پیام مجلس به روحانی: یا ترمیم یا استیضاح

آخرین دقایق از آخرین جلسه علنی هفته گذشته، یعنی دقیقا ٧ روز پیش بود که میکروفن محمدعلی وکیلی، عضو اصلاح‌طلب هیات رییسه مجلس روشن شد و متن نامه‌ای با امضای ١٨٧ نفر از نمایندگان مجلس خطاب به حسن روحانی، رییس‌جمهوری قرائت شد. نامه‌ای که با موضوع پرتکرار این روزها یعنی ترمیم تیم اقتصادی دولت، به‌صورت فراگیر و با اتفاق‌نظر هر ٣ فراکسیون سیاسی مجلس نسبت به محتوای آن تهیه شده بود.

پیام ٨٥ درصدی مجلس

دقایقی پیش از قرائت نامه، هنگامی که کلیات لایحه حفاظت از خاک به عنوان آخرین مصوبه آن روز مجلس به تصویب رسید، مجموع نمایندگان حاضر در صحن ٢١٨ نفر اعلام شد و حال آنکه معمولا تعداد نمایندگان حاضر در هر یک از جلسات مجلس در همین حد و حدود است. پس شاید بتوان به این اعتبار ادعا کرد که امضای بیش از ٨٥ درصد نمایندگان حاضر در آن نشست علنی آن روز مجلس پای نامه مهم چهارشنبه قبل نمایندگان به رییس‌جمهور بوده است.

نمایندگان در آن نامه البته تصمیم‌گیری درمورد چگونگی ترمیم تیم اقتصادی دولت را به شخص رییس‌جمهور واگذار کرده بودند اما در عین حال بر جایگاه خود به عنوان ناظر بر عملکرد قوه مجریه تاکید کرده و نوشته بودند: «مجلس شورای اسلامی در راستای وظایف و اختیارات و با استفاده از ابزارهای قانونی پیش‌بینی شده می‌تواند نسبت به اصلاح این مهم اقدام کند.» این جمله درکنار چند طرح استیضاحی که در همان روز و روزهای پیش از آن تهیه و به جریان افتاده بود از یک‌سو و تهیه طرح استیضاح شخص حسن روحانی به عنوان رییس هیات دولت از دیگرسو و علاوه بر اینها فضای انتقادی حاکم بر رسانه‌ها، به‌خصوص رسانه‌های اصولگرا که همزمان با خروج امریکا از برجام هر روز شدیدتر از روز قبل علیه دولت متراکم شده و روحانی و سیاست‌هایش را مقصر همه مشکلات معرفی می‌کند و شاید مهم‌تر از هر سه مورد قبل، بالاگرفتن اعتراضات بخش‌های مختلف جامعه نسبت به وضعیت معیشتی و برگزاری چند مورد تجمع اعتراضی در بازار و بیرون درهای بازار، این باور را که تغییراتی اساسی در راه است و احتمالا مجلس مجری این تغییرات در کابینه خواهد بود، تقویت می‌کرد.

کارت زرد حجتی، اخطار به دولت

همین یکشنبه پیش وقتی محمود حجتی، وزیر جهاد کشاورزی برای پاسخگویی به سوال جواد کریمی‌قدوسی، نماینده عضو جبهه پایداری مشهد در مجلس به بهارستان آمد، هنوز این فضای ضدروحانی در مجلس موج می‌زد. این اولین‌بار نیست که کریمی‌قدوسی وزرای دولت روحانی را برای پاسخگویی به سوالاتش به صحن علنی مجلس دهم می‌کشاند اما نخستین‌بار است که صحن سوال او را از یک وزیر دولت وارد تشخیص می‌دهد. هرچند حجتی چندان محبوب مجلس دهمی‌ها نیست و این ادعا هم در تعداد آرایش در جریان رای‌اعتماد به وزرای پیشنهادی دولت دهم (که پس از بیطرف، وزیر پیشنهادی نیرو که تنها بازمانده از فهرست اولیه وزرای پیشنهادی روحانی بود، کمترین رای را به دست آورد) و مهم‌تر از آن هنگامی که اسفندماه سال قبل در همین مجلس استیضاح شد، قابل اثبات است اما احتمالا از کریمی‌قدوسی محبوب‌تر است و نگاه منفی نمایندگان معتدل مجلس به حجتی و آن کارت زردرنگ، اگرچه تاثیر خاصی در ادامه کار او در وزارت جهاد کشاورزی نخواهد داشت، نشان می‌دهد که این روزها مجلس کمی از دولت خسته است. قاسم احمدی‌لاشکی یکی از همین نمایندگان معتدل که در فراکسیون مستقلین ولایی نیز عضویت دارد هم این ادعا را تایید می‌کند. او ساعتی پس از اتمام نشست علنی روز یکشنبه به «اعتماد» گفت که این روزها فضای مجلس به‌گونه‌ای است که اگر پای وزیری برای استیضاح به صحن برسد، به احتمال قریب به یقین موفق به بازگشت به وزارتخانه‌اش نخواهد شد. نماینده نوشهر گفته بود: کارت زردی که حجتی گرفت، کارت زردی به کل دولت بود.

خستگی؛ پیام نگاه مجلس به دولت

البته مجلس با قانون داوری فوتبال اداره نمی‌شود و این‌طور نیست که اگر حجتی یک کارت زرد دیگر بگیرد، از دولت اخراج شود اما مشکل حجتی درحال حاضر این نیست که یک کارت زرد گرفته است. وزیر جهاد کشاورزی هم حتما نگرانی خاصی از این کارت زرد ندارد اما دلش چندان از اتفاقاتی که ممکن است در آینده برایش در همین مجلس بیفتد، قرص و محکم نیست. او در معرض استیضاح است و البته، تنها یکی از اعضای تیم اقتصادی دولت که در چنین وضعیتی قرار گرفته. بیژن نامدار زنگنه، وزیر نفت هم اوضاعی مشابه دارد و طرح استیضاحش بار دیگر به بهانه قدیمی «کرسنت» و به درخواست ١٧ نماینده عمدتا نزدیک به جبهه پایداری روی میز کمیسیون انرژی قرار دارد. علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی هم اوضاعی شبیه به حجتی و زنگنه دارد. غلامرضا تاجگردون، رییس اصلاح‌طلب کمیسیون برنامه و بودجه مجلس که اسفندماه سال پیش یکی از طراحان استیضاح ربیعی بود، همین چند روز پیش عکسی از خود، هادی قوامی و جهانبخش محبی‌نیا، دو نایب‌رییس کمیسیون بودجه را از جلسه این کمیسیون برای استماع برنامه‌های وزارت کار درمورد اشتغال در ایسنتاگرامش منتشر کرد و از مخاطبانش خواست به نگاه ٣ نماینده حاضر در عکس نگاه کنند تا شاید از پس گره خوردن این نگاه‌ها، آنچه تاجگردون بیان نکرده را بخوانند و ببینند. مخاطبان را نمی‌دانم اما آنچه من از نگاه تاجگردون، قوامی و محبی‌نیا خواندم، خستگی بود و کلافگی از شنیدن تکرار مکررات.

نماینده‌ها حالا مدتی است که بیش از هرچیز، از این خستگی صحبت می‌کنند. می‌گویند دیگر از شنیدن حرف خسته شده‌اند. می‌گویند مردم هم دیگر از شنیدن حرف خسته شده‌اند. می‌گویند دولت باید عمل کند، رییس‌جمهور باید عمل کند. می‌گویند رییس‌جمهور باید هم نسبت به ترمیم تیم اقتصادی و هم نسبت به اجرای سیاست‌های اقتصادی‌اش اقدام عملی نشان بدهد. و اگر باز هم‌چنین نشود، خودشان دست به کار می‌شوند و احتمالا پیش از هر کسی، مسعود کرباسیان، وزیر اقتصاد را به استیضاح می‌کشند. استیضاحی که چندی پیش با ٥٠ امضاء تقدیم هیات رییسه شد و بعد تعداد امضاهایش از مرز ٧٠ گذشت و به‌گفته همین نمایندگان اگر اوضاع به همین روال پیش برود، تعداد این امضاها از مرز یکصد و یکصد و پنجاه هم خواهد گذشت.

... و ناگهان تغییر

آنچه تا این‌جا گفتیم اوضاع و احوال نه چندان مساعد دولت و دولتی‌ها بود در مجلس تا یکی، دو روز قبل. این چند روز اما ناگهان اوضاع دگرگون شده است. معلوم نیست چه اتفاقی افتاده اما ناگهان همه‌چیز شکل و شمایلی متفاوت به خود گرفته. نمایندگان همین دیروز هم، وقتی پس از اتمام نشست غیرعلنی ٣ساعته با وزیر صنعت، معدن و تجارت و رییس سازمان برنامه و بودجه به راهرو آمدند، همچنان بر نظرات قبلی‌شان درمورد لزوم ترمیم تیم اقتصادی دولت پافشاری می‌کردند اما تاکتیک‌شان به روشنی دستخوش تغییری اساسی شده بود. دیروز کمتر نماینده‌ای در راهروی مجلس پیدا می‌شد که به‌دنبال استیضاح وزرای دولت باشد. اصلاح‌طلب و مستقل و اصولگرا هم نداشت. از رحیمی، بنیادی، نجفی خوشرودی، خدری، مازنی، هاشم‌زایی و مسعود رضایی اصلاح‌طلب تا جعفرزاده ایمن‌آبادی، بائوج لاهوتی، احمدی لاشکی و حسینی شاهرودی مستقل و حتی نقوی حسینی، علیرضا سلیمی، عباس گودرزی و حسن کامران اصولگرا، از همگی پرسیدیم و همگی، هر ١٥ نفر گفتند حالا وقتش نیست. گفتند دولت باید تیم اقتصادی‌اش را ترمیم کند. گفتند حتی باید افراد تغییر کنند اما این شخص رییس‌جمهور است که باید دست به این تغییرات بزنند. آنها حرف حسابی‌تر هم داشتند. می‌گفتند تا وقتی رویکردها تغییر نکند و زیرساخت‌های اقتصاد مملکت اصلاح نشود، تغییر نفرات راهگشا نیست. می‌گفتند باید فکری اساسی بکنیم. این‌طور نمی‌شود. دیگر این‌طور نمی‌شود.

دلواپسان دیروز، همراهان امروز

این تغییر تاکتیک البته صرفا محدود به بهارستان‌نشینان نبوده. از ابتدای این هفته حتی دست‌فرمان رسانه‌ها هم عوض شده. ما این‌جا در «اعتماد» که سال‌هاست می‌گوییم اقتصاد مملکت باید از اساس اصلاح شود. منظور به هیچ‌وجه رسانه‌های اصلاح‌طلب نیست. این اتفاقا روزنامه‌ها، رسانه‌ها و شخصیت‌های رسانه‌ای اصولگرا بودند که به یکباره تغییر تاکتیک دادند و شمشیرهایی که پس از خروج امریکا از برجام از غلاف بیرون کشیده و به سمت دولت گرفته بودند، پایین کشیدند. حالا وطن امروز است که به استقبال سخنرانی اخیر روحانی رفته و از رییس‌جمهور برای پذیرش مسوولیت اوضاع کنونی و لزوم تغییر در دولت تقدیر می‌کند. این کیهان است که حالا در تیتر یکش می‌نویسد اگرچه همچنان حاضر نیست حتی برای تامین مطالبات ملت به دولت چک سفیدامضا بدهد اما در عین حال حاضر نیست تا مرز استیضاحش نیز پیش برود. غلامعلی حدادعادل، علیرضا زاکانی، مهدی محمدی و حتی محمدباقر قالیباف که اردیبهشت‌ماه و درجریان رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری اخیر شدیدترین انتقادها را علیه حسن روحانی و دولتش مطرح می‌کرد، حالا از همدلی و همکاری با دولت می‌گویند.

علت و انگیزه هرچه هست، اتفاق مبارکی است. آنچه به عنوان علت گفته می‌شود، شرایط خاص این روزهای کشور است که بعضا از آن به «جنگ اقتصادی» تعبیر می‌شود و کدام دوستدار وطنی است که در اوضاع جنگی، به‌دنبال منافع شخصی باشد؟! حالا به دستور مقام معظم رهبری، شورای هماهنگی اقتصاد تشکیل شده و ریاست این شورا برعهده حسن روحانی، رییس‌جمهور است. شورایی متشکل از قوای سه‌گانه و دستگاه‌های مختلف. این فرمان اتحاد شاید مهم‌ترین علت همگرایی این روزها با دولت باشد و از اینجا تا مقصد تنها کاری که باید انجام شود، پیمودن مسیر است. وقتی همه سرنشینان کشتی سرجای‌شان مستقر شدند، باید بادبان‌ها را بالاکشید و به‌راه افتاد. حالا همه سرنشینان سرجای‌شان نشسته‌اند، پس باید به راه افتاد.