تدبیر روحانی برای بافت‌های فرسوده چیست؟

نوسازی بافتهای فرسوده که رییس جمهور وعده اجرای اولین پروژه های آن را در دهه فجر داده، با مشکل بی انگیزگی بخش خصوصی همراه است.

به گزارش صدای ایران حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی شب گذشته در برنامه ای تلویزیونی خبر داد که "کلنگ اولین نوسازی بافتهای فرسوده در دهه فجر زده می شود". البته در هفته های اخیر بازسازی ۱۰۰ واحد در محله سیروس و تجمیع ۵۰ پلاک فرسوده در محله تختی آغاز شده اما در هیچ یک از این طرح‌ها توسعه گران حضور ندارند. نوسازی بافتهای فرسوده با اهتمام دولت در تشکیل ستاد ملی بازآفرینی شهری طی چهار سال اخیر همراه بوده اما چالشی بزرگ پیش روی این طرح قرار دارد که بازده سرمایه در آن پایین است و به همین دلیل بخش خصوصی هنوز حاضر به سرمایه گذاری در بافتهای ناکارآمد نشده است.

قرار است بر اساس طرح دولت، کسانی که صاحب خانه فرسوده هستند، بدون پرداخت هیچگونه هزینه ای واحد آنها نوسازی شود. طبق گفته رییس جمهور، در این طرح تسهیلاتی به توسعه گرها پرداخت می شود که در سایه آن به سود خود برسند، مردم به این ساختمان‌ها منتقل می‌شوند و خانه های فرسوده آنها خراب می شود تا به شکل اصولی بازسازی شود.

در تحلیلی که برای یک واحد ۱۰۰متری در بافت فرسوده انجام شده، عدم توجیه اقتصادی برای سازنده و توجیه سازمان امور مالیاتی برای گرفتن ۲۵ درصد از ۶۰ میلیون سود شناسایی شده طبق ماده۷۷ قانون مالیات‌های مستقیم، از مهمترین موانع پیش روی بخش خصوصی عنوان می شود؛ زیرا طبق محاسبه مالیات، هزینه های ظاهری واحد ۱۰۰ متری ۲۴۰ میلیون تومان می‌شود و واحد ۳۰۰ میلیون تومان فروش می‌رود؛ یعنی انبوه ساز ۶۰ میلیون سود می کند. اما این ظاهر قضیه است. در حالی که هزینه‌های واقعی با احتساب تورم و هزینه تامین پول برای نهاده های تولید برای ۱۰۰متر مربع ۴۳۷ میلیون می شود؛ یعنی ۱۳۷ میلیون تومان ضرر برای یک واحد که با مالیات ۱۵ میلیون تومانی می شود ۱۵۲ میلیون تومان ضرر و بنابراین ساخت ۱۰۰ واحد بیش از ۱۵ میلیارد تومان به سازنده ضرر خواهد رساند.

هم اکنون دو راه تامین سرمایه برای سازندگان وجود دارد که یکی خرید امتیاز تسهیلات از طریق اوراق "تسه" و دیگری تسهیلات هشت درصد بانک مسکن است که نیاز به سپرده‌گذاری یک ساله دارد؛ اما با توجه به ارزش پول در فضای اقتصاد کلان و با توجه به روند صعودی قیمت دلار، چنین سپرده گذاری ریسک بازده سرمایه را بسیار افزایش می‌دهد. در اوراق "تسه" نیز نرخ تمام شده تسهیلات بالا می‌رود و این در حالی است که بانک مسکن یک سال قبل تسهیلاتی به سازندگان پرداخت می کرد که نسبتا مناسب بود اما پس از مدتی قطع شد.

در این رابطه فرشید پورحاجت ـ دبیر کانون انبوه سازان ـ با بیان این‌که بخش تولید در پنج سال گذشته شرایط بسیار سختی را داشته و علی‌رغم این شرایط بحرانی هیچ توجهی به آن نشده است، گفت: سال گذشته بانک مسکن در بازه زمانی دو ماهه تسهیلاتی به سازندگان داد که بخش تولید را تا حدودی به ساخت و ساز راغب کرد ولی از بهمن ماه سال گذشته قطع شد و پس از آن هیچ تسهیلات مناسبی ارایه نشد. این در حالی است که بانک مسکن منابع خوبی در اختیار دارد اما متاسفانه آن را به بازار تزریق نکرده است و کانالی که برای تامین نقدینگی در حال حاضر در حوزه تولید وجود دارد از محل تامین اوراق است که آن هم چندان برای سازنده مقرون به صرفه نیست.

سید محمد حسینی ـ عضو کمیسیون برنامه و بودجه مجلس ـ نیز نبود یک مدل مشارکتی و انسجام عملیاتی را موجب کندی در تحقق نوسازی بافتهای فرسوده دانست و اظهار کرد: در گذشته موضوع احیای بافت‌های فرسوده با سیاست‌گذاری و تصمیم‌سازی وزارت راه و شهرسازی و با اجرای شهرداری‌ها صورت می‌گرفت و نقش مردم، بانک‌ها و سایر متولیان نادیده گرفته می‌شد و به دلیل نبود مشارکت جمعی در اجرای طرح، بعضا شاهد مداخلات سایر دستگاه‌ها بودیم.

به گفته حسینی، در قانون بودجه امسال نیز یک ردیف اعتباری از سوی دولت مبنی بر پرداخت یارانه سود تسهیلات در بافت‌های فرسوده پیش بینی شده است که باید تخصیص داده شود و افرادی که اقدام به بازسازی بافت‌های فرسوده می‌کنند از حمایت‌های شهرداری در صدور مجوز و تسهیلات اعطایی دولت با احتساب یارانه سود تسهیلات بهره‌مند شوند.

با این همه، دولت نشان داده در اقداماتی همچون کنترل نرخ تورم، رونق مسکن و ایجاد زمینه برای بازآفرینی شهری توفیقاتی داشته است؛ بنابراین باید منتظر بمانیم و ببینیم روحانی چه تدبیری برای بسیج سرمایه‌ها به سمت بازسازی بافتهای ناکارآمد خواهد اندیشید.