فرودگاه مهرآباد باید از تهران برود

هواپیمای ایران آنتونوف ١٤٠ دیروز چند کیلومتر بالاتر از فرودگاه مهرآباد، یک شهرک مسکونی را پشت سر گذاشت و در پادگان ارتش سقوط کرد. شاهدان عینی می‌گفتند هواپیما پیش از سقوط درحال برخورد با یکی از ساختمان‌های شهرک آزادی بود که خلبان دوباره اوج گرفت تا شاید چند صد متر آن طرف‌تر هواپیما را در فضای باز پادگان ارتش بر زمین بکوبد بلکه فاجعه سقوط قربانی کمتری بگیرد. ٩‌سال پس از حادثه هواپیمای c١٣٠، حادثه خونین دیروز نشان داد فرودگاه مهرآباد برای تهران تنها آلودگی صوتی و زیست‌محیطی ندارد، مرگ و حادثه هم دارد. 

براساس قوانین بین‌المللی هیچ فرودگاهی نباید داخل فضاهای شهری فعالیت کند و هواپیماها مجاز نیستند هنگام نشستن و برخاستن از روی منازل و مناطق مسکونی عبور کنند.  براساس همین قوانین فرودگاه‌ها در همه دنیا بيرون از شهرها ساخته مي‌‌شوند به همین دلیل هم حدود ٦٠‌سال قبل فرودگاه مهرآباد را در حاشیه پایتختِ آن زمان ساختند.  تهران اما توسعه پیدا کرد و ساختمان‌ها و شهرک‌ها فرودگاه را در خود محصور کردند. از ١٠‌سال پیش یعنی همان زمانی که فرودگاه امام خمینی(س) افتتاح شد زمزمه‌ها برای کم کردن فعالیت فرودگاه مهرآباد به راه افتاد تا ‌سال ٨٩ که اساسا طرحی در مجلس شورای اسلامی برای انتقال فرودگاه مهرآباد آماده شد و در دستور کار نمایندگان قرار گرفت؛ طرحی که سازمان حفاظت محیط‌زیست هم از آنها حمایت کرده بود. در این طرح دولت موظف شده بود که تا ‌سال ٩٢ نسبت به انتقال این فرودگاه به خارج از تهران اقدام کند.

آن روزها بحث بر سر این بود که فرودگاه مهرآباد پس از انتقال از تهران به فضای سبز و محیط عمومی و تفریحی برای شهروندان تهرانی تبدیل شود. این طرح اما در مرحله بررسی در کمیسیون‌های مجلس ماند و در دستور کار مجلس هشتم قرار نگرفت.  بعدها استانداری تهران وارد ماجرا شد و مرتضی تمدن، استاندار وقت تهران اعلام کرد که پیشنهاد انتقال فرودگاه مهرآباد به خارج از تهران را به دولت ارایه کرده‌اند.  آن زمان گفته می‌شد که پیش‌شرط انتقال فرودگاه مهرآباد و همچنین انتقال همه پروازها به فرودگاه امام خمینی(س) راه‌اندازی مترو تا ایستگاه امام خمینی است حالا اما هرچه هست، فرودگاه مهرآباد هنوز همان جای همیشگی در همسایگی خانه‌های تهران نفس می‌کشد.

حالا «حسین طلا»، نماینده مردم تهران در مجلس شورای اسلامی بر ضرورت انتقال کامل فرودگاه مهرآباد از تهران تأکید می‌کند و می‌گوید: «بحث حمل‌ونقل چه در مورد فرودگاه‌ها و چه در مورد قطارهای زیرزمینی از فضاهای شهر کاملا خارج شده است. هم به دلیل عوارض زیست‌محیطی که برای ساکنان شهرها ایجاد می‌کند و هم به دلیل خطرات و حوادثی که می‌تواند ایجاد کند. به هر جایی که سفر کنید حتی شهرهایی که به اندازه تهران توسعه‌یافته نیستند هم فرودگاه‌ها را از شهرها خارج کرده‌اند.  ما حتما باید به سمتی برویم که سریع‌تر زمینه انتقال و خروج فرودگاه مهرآباد از تهران فراهم شود.

به گفته «طلا»، پس از افتتاح فرودگاه امام خمینی(س) بخشی از پروازهای مهرآباد به آن‌جا منتقل شده و حالا هم دولت می‌تواند و باید زمینه انتقال کامل این فرودگاه را فراهم کند. او با تأکید بر این‌که انتقال فرودگاه مهرآباد ضرورتی است که دولت راسا می‌تواند درباره آن تصمیم بگیرد، ادامه داد: «انتقال فرودگاه مهرآباد درواقع اقدامی اجرایی و در حوزه اختیارات و تصمیم‌گیری‌های دولت است و درست نیست مجلس در مواردی که با تصمیم هیأت وزیران پیش می‌رود قانون بگذارند اما اگر در همین موضوع انتقال فرودگاه منع قانونی وجود داشته باشد می‌توانند از مجلس بخواهند که در این زمینه اقدام کنیم.» 

پیش از این در دولت احمدی‌نژاد که بحث اختلافات دولت و شهرداری تهران در اوج بود مدیران دولتی می‌گفتند فرودگاه مهرآباد را زمانی از تهران بیرون می‌برند که شبکه مترو تا فرودگاه امام خمینی(س) توسعه پیدا کرده باشد، حالا اما اعضای شورای شهر تهران ازجمله دکتر«اقبال شاکری»، رئیس کمیته عمران شورا معتقد است که انتقال فرودگاه مهرآباد به این دلیل انجام نشده که زیرساخت‌ها در فرودگاه امام خمینی(س) هنوز آماده نیست.

او دراین‌باره می‌گوید: «هفته گذشته در جلساتی که در ارتباط با برج آزادی داشتیم بحث ساماندهی و همچنین انتقال بخشی از فعالیت‌های فرودگاه مهرآباد هم مطرح شد اما به‌طورکلی اگر فرودگاه مهرآباد تاکنون به‌طور کامل منتقل نشده اگر اشکالی باشد از زیرساخت‌های خود فرودگاه است. به نظر می‌آید انتقال کامل فرودگاه مهرآباد به فرودگاه حضرت امام و توسعه ترمینال ٢ و ٣ باید اتفاق بیفتد و تا آن زمان امکان انتقال نخواهد بود چراکه زیرساخت‌هایی ازجمله بانک‌ها، فضای مسافربری و پارکینگ‌ها الان آمادگی لازم را ندارند. 

در این بین توسعه مترو تا فرودگاه حضرت امام(س) هم یکی از شروط است اما شرط لازم است و شرط کافی نیست. امیدواریم با این نیازهای روزافزون ازجمله حوادثی که جان و سلامت شهروندان وزارت راه و شهرسازی و مجموعه دولت سریع‌تر شرایط را برای انتقال فرودگاه از تهران آماده کنند.  براساس برنامه پنج‌ساله شهرداری تهران فرودگاه‌ها، پادگان‌ها و در مجموع کاربری‌هایی که به‌عنوان صنایع و مشاغل مزاحم شناخته می‌شوند باید از تهران بروند. در مورد برخی از آنها مثلا ساماندهی ترمینال‌ها شهرداری تهران خودش اختیار دارد و می‌تواند راسا اقدام کند اما درباره فرودگاه جابه‌جایی آن با دولت است و در این زمینه شهرداری هم می‌تواند به دولت کمک کند.»

از نگاه «محمد حقانی»، رئیس کمیته محیط‌زیست شورای شهر تهران فرودگاه مهرآباد حتما باید از تهران برود چراکه این فرودگاه کلکسیونی از مشکلات را در تهران ایجاد کرده است.  او با بیان این‌که هواپیماهایی که امروز در ناوگان حمل‌ونقل هوایی استفاده می‌شود از نوع هواپیماهای غول‌پیکر هستند و به همین دلیل فرودگاه باید حتما از فضاهای شهری فاصله داشته باشد، ادامه داد: «از نظر سوانح هوایی سقوط احتمالی این هواپیماها می‌تواند به کشته و مجروح شدن صدها نفر منجر شود.  از سوی دیگر خود هواپیماها هم زمانی که داخل شهرها هستند با مشکلاتی مواجه‌اند ازجمله برخورد با پرنده‌هایی که عمدتا در شهرها و حومه آن پرواز می‌کنند. همین چند هفته پیش یکی از هواپیماها مجبور به فرود اضطراری به همین دلیل شد.»

به گفته حقانی هر هواپیمایی هنگام برخاستن چندهزاربرابر یک خودرو آلودگی تولید می‌کند و تهران الان با توجه به مشکل آلودگی هوا از یک سو، افزایش ترافیک و همچنین مشکلات ناشی از آلودگی صوتی در نواحی مجاور فرودگاه عملا نمی‌تواند تا مدت‌زمان زیادی پذیرای فرودگاه مهرآباد باشد و این فرودگاه درواقع الان مصداق یکی از کاربری‌های مزاحم و آلاینده است که قطعا باید از تهران برود.

از همان سالی که هواپیمای c١٣٠ سقوط کرد و هنگام سقوط با یکی از ساختمان‌های شهرک پرواز برخورد کرد بحث خطرهای ادامه فعالیت فرودگاه مهرآباد در شرایطی که حاشیه آن به فضاهای مسکونی تبدیل شده، بیشتر مطرح شد اما این تنها مشکلی نیست که ماندن فرودگاه مهرآباد در تهران برای شهر ایجاد کرده. ترافیک سنگین و همچنین نقشی که این فرودگاه در آلودگی هوای تهران دارد مشکلات دیگری است که رفتن مهرآباد از تهران را اجتناب‌ناپذیر می‌کند. کارشناسان می‌گویند هر فروند هواپیما در هر بار نشست و برخاست معادل آلودگی سه‌هزار خودرو، آلودگی تولید می‌کند و به این ترتیب فرودگاه مهرآباد یکی از متهمان آلودگی هوا در تهران است. 

پیش از این «محمود رسولی‌نژاد»، رئیس شرکت فرودگاه‌های کشور گفته بود انتقال مهرآباد از تهران به‌زودی ممکن نیست.  البته او تأکید کرده بود که برنامه‌های بلندمدت و نیز یک برنامه پنج‌ساله برای انتقال فرودگاه مهرآباد از تهران تدوین شده اما به گفته او این فرودگاه دست‌کم تا یک دهه دیگر میهمان تهران خواهد بود؛ میهمانی که تهران را با مشکلات بیشتری مواجه می‌کند. دکتر «رضا رستمیان»، کارشناس برنامه‌ریزی شهری معتقد است تهران توان این را ندارد که تا ١٠‌سال دیگر فرودگاه مهرآباد را با مجموعه مشکلات ترافیکی و زیست‌محیطی تحمل کند.  او به «شهروند»، می‌گوید: «١٠‌سال زمان زیادی برای انتقال یک فرودگاه است آن هم فرودگاهی که الان مجموعه‌ای از مشکلات را برای تهران ایجاد کرده که هر کدام از آنها به تنهایی می‌تواند دلیلی برای انتقال فرودگاه باشد.» به گفته او زمانی که فرودگاه مهرآباد در تهران ساخته شد عملا خارج از محدوده شهری و سکونتگاهی تهران قرار داشت اما به تدریج تهران توسعه پیدا کرده و الان فرودگاه مهرآباد را ساختمان‌های مسکونی محاصره کرده‌اند. 

اگر قرار بود فرودگاه مهرآباد به کارش ادامه دهد اصولا نباید اجازه می‌دادند کاربری‌های مسکونی در اراضی پیرامونی مهرآباد ایجاد شوند اما حالا که ایجاد شده و این همجواری سلامت مردم را در خطر قرار داده ماندن فرودگاه مهرآباد در تهران قابل دفاع نیست. شرکت کنترل کیفیت هوا پیشتر اعلام کرده بود کودکانِ مادران ساکن در محدوده‌ای که تحت‌تأثیر آلودگی صوتی ناشی از فرودگاه مهرآباد هستند وزنِ کمتری نسبت به سایر کودکان دارند حالا اما بحث فرودگاه مهرآباد از تاثیرات زیست‌محیطی و نقشی که در آلودگی هوای تهران دارد گذشته و حوادث هوایی خطرناک آن هم بیخ گوش زندگی روزمره شهر گریبان تهران را گرفته است.