رکوردهای افسانه‌ای برانکو در پرسپولیس

 با موفقیت‌های برانکو و شفر در پرسپولیس و استقلال این سؤال پیش می‌آید که هواداران این دو تیم در سال‌های آینده به حضور مربی‌ای با سطح پایین‌تر در تیمشان رضایت خواهند داد؟

به گزراش صدای ایران تسنیم نوشت؛ دو تیم پایتخت ایران این روزها در شرایط خوبی به سر می‌برند. استقلال با هدایت وینفرد شفر فوتبالی را به نمایش می‌گذارد که مورد تحسین کارشناسان قرار گرفته است. سرمربی آلمانی استقلال اگر چه در اولین فصل حضورش در این تیم به سر می‌برد، اما استقلال را به یک تیم قابل احترام تبدیل کرده است، آن هم تیمی که ابتدای لیگ هفدهم در منطقه سقوط بود. امروز شفر این تیم را به فینال جام حذفی برده، پرسپولیس را شکست داده و در لیگ قهرمانان آسیا هم نمایش خوبی داشته است. اتفاقی که نمونه آن برای پرسپولیس در سال‌های اخیر افتاده و پرسپولیس با حضور برانکو به تیمی تبدیل شده که با فاصله‌ای زیاد با استقلال و تیم‌های دیگر قهرمان ایران است.

پرسپولیس با برانکو برای دومین سال پیاپی در راه رسیدن به جام قهرمانی است. در تاریخ لیگ برتر هیچ وقت پرسپولیس نتوانسته ثباتی که اکنون دارد را داشته باشد. پرسپولیس از مدت‌ها پیش به تیمی قابل احترام تبدیل شده که مقتدرانه قهرمان می‌شود و البته چشم‌نواز بازی می‌کند.

با این مقدمه، قصد داریم به پرونده حضور مربیان خارجی در فوتبال ایران به خصوص در استقلال و پرسپولیس بپردازیم. شاید این سؤال پیش بیاید که مربیان خارجی زیادی در ایران بودند که کارنامه تا حدودی موفق داشته‌اند، پس چرا باید با حضور دو مربی خارجی به این اندازه توجه کرد؟ پرسپولیس مثال خوبی برای حضور مربیان خارجی در لیگ برتر است، مربیانی چون بگوویچ، مصطفی دنیزلی، آری هان، راینل سوبل، مانوئل ژوزه و ... در پرسپولیس مربیگری کرده‌اند که هیچ‌کدام نه ثبات برانکو را داشتند و نه کارنامه خوب او را. پس باید حق داد که سرمربی فعلی پرسپولیس یک کلاس بالاتر از سرمربیان خارجی گذشته است.

برانکو چهاردهمین مربی خارجی تاریخ پرسپولیس بود که هدایت این تیم را برعهده گرفت. او در سه سال و نیم حضورش در پرسپولیس یک نایب قهرمانی و دو مقام قهرمانی کسب کرده است. برانکو رکوردهایی قابل توجه با پرسپولیس زده که در زیر به نمونه‌ای از آنها اشاره می‌کنیم:

* رکورددار بیشترین برد و کمترین باخت
* با کیفیت‌ترین قهرمانی تاریخ لیگ برتر (از نظر میانگین امتیازی)
* کمترین گل خورده در تاریخ لیگ برتر (یا بهترین خط دفاعی تاریخ لیگ برتر)
* بیشترین فاصله با تیم دوم جدول
* زودهنگام‌ترین قهرمانی تاریخ لیگ برتر (مشترک با سپاهان؛ البته بدون در نظر گرفتن فصل جاری که هنوز قهرمانی‌اش به طور قطعی نشده است)
* بیشترین تعداد هفته صدرنشینی در تاریخ لیگ برتر
* نخستین حضور در نیمه‌نهایی لیگ قهرمانان آسیا
* باثبات‌ترین سرمربی تاریخ پرسپولیس با بیش از سه فصل حضور
* بیشترین امتیاز و بهترین قهرمانی در طول نیم‌فصل تاریخ لیگ برتر ایران

ماجرای استقلال کمی متفاوت است، قهرمانی‌های امیر قلعه‌نویی با استقلال، راه حضور مربیان خارجی را در این تیم بسته بود و هر مربی دیگری هم جای قلعه‌نویی آمد، نمی‌توانست تیم قدرتمندی برای هواداران بسازد. پس از اینکه فلسفه قلعه‌نویی و مربیان دیگری چون پرویز مظلومی در این تیم جواب نداد، مدیران استقلال سراغ علیرضا منصوریانی رفتند که به تازگی برای خودش نامی دست و پا کرده بود.

هواداران زیادی در تمرینات استقلال شرکت می‌کردند و از اینکه سرمربی تیم‌شان از جنس خودشان است، راضی بودند. نیم فصل اول سال گذشته خوب پیش نرفت، اما نیم فصلِ دوم رویایی برای منصوریان شاهد بودیم که حتی موفق به شکست پرسپولیسی شد که پایان فصل به مقام قهرمانی رسید. لیگ قهرمانان آسیا اما، محک خوبی برای منصوریان شد، جایی که نتوانست نتایج خوبی بگیرد و حتی بدترین شکست دو دهه اخیر یعنی 6 بر یک برابر العین امارات رقم خورد. ابتدای این فصل هم استقلال آنقدر بد نتیجه گرفت تا کسانی که سینه چاک منصوریان بودند، شعار «حیا کن، رها کن» سر دهند. تراژدی تلخی برای منصوریان رقم خورد تا قهرمانِ دیروز سکوها،‌ امروز منفور شود.

مدیران استقلال پس از 16 سال سراغ سرمربی خارجی رفتند، آنها به این نتیجه رسیدند که استقلال همانند پرسپولیس نیاز به مربی خارجی دارد. وینفرد شفر آمد، دربی رفت را هم شکست خورد، اما چون استقلال فوتبال خوبی به نمایش گذاشت، کسی انتقاد نکرد و برعکس هواداران در دربی 85 تیم‌شان را تشویق کردند. حضور شفر با تحول خاصی در استقلال همراه شد و حتی خیلی‌ها پا را فراتر گذاشته و مدعی هستند اگر شفر ابتدای فصل می‌آمد، استقلال می‌توانست قهرمان لیگ شود.

با آمدن شفر، بازیکنانی چون سیدمجید حسینی، سیدحسین حسینی، داریوش شجاعیان، فرشید باقری، فرشید اسماعیلی و ... تبدیل به ستاره‌های استقلال شدند. بازیکنانی که زمان منصوریان با استرس زیادی بازی کرده و مورد انتقاد قرار می‌گرفتند. استقلال با هدایت شفر دگرگون شده و خودش را به بالای جدول رسانده است. دربی 86 را پیروز شده و هواداران استقلال سرمربی آلمانی خودشان را شیر ژرمن خطاب می‌کنند. موفقیت‌های شفر باعث شده مدیران استقلال برای تمدید قرارداد او تا پیش از وسوسه شدن برای پیشنهادات دیگر تلاش کنند. شفر بیش از هر چیز، ساختار دفاعی استقلال را بهتر کرد. او کاری کرد که این تیم رکورددار کلین شیت در تاریخ لیگ برتر شود، آن هم در سالی که مدعی قهرمانی نبود.

با این تفاسیر، چند سؤال مطرح می‌شود، نخست اینکه چرا دیگر حضور مربیان ایرانی در رأس تیم‌های استقلال و پرسپولیس جواب نمی‌دهد؟ چه اتفاقی افتاده که مربیانی چون برانکو و شفر توانسته‌اند در این دو تیم جواب بدهند؟ در تیم‌هایی چون سپاهان، فولاد خوزستان و ... هم مربیان خارجی حضور داشته بودند و نتایج خوبی هم گرفته‌اند، آیا باز هم مدیران باشگاه‌ها باید سراغ مربیان خارجی بروند؟ سؤال دیگر این است که اگر برانکو و شفر از استقلال و پرسپولیس جدا شوند، آیا هواداران پرشمار این دو تیم به مربیان ایرانی تمایل خواهند داشت یا مربیانی می‌خواهند که حتی یک کلاس بالاتر از مربیان فعلی باشند؟ برای پاسخ به این سؤالات سراغ جلال چراغپور یکی از کارشناسان فوتبال ایران رفتیم.
تولید مربی در ایران با کلاس تولید مربی در آلمان و کرواسی تفاوت دارد

جلال چراغپور در این باره گفت: مطالبی که مطرح کردید، کلان و بزرگ است. به این دلیل کلان است که ریشه در ساختار تولید مربی در ایران، آلمان و کرواسی دارد. باید این مسئله را شفاف کنیم و به این سؤال پاسخ دهیم، اما زمانی با پاسخ روبه‌رو می‌شویم که تفاوت این سه تولید مربی در ایران، آلمان و کرواسی شناخته شوند.

«کار مربی در درجه اول شناخت استعدادهای بالقوه است.» وی با بیان این جمله افزود: فرض کنید من بازیکنی هستم که دیده نمی‌شوم، اما فرد دیگری می‌آید و با نگرش دیگری مرا می‌بیند. در فلان منطقه‌، اورانیوم داریم، اما دنبال خاک قرمز هستند تا کوزه درست کنند. آنها خاک را می‌بینند و کوزه را هم خوب درست می‌کنند، اما اورانیوم را نمی‌بینند. این اولین چیزی که دچار اشکال می‌شویم. چشم‌های ما تکنولوژی را نمی‌بیند.

کارشناس فوتبال کشورمان خاطرنشان کرد: مواردی که مطرح کردید، درست است. کارلوس کی‌روش را مثال بزنیم، او پس از دو، سه سال حضورش در ایران با فوتبال ما آشنایی پیدا کرد و توانست استعدادها را ببیند. وقتی استعدادها را دید، توانست معماری کند. معماری کی‌روش زیباست و کارآیی دارد.

چراغپور با انتقاد از ساز و کار کمیته آموزش فدراسیون فوتبال گفت: کمیته آموزش ما نزدیک به 8 هزار مربی با مدرک B و چندین هزار مربی با مدرک A دارد. این کمیته کارت صادر می‌کند، اما ایده نمی‌دهد. ایده‌پردازی در دفاع، حمله، چیدمان و پیدا کردن بازیکنان تاپ؛ ترکیب اینها با هم ایده می‌شود. شفر در سه هفته تا یک ماه مامه تیام را برای استقلال در نوک خط حمله پیدا کرد. کار شفر غیر از این بود که دید خوبی داشت؟ سانتر فورواردهای استقلال تعریف برای نوک خط حمله نداشتند. برای پرسپولیس، چشم برانکو دنبال گادوین منشا بود و از پیکان به این تیم آورد. استقلال هم تیام را آورد. در صنعت نفت آبادان هم شیمبا در نوک خط حمله این تیم بازی می‌کند.

وی تصریح کرد: فوتبال مربیان داخلی ما، برای «play» کردن است نه «Game». یعنی 10 نفر درون زمین فوتبال بازی می‌کنند نه فوتبال را بازی. تماشاگران استقلال و پرسپولیس با تعداد 60 تا 100 هزار نفر فقط فوتبال را نمی‌خواهند تماشا کنند، آنها می‌خواهند «Game» ببینند. تیم‌هایی که در دنیا مطرح می‌شوند، صاحب سبک هستند. شاید برخی‌ها بگویند فوتبال فقط بازی با توپ، استپ کردن یا سانتر کردن نیست؟ وقتی ایده نباشد، معنای پِلی را می‌گیرد نه بازی. تماشاگر بازی کردن را می‌خواهد ببیند. چرا سبک بازی تیم‌های گواردیولا زیباست؟ چون گیم بازی می‌کنند.

چراغپور در خصوص اینکه با رفتن مربیانی چون برانکو و شفر هواداران این دو تیم به کمتر از آنها راضی نخواهند شد گفت: چرا باید این مربیان را رد کنیم؟ کی‌روش هفت، هشت سال است در ایران حضور دارد. اولین چیزی که مردم در تیم ملی پسندیدند، خود کی‌روش بود. او وقتی بالای سر تیم ملی آمد، تیم ملی کشورمان «کَفِ کَف» بود. دیدیم تیم ملی چطور بازی می‌کند. اوایل برخی‌ها با حضور کی‌روش مخالفت کردند، اما تیم او آرام آرام تبدیل به تیمی شد که مردم دوست دارند. دو دوره است جام جهانی می‌رویم و این آخری با دو بازی باقیمانده صعود کردیم در صورتی که در گذشته جان‌مان به لب می‌رسید یا به پلی‌آف می‌رفتیم. وقتی هم جان‌ مردم به لب می‌رسید، عصبانی می‌شدند و برخی‌ها سیگارشان را به زمین پرتاب می‌کردند! اینها تفاوت کمیتی است که در قیاس مربیان خارجی با وطنی وجود دارد. اینها را مردم دیدند. دیگر تمام شد که مردم مانند 15 ،20 سال پیش بازی مرده را می‌دیدند. دانش مردم بالا رفته و از طریق ارتباطات نسل و جامعه هم عوض شد. مردم ما فوتبال بهتر و زیبا می‌خواهند.

چراغپور یادآور شد: عرب‌ها برای اینکه به خواسته‌شان برسند، سراغ استعدادهای تمام شده فوتبال رفتند. نمونه‌اش ژاوی است که او را به قطر آوردند تا مردم فوتبال پیشرفته‌تری را ببینند. بزرگترین مربیان دنیا را آوردند. مردم ما همین را می‌خواهند. از نظر من، داده‌های برانکو تمام شده است. او به نسبت مربیان ایرانی برتری داشت و 15 اختلاف امتیاز با تیم دوم نشان می‌دهد که چه برتری داشته است. این برتری به نسبت مربیان ایرانی بود، اما وقتی مقابل شخصی مثل خودش قرار می‌گیرد، تماشاگر رضایت ندارد. تماشاگر حق دارد، چون ایده پردازی او در حدی بوده که تمام شده است. الان پرسپولیس باید طرحی نو بیندیشد، نه برای فوتبال داخلی، بلکه برای خارج از ایران. پرسپولیس بالای جدول است و حق این تیم هم بوده، اما برای بردن تیم‌هایی چون السد و «ال» های دیگر کشورهای عربی، نیاز به ایده نو است. برانکو باید سطح بالاتری از مربیگری را به نمایش بگذارد و در یکی دو پست به خصوص هافبک دفاعی بازیکن طراز اول اضافه کند. در خط دفاع هم همینطور، چون سیدجلال حسینی کم کم پا به سن گذاشته است.

وی با اشاره به حضور شفر در استقلال خاطرنشان کرد: استقلالی که امسال درست شد، ثمره امیدنگری منصوریان بود. منصوریان نتوانست از مهره‌هایش استفاده کند، چون رزومه پیچیده مربیگری را پیدا نکرده بود، اما در پیدا کردن مهدی قائدی و دیگر مستعدها نگاه خوبی داشت. اگر 5،6 ماه روی استعدادهای استقلال به شدت کار شود، ساختار آینده تیم ملی را تشکیل می‌دهند. سرعت همه بازیکنان استقلال جالب است و فیزیک خوبی هم دارند.

نکته مهم اینکه کلاس شفر بالاتر از برانکو است چرا که اصولا کلاس مربیان آلمانی در سطحی بالاتر از مربیان کروات قرار دارد.

چراغپور عنوان کرد: آموزش ما آموزش سنتی است، هر چند گفتمانِ ظاهری‌اش مدرن باشد. گفتمان ما در کمیته آموزش نو است، اما با محتوای سنتی. این آموزش باید زیر و رو شود. باید مربیانی تولید کنیم که نسل 10 ساله برای فوتبال ایران بیاورند. به هر زبانی اعلام می‌کنیم، مصاحبه می‌کنیم که ما کارخانه تولید کارت مربیگری داریم، نه کارخانه ایده مربیگری. هشت هزار مربی دارای مدرک B و بیست و یک هزار مربی درجه C. وزیر جوانی برای ارتباطات انتخاب شد و دیدیم چه اتفاقی افتاد، این کمیته هم نیاز به بازنگری دارد.