه از انتصاب‌شان می‌گذرد، باید گزینه‌های دیگر را بررسی کرد، چراکه «میراث فرهنگی» جای آزمون و خطا و کسب تجربه به‌مدت طولانی نیست.

روز جمعه (31 مردادماه) رییس شورای شهر تهران - احمد مسجدجامعی - در قالب برنامه‌ی تهران‌گردی‌اش به ساختمان «انتقال خون» واقع در خیابان وصال رفت، جایی که یک بنای تاریخی در آن قرار دارد. در این بازدید، قرارهایی برای امضای تفاهم‌نامه با هدف ثبت این ساختمان در فهرست آثار ملی گذاشته شد.

مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان تهران - رجبعلی خسروآبادی - در این بازدید، رییس شورای شهر تهران را همراهی می‌کرد. خسروآبادی صحبت‌هایی درباره‌ی ثبت ملی این خانه در فهرست آثار ملی و پیشینه‌ی تاریخی آن عنوان کرد، در حالی که اطلاعات مطرح‌شده نادرست بود، اما این اطلاعات توسط دیگر همراهان آقای مدیر میراث اصلاح نشد و تا امروز، بعد از گذشت چهار روز، آن اطلاعات هنوز اصلاح نشده است.

در آن بازدید مطرح شد که اداره کل میراث فرهنگی و گردشگری استان تهران باید برای ثبت ملی پایگاه «انتقال خون» اقدام کند. این در حالی است که در فهرست آثار ثبتی قرارگرفته در پورتال سازمان میراث فرهنگی و گردشگری، این بنا تاریخی با نام «اتحادیه» (پایگاه انتقال خون) آمده است. براساس این سند، بنای پایگاه «انتقال خون» 25 اسفندماه 1380 به شماره‌ی 5627 در فهرست آثار ملی به ثبت رسیده و قدمت آن متعلق به دوره‌ی معاصر ثبت شده، این در حالی است که در آن بازدید، قدمت این بنا، دوره‌ی پهلوی یا قاجار دانسته شد.

 براساس سند ثبتی این خانه‌ی تاریخی، مالک اولیه و بانی اصلی این بنا فردی به نام «علی اتحادیه» بوده است. او از خانواده‌های فرهنگی و در عین حال، متمول به‌شمار می‌رفت. این بنا در حدود سه دهه‌ی اول قرن حاضر توسط او با مشاوره‌ی معماران فرانسوی ساخته شد. البته در محدوده‌ی سال‌های 1300 تا 1310 این بنا محل سکونت «قوام‌السلطنه» بوده است.

هرچند بعد از آن دوره، این بنا دوباره توسط مالک اولیه مورد استفاده قرار گرفت. تا این‌که حدود 30 سال پیش، این ملک توسط «سفارت شوروی» خریده و به‌عنوان انجمن فرهنگی ایران و شوروی فعال شد. با پیروزی انقلاب اسلامی، خانه‌ی یادشده توسط بنیاد مستضعفان مصادره و سرانجام در سال 1364 توسط سازمان انتقال خون خریده شد و از آن به بعد به‌عنوان «پایگاه منطقه‌ای - آموزشی انتقال خون تهران» مورد بهره‌برداری قرار گرفت. اکنون نیز از این بنا به‌عنوان بخش اداری این پایگاه هنوز استفاده می‌شود.