وزیر مردودی که «وزیر دانشمند» شد

فردا چهارشنبه جلسه استیضاح دکتر رضا فرجی دانا برگزار می شود و نمایندگان طراح استیضاح، دلایل مخالفتشان را با وزیر علوم دولت یازدهم در صحن علنی مجلس بیان می کنند. فرجی دانا نیز باید از عملکردش در وزارت علوم دفاع کند و نمایندگان مجلس را برای رای اعتماد مجدد، قانع کند. دفاعی که سومین حضور فرجی دانا در مجلس نهم محسوب می‌شود. او پیش از این دوبار دیگر هم کارش به بهارستان کشیده شده است.

حاشیه‌های تمام نشدنی آقای وزیر. انگار «رضا فرجی دانا» و وزارت علوم هیچ‌وقت سرانجام خوشی در کنار هم نخواهند داشت. از همان مجلس اصلاح طلب ششم گرفته تا مجلس اصولگرای نهم. چهارشنبه اما روز سرنوشت فرجی دانا خواهد بود. آیا رای نمایندگان، او  را دوباره به دفتر کارش در ساختمان شهرک غرب بازخواهد گرداند یا تصمیمی خواهند گرفت که به ادعای برخی سایت‌ها، فرجی دانا بار سفر را ببندد و راهی کانادا شود؟

فرجی دانا اولین بار در 11 شهریور 82 برای کسب رای اعتماد مجلس در زمان دولت هشتم، پای به مجلس ششم گذاشت. در آن سال  از مجموع 220 رای، نمایندگان 86 رای سفید 127 رای کبود و 7 رای زرد به وزارت او داده شد تا او نتواند از مجلس پرحاشیه ششم رای اعتماد بگیرد. نمایندگانی که مخالف فرجی دانا صحبت کردند به ترتیب «نورالدین پیر موذن»، «سید ناصر قوامی» و « احمد پورنجاتی»  سه نماینده اصلاح طلب مجلس ششم بودند. در سال 92 بعد از عدم موفقیت دکتر جعفر میلی منفرد در کسب رای اعتماد مجلس نهم، رئیس دولت تدیبر و امید، دکترفرجی دانا را به مجلسی ها پیشنهاد داد و بلاخره او توانست اعتماد مجلس نهم را که اکثریت آن را اصولگرایان تشکیل می دهند به خود جلب کند.

نمایندگان مجلس با 159 رای موافق ،70 رای مخالف و32 رای ممتنع به رضا فرجی دانا به عنوان وزیر علوم تحقیقات و فناوری رای اعتماد دادند. اما در فاصله یک‌سال پس از این رای اعتماد، فرجی دانا دوباره باید به مجلس برود و دوباره  از نمایندگان رای اعتماد بگیرد تا هم‌چنان بتواند روی صندلی اتاق ریاست در طبقه سیزدهم ساختمان وزارت علوم بنشیند.

 اقدامات فرجی دانا در همان ابتدای مدیریت وی در وزارت علوم با انتقاد برخی از نمایندگان مجلس مواجه شد. به طوری که نمایندگان در چندین نوبت خواهان توضیح وی شدند. فرجی دانا نیز در هیچ کدام از صحبت هایش نتوانست نمایندگان را قانع کند. تا اینکه نمایندگان چاره کار را فقط در استیضاح وزیر علوم دیدند. حالا فرجی دانا باید برای سومین بار به مجلس برود و برای گرفتن رای اعتماد از نمایندگان مجلس تلاش کند.

4 محور سوالی که نمایندگان برای استیضاح وزیر علوم مطرح کردند به این شرح است:

1- عدم پذیرش و سرگردانی پذیرفته شدگان قانونی بورسیه های تحصیلات تکمیلی و ارایه پذیرش مجوز افراد رد صلاحیت شده در این دوره ها علی رغم تاکید مراجع ذیصلاح و قانونی در کشور و بازگرداندن برخی اساتید اخراج شده توسط هیات های رسیدگی به تخلفات یا مراجع ذیربط دانشگاه ها.

2- اعزام گروه های سیاسی بعضا دارای سوابق تندروی در قالب کارشناسان، ارزیابی عملکرد روسای دانشگاه ها که زمینه ایجاد تنش را در دانشگاه ها فراهم کرده و تغییر شیوه انتخاب روسای دانشگاه ها بر خلاف رویه جاری شورای عالی انقلاب فرهنگی و خلاف دستور صریح ریاست محترم جمهوری.

3 - منصوب کردن عناصر دارای سابقه مشخص فتنه 88 در مسوولیت های مهم ستادی وزارتخانه و عزل اشخاص عالم، متعهد و مدیر از برخی دانشگاه ها و منصوب کردن برخی افراد افراطی و تند به ویژه در مسوولیت های میانی دانشگاه ها.

4- عدم مواجهه درست با تحرکات سیاسی ضد نظام و برخی عناصر در دانشگاه ها و میدان دادن به برخی نشریات دارای رویکرد ضد دینی و گرایشات شدیدا قومی و تجزیه طلبانه در محیط های دانشگاهی و احیای برخی تشکل های افراطی و آشوب طلب.

خواندن نظرات و مخالفان اصلاح طلب فرجی دانا بعد از 11 سال بسیار قابل توجه است. سال 1382 «نورالدین پیر موذن» به عنوان اولین مخالف وزیر پیشنهادی علوم در دولت هشتم به پایین بودن توان علمی و تجربه کاری فرجی دانا اشاره کرد و گفت: «چگونه می‌خواهید ۱۸ هزار هیأت‌ علمی‌ را که‌ به توان‌ علمی‌ و تجربه‌ کاری آن ها‌ مطمئناً اعتراف‌ خواهید کرد و به مراتب‌ بهتر از حضرت‌ عالی‌ هستند، به دنبال‌ خودتان‌ بکشانید؟ »

دومین مخالف «سید ناصر قوامی» بود که در صحن علنی مجلس دلایل مخالفت خود را این گونه بیان کرد:« مواضع‌ سیاسی‌ ایشان‌ برای‌ نمایندگان‌ محترم‌ روشن‌ نیست‌، باید مواضع‌ سیاسی‌ خود را برای‌ نمایندگان‌ محترم‌ روشن‌ کنند. کسی‌ باید مدیریت‌ مقام‌ وزارت‌ علوم‌، تحقیقات‌ و فناوری‌ را به عهده‌ بگیرد که‌ شخصیت‌های‌ بزرگ‌ علمی‌ او را به عنوان‌ یک‌ وزنه‌ علمی‌ قبول‌ داشته‌ باشند که‌ یقیناً درباره‌ ایشان‌ چنین‌ چیزی‌ وجود ندارد.»

«احمد پورنجاتی» آخرین مخالف فرجی دانا در جلسه رای اعتماد نیز دلایلی همچون «پایین بودن فرجی دانا از نظر علمی» را از دلایل مخالفتش دانست:«ما باید مسأله‌ را بشناسیم و برای‌ مسأله‌ راه‌حل‌ پیدا کنیم‌. آقای‌ دکتر معین‌ بتی‌ نیست‌ که‌ ما پای‌ او سینه‌ بزنیم‌! اما اگر نمره‌ ۱۵ است‌، وزیری‌ انتخاب‌ کنید که‌ ۱۳ باشد. نه‌ وزیری‌ که‌ از جهات‌ مدیریتی‌ و سیاسی‌ و تدبیر و پذیرش‌ مقبولیت‌ زیر ۱۰است.»

حالا بعد از گذشت 11 سال از جلسه رای اعتماد دولت هشتم، فرجی دانا باید از نمایندگان رای اعتماد مجدد بگیرد. اما این‌بار طیف مخالف او در مجلس ششم، فرجی دانا را «وزیر دانشمند» دولت روحانی می‌‎دانند.

 

اعلام وصول استیضاح فرجی دانا با حاشیه های زیادی همراه شد به طوری که بعضی رسانه ها آن را تقابلی بین دو جریان سیاسی کشور عنوان کردند. اما نمایندگان طراح استیضاح وزیر علوم، دلایل اصلی این استیضاح  را این موارد دانسته اند:

فرجی دانا در همان ابتدا دکتر «جعفر توفیقی» سرپرست موقت وزارت علوم را به عنوان مشاور عالی و دکتر »جعفر میلی منفرد» را به عنوان معاون آموزشی وزرات علوم منصوب کرد. این انتصابات با واکنش ها و انتقادات نمایندگان مجلس مواجه شد. برخی نمایندگان معتقدند بعضی از افرادی که فرجی دانا در پست های مهم وزرات علوم قرار داده است از عناصرفعال و دارای سابقه مشخص در فتنه 88 هستند. عزل و نصب های فراوان در وزارت علوم دولت یازدهم به خصوص روسای دانشگاه ها یکی دیگر از ایرادات وارده از سوی نمایندگان به مدیریت فرجی دانا است. فرجی دانا برای پاسخ به سوالات نمایندگان در این مورد به مجلس رفت اما نتوانست توضیحات قانع کننده ای به نمایندگان بدهد.

بعضی نمایندگان به اقدام وزیر علوم مبنی بر بازگرداندن اساتید و دانشجویان اخراجی به شدت واکنش نشان داده‌اند. آنان معتقدند این کار فرجی دانا موجب سیاسی شدن فضای دانشگاه، درگیری، اغتشاشات و در نتیجه کند شدن رشد علمی کشور می شود. همچنین برخی از نمایندگان مجلس می گویند 125 نفر از دانشجویانی که بازگشتند «بهایی» هستند و حتی بعضی از آنها سابقه قاچاق مواد مخدر نیز دارند. همچنین گفته می شود امکان بازگشت برخی اساتید اخراجی مسئله دار، با روی کار آمدن فرجی دانا دوباره فراهم شده است.

یکی دیگر از دلایل استیضاح فرجی دانا سقوط دوپله ای جایگاه کشور در تولید علم است. سایت اسکوپوس در نموداری تولید علم در ایران را در سال 2013 کمتر از سال 2012 اعلام کرده‌است. نمایندگان، مقصر کاهش رتبه علمی کشور را مدیریت وزارت علوم و سیاسی شدن دانشگاه ها می دانند. دکتر محمدرضا مرندی عضو شورای مرکزی کانون دانشگاهیان کشور می گوید: «ما تجربه تاریکی را در دوران اصلاحات داشته‌ایم که دانشگاه‌ها به مراکز بحران‌آفرین تبدیل شده بودند که توسعه علمی کشور را نیز مخدوش می‌کرد و این نگرانی ما در مدیریت جدید وزارت علوم نیز وجود دارد.»

پس از اعلام وصول طرح استیضاح وزیر در مجلس، فهرستی از اسامی دانشجویانی که به‌طور غیر قانونی از بورسیه‌ها استفاده کرده‌اند منتشر شد. در لیست منتشر شده نام های افرادی منتسب به برخی از وزرای دولت های نهم و دهم دیده می شود. بعد از این ماجرا تلاش های بسیاری شد تا دلیل استیضاح وزیر علوم افشای این لیست عنوان شود. اما برخی نمایندگان مجلس اعلام کردند که آنها نیز اسامی دیگری از بورسیه های غیرقانونی در دولت های موسوم به اصلاحات دارند و اینکه این استیضاح کاملا فنی است و قرار است فقط عملکرد فرجی دانا مورد نقد و بررسی قرار گیرد. یکی از نمایندگان یکشنبه 26 مرداد در این‌باره در صحن علنی مجلس گفت:«سوال ما از آقای فرجی‌دانا این است چرا تا قبل از بحث استیضاح در مورد بورسیه‌ها سکوت کرده بودید؟ تا روز چهارشنبه و عدم رأی اعتماد نمایندگان به خود با همه بورسیه‌های غیرقانونی در هر پست و مقامی برخورد کرده و اسنادش را منتشر کنید.»

حالا باید منتظر ماند و دید که آیا فرجی دانا می تواند از آزمون سخت روز چهارشنبه و جلسه استیضاح پیروز بیرون بیاید یا اینکه به گفته خودش چمدانش را می‌ببدد و راهی کانادا می‌شود؟