پیش بینی رابرت جرویس درباره آینده برجام بدون آمریکا

پروفسور رابرت جرویس استاد روابط بین الملل دانشگاه کلمبیا معتقد است نتیجه خروج امریکا از توافق هسته ای ایران اگر منجر به بی ثباتی نشود، احتمالا آشفتگی به همراه دارد؛ به این صورت که اروپا تا اندازه ای برای حفظ روابط اقتصادی با ایران تلاش می کند و ایران بخش هایی ازبرجام را زیر پا می گذارد، اما به بیشتر موارد آن، حداقل برای مدتی، پایبند خواهد ماند.

به گزارش صدای ایران از پرشیادایجست، دونالد ترامپ سرانجام به وعده انتخاباتی خود عمل کرد و از توافق چند جانبه هسته ای ایران خارج شد. اقدام او با مخالفت اکثریت کشورهای جهان از جمله اتحادیه اروپا، چین و روسیه مواجه شد. رئیس جمهور روحانی اعلام کرده اگر سایر اعضای توافق برجام تضمین دهند که منافع ایران حفظ شود، همچنان در توافق می ماند. اما جان بولتون، مشاور امنیت ملی کاخ سفید، گفته است: "ممکن است" تحریم های ثانویه اعمال شده علیه شرکت های اروپایی در نتیجه خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران، وجود داشته باشد. با این حال اتحادیه اروپا از اجرای مقررات بازدارنده در برابر تحریم های ثانویه آمریکا سخن گفته است که البته ظاهرا بیشتر برای شرکت های کوچک و متوسط کاربرد خواهد داشت.

اما ایران خواستار تضمین اتحادیه اروپا برای انتفاع کامل ایران از توافق برجام شده است. آیا اتحادیه اروپا قادر است به ایران تضمین دهد که ساز و کاری ترتیب دهد که تحریم های ثانویه آمریکا نتواند در مراودات ایران با سایر کشورها تاثیر بگذارد؟

پروفسور رابرت جرویس استاد روابط بین الملل دانشگاه کلمبیا و رئیس پیشین انجمن علوم سیاسی آمریکا در این باره به خبرنگار پرشیا دایجست می گوید: «مشخص نیست که اتحادیه اروپا بتواند این کار را انجام دهد. از یکسو، ایران درخواست ​های نسبتا سختی از اروپا دارد. از سوی دیگر، حتی اگر دولت های اروپایی مایل به ایستادگی در برابر ایالات متحده باشند، بسیاری از شرکت های بزرگ مایل نیستند. با اینکه این مساله برای آنها آزار دهنده است، دولت های اروپایی می دانند که درگیری شدید با آمریکا به نفعشان نیست. بنابراین نتیجه آن اگر بی ثباتی نباشد، احتمالا آشفتگی به همراه دارد، به این صورت که اروپا تا اندازه ای برای حفظ روابط اقتصادی با ایران تلاش می کند و ایران بخش هایی از برجام را زیر پا می گذارد، اما به بیشتر موارد آن، حداقل برای مدتی، پایبند می​ماند.»

برخی کارشناسان عنوان می کنند ترامپ با تصمیم به خروج آمریکا از برجام در واقع متحدین اروپایی خود را نادیده گرفت. جرویس نیز به این امر اذعان می کند و معتقد است خروج آمریکا از برجام می تواند منجر به شکاف بیشتر میان اروپا و آمریکا شود. اما آیا راهکاری وجود دارد؟ پروفسور جرویس می گوید: «پاسخ منطقی این خواهد بود که اتحادیه اروپا با هم متحد شوند، اما متاسفانه این غیرممکن است.»

این شرایط ممکن است این تصور را ایجاد کند که امریکا همچنان ابرقدرت جهان بوده و می تواند به مدیریت جهان بپردازد. اما جرویس مخالف این امر است و می گوید: «ایالات متحده آنقدر ضعیف و متزلزل است که نمی تواند موقعیت جهانی چندانی داشته باشد.»

با این حال او نیز همچون بسیاری از کارشناسان به این امر اذعان دارد که خروج آمریکا از توافق هسته ای برجام باعث آسیب به اقتصاد ایران می شود. جرویس می گوید: «البته ایران هرگز از برجام آنچنان که انتظار می رفت، سود نبرد. اما حتی اگر اروپا سعی در ماندن در برجام را داشته باشد، اقتصاد ایران مطمئنا به شدت متضرر خواهد شد.»

اما خروج آمریکا از توافق هسته ای ایران آیا پیامدهایی برای امریکا به دنبال خواهد داشت؟ برخی کارشناسان از انزوا و بی اعتباری آمریکا در میان سایر کشورها سخن می گویند. در این باره جرویس به پرشیا دایجست می گوید: «هنوز نمی توان گفت، اما من فکر می کنم این مساله باعث غیر قابل اعتماد جلوه دادن دولت ترامپ بیش از پیش می​شود، و این موضوع کار با متحدان و احتمالا مذاکره با دشمنان (به عنوان مثال، کره شمالی) را سخت تر خواهد کرد.»