جولان «دوپینگ» در ورزش ایران
«دوپینگ»؛ پدیده شومی که هرروز به ورزش ایران نزدیک و نزدیک تر می‌شود. اگر تا پیش از این آمار جسته‌گریخته‌ای از ورزشکاران «دوپینگ»ی ملی‌پوش به گوش می‌رسید اما حالا این پدیده آنقدر روند روبه‌رشدی گرفته که روزبه‌روز مدال‌های آسیایی و جهانی کاروان کشورمان را در میادین مختلف می‌بلعد. تنها چهارماه از سال جدید گذشته ولی آمار بالای «دوپینگ»ی که از تعداد ورزشکاران ملی‌پوش در رشته‌های مختلف منتشر می‌شود به‌قدری تامل‌برانگیز است که حکم فاجعه را برای زمامداران ورزشی دارد؛ فاجعه‌ای که بیش از هرچیز نگرانی‌ها را بابت حضور کاروان ورزش ایران در مهم‌ترین رویداد ورزشی قاره کهن، یعنی بازی‌های آسیایی «اینچئون» کره‌جنوبی و دفاع از عنوان چهارمی دوره قبل این بازی‌ها افزایش داده است.
خبر مثبت‌شدن نمونه آزمایش چهار وزنه‌بردار مدال‌آور تیم‌ملی جوانان در مسابقات قهرمانی آسیایی تایلند، حمزه نکویی، دارنده مدال طلای کامپوند مسابقات قهرمانی آسیایی چین تایپه، طالب نعمت‌پور، قهرمان رقابت‌های کشتی‌فرنگی جام‌جهانی تهران، روح‌الله رستمی، نایب‌قهرمان مسابقات وزنه‌برداری قهرمانی معلولان جهان در دوبی و مهدی جاوید، عضو تیم‌ملی فوتسال در آستانه رقابت‌های قهرمانی آسیا در ویتنام و یک کشتی‌گیر آزادکار وزن 86 کیلوگرم در انتخابی تیم‌ملی در فاصله کمتر از چهارماه کافی است تا بتوان اوضاع هشدار‌دهنده «دوپینگ» در ورزش ایران را توصیف کرد. البته محرومیت دوساله دو دوچرخه‌سوار تیم‌ملی آقایان و یک عضو تیم‌ملی بانوان این رشته به اتهام «دوپینگ» را نیز باید به این سیاهه اضافه کرد؛ خبری که رسما اعلام نشده اما تلویحا از سوی مسوولان مربوطه در رسانه‌ها تایید شده است.
«م» مثل ممنوعه
با وجود اینکه مواد ممنوعه نمونه‌های متفاوتی دارد ولی نکته جالب‌توجه درخصوص مثبت‌شدن نمونه آزمایش ورزشکاران ایرانی این است که اکثر قریب‌به‌اتفاق این ورزشکاران از مواد نیروزا و محرکی که
جزو خانواده «استرویید آنابولیک» است استفاده می‌کنند؛ این مواد اگرچه زیرشاخه‌های زیادی دارد ولی به نظر می‌رسد مصرف آنها در بین ورزشکاران ایرانی از محبوبیت بالاتری برخوردار است.
مربی یا بازیکن؛ مقصر اصلی کیست؟
اوضاع «دوپینگ» در حالی هرروز در ایران وخیم‌تر می‌شود که مسوولان ورزشی، از بالاترین مقام در راس وزارت ورزش‌وجوانان گرفته تا فدراسیون پزشکی ورزشی، ستاد ملی مبارزه با «دوپینگ» (نادو) و فدراسیون رشته‌های مربوطه شخص ورزشکار را مقصر این پدیده زشت قلمداد می‌کنند. چنانکه لطفعلی پورکاظمی، رییس فدراسیون پزشکی صراحتا به «شرق» می‌گوید در 95درصد موارد خود ورزشکاران مقصر هستند: «از صدنفر ورزشکار «دوپینگ»ی که ما داریم، 95نفرشان اعتراف می‌کنند که خودشان خودسرانه داروی نیروزا مصرف کرده‌اند. جالب اینجاست آن پنج‌درصد باقی‌مانده که مدعی می‌شوند افرادی مثل پزشک یا مربی تیم برایشان دارو تجویز کرده، هم حاضر نمی‌شوند که نامی از این افراد ببرند تا حداقل جرمشان کمتر شود.»
شایعه در شهر البته فراتر از بازیکن و مربی به نظر می‌رسد. «نادو» و فدراسیون پزشکی ورزشی هم در رواج «دوپینگ»، بی‌تاثیر نیستند. روال گرفتن تست‌های «دوپینگ» از ورزشکاران به این صورت است که هیچ نامی روی ظرف نمونه فرد درج نمی‌شود و نمونه هر فرد با بارکدی که روی ظرف است مشخص می‌شود. این بارکد اما هنگام گرفتن آزمایش از ورزشکار در یک فرم ثبت می‌شود و همان لحظه به امضای ورزشکار مربوطه می‌رسد. حالا شایعه شده است که جواب نمونه‌های ارسالی از آزمایشگاه کلن آلمان با همین «بارکد» به ایران می‌آید و اگر «بارکد» مربوط به ملی‌پوش صاحب عنوان و مدال‌آوری باشد، نام ورزشکار خاطی توسط مسوولان اعلام نمی‌شود یا اسم ورزشکار دیگری به‌جای متهم اصلی اعلام می‌شود؛ البته پورکاظمی چنین شایعه‌ای را رد می‌کند: «طرح چنین موضوعاتی با واقعیت فاصله زیادی دارد؛ ورزشکاران همگی پاسپورتی دارند که این کدهای مطرح‌شده با اسم مقابل نام آنها درج شده است و چنین اتفاقی هرگز نمی‌تواند رخ دهد. به‌عنوان مثال، پاسخ این نمونه به دست چهارنفر می‌رسد، از فدراسیون مربوطه جهانی و داخلی گرفته تا ورزشکار و فدراسیون پزشکی. ضمن اینکه ژنتیک هر فرد با فرد دیگر مغایرت دارد و هرگز نمی‌شود چنین کاری کرد.»
البته پیش از این شیوه هم شیوه‌های ابداعی دیگری شایع شده بود؛ گفته می‌شود ملی‌پوشانی که از «دوپینگ»ی‌بودن خود خبردار هستند نمونه خود را با شخص دیگری عوض می‌کنند یا اینکه فرد دیگری به‌جای آنها آزمایش می‌دهد. پیش از این در مورد «دوپینگ» 9 وزنه‌بردار ایرانی و به‌وجودآمدن آن فاجعه بزرگ گفته شد: یکی از اعضای وقت کادر فنی تیم‌ملی به‌جای وزنه‌برداران آزمایش داده است!
نقصان مدیریتی
محمدرضا شریف، رییس مرکز پزشکی ورزشی آکادمی ملی المپیک که به‌واسطه سال‌ها حضور در عرصه مبارزه با «دوپینگ» تجربیات زیادی دارد، تحلیل منصفانه‌تری ارایه می‌کند: «به عقیده من ورزشکار، متهم، ردیف اول است اما مقصر ردیف اول نیست. مجموعه‌ای از قصور و تقصیر که خیلی‌های آن سهوی و کمی از کوتاهی‌ها عمدی است باعث شده تا «دوپینگ» گریبان ما را بگیرد. علی‌الظاهر ما یک سیاست یکپارچه و مدون در کشور برای مبارزه با «دوپینگ» نداریم. یعنی هیچ طرح راهبردی یا استراتژیک پلن نداریم و ننوشتیم. اگر هم داشته باشیم که من بعید می‌دانم باشد، طرح عملیاتی آن یا غلط است یا اجرا نمی‌شود. به‌طور کلی ما نقصان مدیریتی در مبارزه با «دوپینگ» ایران داریم. آمار و ارقام به‌خوبی به ما نشان می‌دهد که در مبارزه با «دوپینگ» تا کجا پیش رفته‌ایم. از سال 2000 به‌بعد که آژانس جهانی مبارزه با «دوپینگ» (وادا) تشکیل شد، کنترل «دوپینگ» در دنیا سازمان‌یافته شد. دوستان بیایند از آن زمان تاکنون منحنی‌ها و آمارها را بررسی کنند بدون اینکه بترسند. آمار «دوپینگ» ما افزایش داشته به‌خصوص در دهه اخیر و این نشان‌دهنده این است که ما نتوانسته‌ایم مدیریت کنیم.»دکتر شریف به تشکیلات مسوولان مربوطه برای مبارزه با «دوپینگ» و کنترل آن در کشور ایراد وارد می‌کند چرا که معتقد است خروجی خوبی نداشته است: «مبارزه با «دوپینگ» یک زنجیره است و یک حلقه آن آزمایش‌گرفتن است و یک حلقه دیگرش آموزش. آموزش هم قطعا آموزشی بوده که ما فقط تقویم خود را پر کرده‌ایم. گرفتن آزمایش خوب است اما فقط آمار را به ما داده و در حوزه کنترل «دوپینگ» و مبارزه با آن غلط عمل کرده‌ایم. ما اگر نمی‌توانیم برنامه‌ریزی کنیم نباید تمام قصور را گردن ورزشکار و فدراسیون بیندازیم.»
حرکت خلاف منشور المپیک
شریف، دبیر اسبق سازمان منطقه‌ای مبارزه با «دوپینگ» آسیای مرکزی (رادوکا) راهکار عبور از این معضل را تدوین برنامه‌های استراتژیک «پلن» می‌داند.
«ما باید یک برنامه استراتژیک پلن بنویسیم. وقتی سازمان تربیت‌بدنی بخشنامه‌ای می‌نویسد و می‌گوید هیچ نهادی به‌جز ما حق برگزاری دوره‌های آموزشی را ندارد و کمیته ملی المپیک که طبق منشور المپیک جزو شرح وظایفش است که آموزش «دوپینگ» و فرهنگ‌سازی آن را جدی بگیرد از آن منع می‌شود نتیجه‌اش همین می‌شود. خود بنده بارها در آکادمی ملی المپیک دوره‌های آموزشی برگزار کردم اما بلافاصله با شخصیت حقوقی مورد عتاب قرار می‌گرفتیم که آیا شما با ما هماهنگ کرده‌اید که کلاس برگزار می‌کنید؟ بالاترین استادان در بحث علم «دوپینگ» این دوره‌ها را برگزار می‌کنند اما پایین‌ترین افراد علمی می‌گویند که آیا ما مطالب شما را تایید کردیم یا نه؟ این معنی ندارد که وزنه‌برداری ما خودش را به اوج آسیا و جهان برساند اما طی دومرتبه بهترین نفراتش را از دست بدهد.»
ورزش ایران؛ کشتی بدون قطب‌نما
او ورزش ایران را به یک کشتی بدون قطب‌نما تشبیه می‌کند که معلوم نیست در بازی‌های آسیایی خطر «دوپینگ» تهدیدش می‌کند یا نه: «ما قطب‌نما نداریم هرچه ملوان و ناخدا را در این کشتی آموزش دهیم و آزمایش بگیریم، فایده‌ای ندارد و فقط هزینه صرف کردیم. من به آموزش اعتقاد راسخ دارم اما آموزش باید به تغییر رفتار منجر شود. حقیقت این است که ما در مبارزه با «دوپینگ» شکست خوردیم. وزارت ورزش باید کارگروهی تشکیل دهد و از بدو تاسیس ستاد ملی مبارزه با «دوپینگ» تا الان یک بررسی جامع کند، نه به خاطر اینکه یک عده را قلع‌وقمع کند و یک عده دیگر بیایند. باید یک برنامه‌ریزی مدون برای 10سال کنند تا حداقل برای المپیک2016 برزیل و مسابقات بعد لکه‌ای که روی حیثیت ایران افتاده را پاک کنیم.»
بازپس‌گیری هفت مدال جهانی ایران
مسوولان در شرایطی از سختگیری‌های بیشتر در حوزه «مبارزه با «دوپینگ»» صحبت می‌کنند که تا همین‌جا حداقل برای هفت‌بار هم که شده اعتبار ورزش ایران در مجامع بین‌المللی لطمه دیده است. درواقع هفت‌مدال رنگارنگی که ایرانی‌ها در رقابت‌های بین‌المللی به دست آوردند، با مثبت‌شدن نمونه «دوپینگ» آنها از ایران پس گرفته شد؛ چهارمدال وزنه‌برداری، یک‌طلای تیروکمان، یک‌طلای کشتی‌فرنگی و یک‌نقره وزنه‌برداری معلولان، افتخارات ازدست‌رفته ایران در این چندماه هستند.
شریف با اشاره به همین مورد می‌گوید: «بدترین سرافکندگی در ورزش این است که ورزشکاری برای کشورش مدال می‌گیرد و پرچم آن را بالا می‌برد اما بعد از دو، سه‌هفته این پرچم پایین کشیده می‌شود و ورزشکارش غیراخلاق و متقلب تلقی می‌شود. باید بحث «دوپینگ» را فراتر از این موضوع‌ها دید. ستاد ملی مبارزه با «دوپینگ» می‌گوید فقط ماییم و دیگران هیچ. من معتقدم همه نهادها باید جمع شوند و یک شورایعالی در بحث مبارزه با «دوپینگ» تشکیل دهند. اعضای کمیسیون ورزش و فرهنگی مجلس، نیروی انتظامی، وزارت بازرگانی، ستاد قاچاق کالا و ارز که مانع از واردات مواد نیروزایی که قاچاقی و با این همه آلودگی وارد کشور می‌شود، کمیته ملی المپیک، وزارت آموزش پرورش و بهزیستی باید همه تجارب خود را وسط بگذارند. چطور ما برای مبارزه با اعتیاد، بدحجابی، سیگارنکشیدن و... به عنوان منکر اجتماعی در مدارس درس می‌دهیم اما با معضل بزرگی مثل «دوپینگ» برخورد نمی‌کنیم. الگوهایی مثل کشور استرالیا که در «دوپینگ» دنیا موفق عمل کردند فقط آموزش ندادند و آزمایش نگرفتند. آنها از مهدکودک‌ها دارند بحث «دوپینگ» را آموزش می‌دهند منتها به زبان مهدکودکی. قبح قضیه را در وجود یک بچه به وجود می‌آورند.»
این پزشک ورزشی در پایان افزود: «رشته‌هایی که مربی‌های خوبی داشتند، «دوپینگ»ی نداشتند، چون ورزشکارانشان اعتقاد خود را پیدا کردند. چرا والیبال «دوپینگ» نمی‌دهد؟ چون ورزشکار می‌داند که وقتی خودش را صددرصد در اختیار تیم و مربی قرار دهد احتیاج به «دوپینگ» ندارد. ما برای مبارزه با «دوپینگ» باید کاری کنیم ورزشکار، دکتر و مربی خودش نشود بلکه در اختیار مربی، تیم و پزشک باشد. متاسفانه ما در بحث علوم ورزشی هم ضعیف هستیم. وقتی نمی‌توانیم ورزشکار را قهرمان کنیم از او می‌خواهیم قهرمان شود!»
منبع: روزنامه شرق
گزارش خطا
نظر شما
پربحث ترین عناوین
آخرین اخبار
