کی روش در لیست گرانترین مربیان جام جهانی

اخیرا لیست دستمزد پردرآمدترین مربیانی که در جام جهانی 2018 حضور دارند منتشر شد.

به گزارش صدای ایران یواخیم لو(آلمان،3.85 میلیون یورو )، تیته(برزیل،3.5 میلیون)، دشان(فرانسه،3.5 میلیون)، لوپتگی(اسپانیا،3 میلیون)، چرسچسوف(روسیه،2.6 میلیون) و سانتوس(پرتغال،2.25 میلیون) به ترتیب رتبه های اول تا ششم را اشغال کرده اند. در این جدول کارلوس کی روش با دستمزد سالانه 2 میلیون یورو به عنوان هفتمین مربی گران قیمت در جام جهانی معرفی شده است.

اما این لیست بر اساس ارقام رسمی قراردادها است و گویای رقم واقعی دریافتی این مربیان نیست چرا که حقوق مربیان مثل بقیه مشاغل، مشمول مالیات های دولتی می شود. به عنوان مثال برای اینکه بفهمیم چقدر گیرِ یوآخیم لو می آید باید 47.5 درصدی که اداره مالیات کشور آلمان مطالبه می کند را کم کنیم. با این حساب سرمربی مانشافت بیش از دو میلیون یورو در سال دریافت نمی کند. 

آیا کارلوس کی روش گران ترین مربی ملی دنیا است؟
مسئله ناخالصی این ارقام، این سوال را مطرح کرد که "آیا کارلوس کی روش گران ترین مربی ملی دنیا است؟". سوالی که روزنامه همشهری ورزشی اینگونه به آن پاسخ داده است: "برای گرت ساوت گیت که سرمربی تیم ملی انگلیس است به اندازه کی روش یعنی دو میلیون یورو حقوق تعیین شده است که یک میلیون یوروی آن را به عنوان مالیات به صندوق دولت باز می گرداند و مثل همتای پرتغالی خودش هزینه اقامت و رستوران و اینترنت پرسرعت و دندان پزشکی و ایاب و ذهاب و خدمات خشکشویی و بیمه عمر و ... ندارد. یعنی کی روش را (با در نظر گرفتن مالیاتی که مربیان سایر تیم ها می پردازند و از 30 تا 56 درصد از درآمد خود را به عنوان مالیات از دست می دهند) می توان یک جورهایی گران ترین سرمربی حاضر در جام جهانی قلمداد کرد."

برای اینکه بفهمیم جایگاه واقعی کارلوس کی روش در بین پردرآمدترین ها کجاست، چاره ای نداریم جز اینکه به قوانین مالیاتی هفت کشور رجوع کنیم. به عنوان مثال دولت برزیل از تیته فقط 27.5 درصد مالیات می گیرد، پس این سرمربی تیم ملی برزیل است که بیشترین پول را دریافت می کند نه یوآخیم لو. همچنین ارزش قرارداد 2.6 میلیون یوروی چرسچسوف(روسیه با مالیات 13 درصد) بیش از 3 میلیونی است که لوپتگی(اسپانیا با مالیات 52 درصد) می گیرد. در حال حاضر روسیه جذاب ترین کشور به لحاظ نرخ مالیاتی در بین بازیکنان و مربیان فوتبال است. 
مبلغ قرارداد کی روش چقدر است؟
وقتی علی کفاشیان با سرمربی اسبق رئال مادرید و منچستر در فروردین ماه سال 1390 قراردادی به ارزش 1.5 میلیون دلار در سال تا پایان جام جهانی برزیل 2014 بست، ارزش دلار 1000 تومان بود و هزینه آن برای فدراسیون فوتبال 1.5 میلیارد تومان در سال. برای ساده شدن مسئله از این به بعد نه از ریال صحبت می کنیم و نه از دلار چراکه با تمدید این قرارداد در سال 1393 همه چیز به یورو محاسبه شد.

در دوره اول، پرداخت مالیات طبق قوانین کشور بر عهده حقوق بگیر بود ولی فدراسیون فوتبال به عنوان کارفرما به کی روش قول داده بود که آن را پرداخت کند. قولی که فدراسیون کفاشیان در مقطعی از انجامش ناتوان ماند و منجر به ممنوع الخروجی کی روش از ایران به دلیل بدهی مالیاتی شد

شهریور 93 در قرارداد جدید، بنا شد کی روش به جای 1.5 میلیون دلار خالص، مبلغ 1.4 میلیون یورو خالص بگیرد: "فدراسیون موظف است سالانه ۱.۴۰۰.۰۰۰ یورو تا روز پایان جام جهانی ٢٠١٨ روسیه به سرمربی پرداخت کند". متن کامل این قرارداد را برای نخستین بار روزنامه اعتماد فروردین ماه 1394 منتشر کرد. کمتر از سه ماه بعد از منصوب شدن علیرضا اسدی به سمت مدیرکلی فدراسیون و چهار هفته بعد از اولین دعوای ایشان با کی روش. 

در بند 12 بخشی که مربوط به وظایف و تعهدات فدراسیون و شرایط پرداخت دستمزد می شود آمده است: "تمامی هزینه‌ها با در نظر گرفتن مالیات دولت جمهوری اسلامی ایران برای دستمزد و مبالغ تشویقی، بیمه درمانی، گواهی اشتغال به کار و روادید باید توسط فدراسیون پرداخت شود."
این بدان معنی است که 30 درصد از 2 میلیون یوروی ناخالص کی روش به عنوان مالیات و دیگر هزینه ها کسر شده و فدراسیون فوتبال خود مسئولیت پرداخت حدود ششصد هزار یورو به وزارت دارایی را به عهده گرفته است که البته با نرخ رسمی یورو در بانک مرکزی محاسبه می شود. (20 درصد کمتر از نرخ آزاد)
پس تا اینجا می توانیم بگوییم حقوق سالانه خالص کی روش، تنها او را یک رتبه ارتقا و بالاتر از هموطنش سانتوس قرار می دهد: ششمین مربی ملی دنیا به لحاظ حقوق خالص. 

هزینه ها و پاداش
در همه قراردادها به غیر از حقوق ماهیانه، بندهایی هستند که مربوط به تقبل برخی هزینه ها و پاداش ها می شوند. در بندهای مربوط به هزینه های مورد تعهد فدراسیون در قبال کی روش، صحبت از یک سری امکانات شده است که در قیاس با رقم کل قرارداد قابل بحث نیست و بیشتر جنبه شرح وظایف دارد. مثل در اختیار گذاشتن اینترنت پرسرعت یا خدمات خشکشویی. جمع مبالغ اجاره ماهانه 1500 دلار یا پنج بلیت رفت و برگشت درجه بیزینس در سال و غیره نیز کمتر از 4 درصد قرارداد است. 

در ارتباط با پاداش ها، عمده آنها منوط به صعود تیم ملی به جام جهانی بوده است. کارلوس کی روش برای هر برد تیم ملی دوبرابر بازیکنان پاداش دریافت می کند که قید شده این رقم کمتر از 2000 دلار نباشد. در مورد رقم پاداش صعود در قرارداد وی اینگونه توضیح داده شده است: "اگر فدراسیون فوتبال به جام جهانی ٢٠١٨ روسیه راه پیدا کند، ١٠ درصد از مبلغی که فدراسیون از فیفا بابت ورود به جام جهانی دریافت می کند". طبق اعلام کمیته‌ اقتصادی فیفا، تیم‌ ‌ملی فوتبال ایران به دلیل صعود به جام جهانی ۱۰ میلیون دلار پاداش دریافت خواهد کرد. سهم کی روش چیزی حدود 830 هزار یورو می شود که در مجموع دوره چهارساله تقریبا معادل ده درصد حقوق ناخالص این سرمربی پرتغالی است.

آیا رقم قرارداد کی روش بیش از ارزش او در بازار است؟
کمتر از یک ماه پیش فدراسیون بین‌المللی آمار و تاریخ فوتبال (IFFHS) اسامی برترین مربیان جهان در رده ملی را در سال 2017 اعلام کرد و یواخیم لو با کسب 299 امتیاز عنوان بهترین مربی سال را به خود اختصاص داد. بعد از او به ترتیب تیته(برزیل)، لوپتگی(اسپانیا)، سانتوس(پرتغال)، دشان(فرانسه)، مارتینز(بلژیک) مقام های دوم تا ششم و کارلوس کی روش با 26 امتیاز مقام هفتم را از سوی این فدراسیون کسب کرده است.

اگر این رتبه بندی با معیارهای صلاحیتی را با رده بندی گران ترین مربیان جام جهانی مقایسه کنیم، به جز چرسچسوف سرمربی تیم ملی روسیه که جایش را به روبرتو مارتینز مربی بلژیک داده است، مابقی اسامی در هر دو لیست مشترک هستند. لذا می توان تصدیق کرد که رقم قرارداد کی روش با ارزش های فنی و عرف فعلی بازار همخوانی دارد.
آیا فوتبال ایران بضاعت پرداخت چنین دستمزدی را دارد؟
هدف این نوشتار فقط کند و کاو در مبحث مالی است و برای آنالیز تاثیرات فنی ناشی از حضور هفت ساله کارلوس کی روش در ایران نیاز به یک مقاله مفصل و جداگانه است. در اینجا به همین بسنده می کنیم که غالب کارشناسان به دلایل فنی، این حضور را مثبت ارزیابی کرده اند. ایراد کار اما جایی است که فدراسیون فوتبال برای پرداخت حقوق این مربی، دست در جیب دولت می کند. در صورتی که در اقتصاد سالم فوتبال، این صنعت فوتبال است که با پرداخت مالیات می باید کمک حال مخارج دولت باشد. 

به عنوان مثال وقتی صحبت از آمدن نیمار به پاری سن ژرمن شد، وزیر دارایی فرانسه با استقبال از این رویداد گفت: "بهتر است که این بازیکن مالیاتش را به دولت فرانسه بپردازد تا کشوری دیگر". درآمد مالیاتی ناشی از حضور نیمار به مدت پنج سال در فرانسه حدود 300 میلیون یورو برآورد شده است. فوتبال ایران نیز این پتانسیل را دارد تا با مدیریت اقتصادی و بازاریابی صحیح، هزینه مربیانی در این سطح را تقبل کند. یک بخش از هزینه ها با پاداشی که فدراسیون فوتبال از صعود به جام جهانی می گیرد تامین می شود ولی از آن مهمتر درآمدهای اسپانسرینگ است که تا اینجا تنها محدود به یک سامانه هواداری است. درآمدهای حاصل از فروش لباس تیم ملی یا فروش تصاویر اعضای تیم ملی و سرمربی جهت تبلیغات به اسپانسرها چقدر است؟ 

سم است که ستاره های تیم های ملی جهان در کنار سرمربی در کمپین های تبلیغاتی برای فلان برند خودرو یا فلان آژانس هوایی شرکت کنند و پول حاصل از آن به حساب صندوق فدراسیون واریز شود. در قرارداد کی روش هم این مسئله در نظر گرفته شده و انحصار فروش تصویر این سرمربی در مالکیت فدراسیون است: "سرمربی بی‌قید و شرط تعهد می‌کند که در جایگاه سرمربی تیم ملی در هیچ رویدادی شرکت نکند و به هیچ عنوان حرکتی نکند که بتوان آن را به هر شکل به تبلیغ برای شخص خود یا نفع تبلیغاتی و سود‌آور هر شخص، شرکت یا نهاد دیگری تفسیر کرد. مگر با موافقت کتبی رییس فدراسیون".

درست یک هفته بعد از دعوت 400 میلیونی لوئیس فیگو در برنامه نود، عادل فردوسی پور خشنود از حضور کی روش در استودیو یادآوری کرد که آخرین حضور این مربی در برنامه به بیش از یک سال قبل برمی گردد. کی روش پاسخی داد شوخی-جدی که فهمش برای بینندگان ساده نبود: "خیلی دلم می خواهد آدرس آن اسپانسری که هزینه فیگو را داد را به من بدهید!"

در ذهن برخی این سوال آزاردهنده شکل گرفت که آیا کار به جایی رسیده که کارلوس کی روش به دنبال منبع درآمدی از برنامه های تلویزیونی است؟ تا اینکه چند روز بعد کمپین تبلیغاتی و شخصی وی با یک بانک خصوصی راه اندازی شد. حال حق داریم بپرسیم سهم فدراسیون فوتبال از فروش این تصویر چقدر است؟ یا با یک "موافقت کتبی" درآمد حاصل از آن را به ایشان هبه کرده اند؟

فدراسیونی که دستش در جیب دولت است نیازی هم نمی بیند وقتش را صرف اینگونه "جزئیات" کند. در نتیجه با این مدیریت، نه تنها فوتبال کمک حال دولت نیست بلکه رزق و روزی اش را از مالیات دهندگان تامین می کند.
اگر حقوق هفتمین مربی ملی گران دنیا را تقسیم به تعداد روزهای حضورش در ایران کنیم، با علم به اینکه در قرارداد فقط 6 هفته برای تعطیلات وی در نظر گرفته شده است، به طور قطع و با فاصله گرانترین حقوق دنیا را پرداخت کرده ایم. فوتبال ما بضاعت این سوء مدیریت را ندارد.