چه کسی مشکلات ارزی ایران است؟

عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان با بیان اینکه حدود 20 میلیارد دلار ارز خانگی مردم و یا همان تقاضای سفته بازی در بازار وجود دارد، گفت: با خروج آمریکا از برجام، انفجار نرخ واقعی ارز بالاتر از قبل خواهد شد.

به گزارش صدای ایران هوشنگ شجری  با تاکید بر اینکه مسائل سیاسی یکی از کلیدی ترین دلایل افزایش نرخ ارز در کشور است، اظهار کرد: سیستم بانکی کشور نحیف و شکننده است و متاسفانه ما برای نجات ارز، بانک های خود را نحیف تر کردیم و در برهه ای از زمان با افزایش نرخ سود بانکی، نه تنها نقدینگی مردم وارد بانک ها نشد، بلکه مردم حساب های قبلی خود را تبدیل کردند.

نقطه پایان مشکلات ارزی
عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان در پاسخ به این سوال که نقطه پایان مشکلات ارز کشور کجاست؟ تصریح کرد: ایران با دنیا رابطه عادی و سالم برقرار کند می توان به پایان مشکلات ارزی امیدوار بود، در غیر این صورت امکان حل مشکلات اقتصادی ایران وجود ندارد، از سوی دیگر اگر واقعیت های اقتصادی را قبول می کردیم، بازار به تعادل می رسد، در این شرایط می توانستیم ارز را تک نرخی کنیم.

وی با بیان اینکه مسائل ارزی ایران به غیر از مسائل سیاسی، روانی و سفته بازی، به تراز اسناد پرداخت های ایران برمی گردد، اظهار کرد: مطابق آمار رسمی اعلام شده از سوی بانک مرکزی، در دوره پنج ساله 92 تا 95 و گمانه زنی هایی برای کل سال 96، تراز خارجی پرداخت های حساب جاری که شامل صادرات کالا و خدمات می شود، در سال 92 با در نظر گرفتن درآمدهای نفتی 25 میلیارد دلار مازاد داشته که در سال 96 به حدود 14 میلیارد دلار کاهش یافته است.

شجری با اشاره به اینکه صادرات در بخش حساب کالا در کشور طی سال 92  از 22.3 میلیارد دلار به حدود 20 میلیارد دلار در سال 96 کاهش یافته است، افزود: هم چنین صادرات کالا از 93 میلیارد دلار در سال 92 به حدود 93 میلیارد دلار در سال 96 رسیده است، از سوی دیگر واردات خالص کالا در سال 92 از 63 میلیارد دلار به حدود 64 میلیارد دلار در سال 96 رسیده است.

کاهش حساب جاری کشور در مدت پنج سال 
وی با بیان اینکه حساب خدمات در سال های یاد شده منفی بوده است، افزود: خدمات شامل بانکداری، حمل نقل، گردشگری و ... است و هم چنین ماحصل حساب جاری کشور در این سال ها بهبود نیافته است.

این اقتصاددان با تاکید بر اینکه مشکل اساسی کشور طی این سال ها در سرمایه بوده است، تصریح کرد: مجموع صادرات کالا و خدمات در سال 92 معادل 69 میلیارد دلار بود که در سال گذشته به 52 میلیارد دلار کاهش یافته است.

وی در خصوص خالص حساب سرمایه در کشور، گفت: خالص این حساب از رقم 9 میلیارد دلار در سال 92 به به 14 میلیارد دلار در سال 96 رسیده است.

برداشت 20 میلیارد دلار از ذخایر ارزی کشور در مدت دو سال
شجری با تاکید بر اینکه تا پایان سال 95 تراز پرداخت های کشور 7.7 میلیارد دلار اعلام شده است، گفت: این آمار نشان می دهد که برای نخستین بار در کشور میزان تقاضا بیش از عرضه شده است.

وی با بیان اینکه طی 9 ماهه سال 96 حدود 8.6 میلیارد دلار از ذخایر ارزی کشور برداشت شد که این رقم در کل سال گذشته حدود 12 میلیارد دلار برآورد شده است، افزود: طی دو سال اخیر حدود 20 میلیارد دلار از ذخایر ارزی کشور برداشت شده که این زنگ خطری برای بانک مرکزی است.

عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان با بیان اینکه حدود 20 میلیارد دلار ارز خانگی مردم و یا همان تقاضای سفته بازی در بازار وجود دارد، تصریح کرد: پیش از سال 89 که بخشی از حساب های ارزی آزاد شد، عده ای از مردم نسبت به گشایش حساب های ارزی اقدام کردند و موجودی حساب های و پول آنها به گردش درآمد که توانست نیاز ارز مسافرتی کشور را تا حد زیادی تامیین کنند، اما از سال 89 که بانک ها مجاز به بازپرداخت حساب های ارزی به ریال شدند، مردم حساب های خود را از بانک ها خارج کردند و ارز موجود وارد خانه ها شد. 

ثروت مخفی مردم با نگهداری ارز
وی با تاکید بر اینکه بیشتر مردم از ترس نگهداری ارز در خانه های خود، در بانک ها صندوق امانی دارند، گفت: امروز بانک ها صندوق امانی خالی ندارند که این نشان دهنده ثروت های مخفی مردم در بحث ارز است، اما اگر این ثروت به صورت آزاد و در گردش بود، امروز نیاز مسافرتی مردم در کشور تامین می شد.

شجری در خصوص فرار سرمایه از کشور، گفت: مابه تفاوت ارز در کشور و هم چنین مسائل مربوط به برجام و برقراری مجدد تحریم ها، موجب فراهم شدن شرایطی برای خروج از ارز و در نتیجه تقاضای بی سابقه برای خروج سرمایه ها از ایران شد و به گونه ای در سال گذشته، 30 میلیارد دلار سرمایه از کشور خارج شد.

وی در خصوص اینکه چرا نرخ ارز انفجاری شد، تصریح کرد: تقاضاهای روانی و سفته بازی موجب افزایش نرخ ارز در کشور شد و ارز موجود در کشور دیگر توان پاسخگویی به مازاد تقاضای مردم را نمی دهد و این موجب شد نرخ ارز از 3100 تومان در سال 92 امروز به بالای 6 هزار تومان افزایش یابد.

دولت روحانی جا پای اشتباه بهمنی گذاشت
این اقتصاددان در خصوص نرخ 4200 تومانی که دولت به عنوان تک نرخ مشخص کرده است، گفت: دولت آقای روحانی دقیقا کاری را کرد که بهمنی رییس کل اسبق بانک مرکزی انجام داد و برای هر دلار، رانت 2000 تومانی داد که این موجب افزایش تقاضا در بازار ارز شد.
وی با بیان اینکه مطابق محاسبات صورت گرفته نرخ پایه ارز در کشور نمی تواند کمتر از 4800 تومان باشد، تصریح کرد: آنچه را بانک مرکزی تحت عنوان تک نرخ اعلام کرده، تک نرخ نیست، بلکه در سیستم تک نرخی باید نرخ بازار را مبنا قرار دهیم؛ بانک مرکزی نرخ دلار 4200 تومان را باید به عنوان نرخ تثبیت شده و نه تک نرخ اعلام کند.

شجری با بیان اینکه وقتی دولت دلار را 4200 تومان اعلام می کند مجبور است فاصله عرضه و تقاضا را با ذخایر ارزی خود پرداخت کند، تصریح کرد: نرخ 4200 تومانی دلار تنها بر روی کاغذ است و نرخ اصلی بالاتر از این رقم است، به این دلیل بلافاصله نرخ دیگری در بازار شکل گرفت و اکنون تمام معاملات به طور غیرقانونی و مخفی انجام می شود.

صادرکنندگان حاضر به تبدیل ارز 4200 تومانی به ریال نیستد
وی با بیان اینکه دولت برای دلار 4200 تومانی 36 مورد استفاده را اعلام کرده است، اظهار کرد: یکی از این موارد واردات براساس ثبت سفارش است که سالانه حدود 70 میلیارد دلار است، در این شرایط واردکنندگان با نرخ دولتی محصول خود را وارد بازار می کنند، اما مازاد ارزی خود را از طریق افزایش قیمت وارد بازار می کند.
عضو هیئت علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اصفهان با اشاره به اینکه سیستم تک نرخی ارز بیش از این دوام نخواهد آورد، اظهار کرد: به دلیل امنیتی بودن بازار ارز، در ظاهر خریداران از صرافی ها ارز خریداری نمی کنند و به صورت زیرزمینی معاملات انجام می شود. 

وی در خصوص صادرات کالا با ارز 4200 تومان، گفت: با این رقم ارزی صادرکنندگان حاضر به تبدیل ارز خود به ریال نیستند.