فریدون مجلسی:
برجام حتی با ترامپ هم بهترین راه است
ترامپ تلاش زیادی می کند تا به هر نحوی ایران را از مزایای استفاده از برجام دور کند و فشار بیشتری روی آن آورد.
ترامپ علیرغم اینکه سالی پر از مواضع تند و تیز علیه ایران را پشت سر گذاشت، اما این بار هم مجبور به تایید برجام شد و تعلیق تحریمهای هسته ای ایران را تمدید کرد، اما شروطی را در بیانیه خود قید کرد و تأکید کرد که اگر آنها محقق نشود دیگر تمدیدی در کار نخواهد بود. او تلاش می کند اروپایی ها را به موضوع موشکی ایران حساس کند و آنها را از حمایت ایران دور سازد. سوال این است که آیا شروط ترامپ موضوعیت دارد و می تواند با این موضوع، اروپایی ها را از ایران دور کند؟ چه روندی برای برجام در ماههای آینده متصور است؟ در این باره با فریدون مجلسی کارشناس مسائل بین المللی گفت و گو کرده ایم که از نظر می گذرانید:
ترامپ تلاش زیادی می کند تا به هر نحوی ایران را از مزایای استفاده از برجام دور کند و فشار بیشتری روی آن آورد. اما این بار هم برجام را با شروطی تمدید کرد به نظرتان این شروط می تواند مسیر برجام را با مانع روبرو کند؟
همه تلاش ترامپ به موجب حمایت از اسرائیل در منطقه است و اسرائیل هم تلاش زیادی می کند از این فرصت استفاده کند. از سوی دیگر آمریکا و اروپا اختلافاتی دارند که باعث شده اروپا همین موضوع را بهانه‌ای کند و با ترامپ از لحاظ اینکه زیر بار برجام نمی‌رود، مخالفت کند، ولی این دو نکته باید با هم بررسی شود. هم اختلاف اروپا و آمریکا، هم حمایت اروپا از برجام و هم همراهی اروپا و آمریکا در حمایت از اسرائیل. موضوعات به هم پیوسته و در کنار هم هستند و از پیچیدگی ها و ظرافت های خاصی برخوردار هستند. اما برجام اگر با این روال پیش برود امکان زیادی دارد که با مشکل برخورد نکند.
به نظرتان در سررسید بعدی برجام چه سرنوشتی برای آن متصور است؟
از نظر حقوقی آقای ترامپ برجام را نمی‌تواند بر هم بزند و بر هم زدن آن هم به نفعش نیست و به نظر می رسد بر هم نخواهد زد و از طرفی نیاز ندارد که کلیت آن را لغو کند. نیازی ندارد، چون عملا آنچه که با برجام میخواست بدست آورده است؛ بدون اینکه تحریم جدیدی شکل گرفته باشد تحریمهای گذشته عملا کارایی خود را حفظ کرده اند. در مورد تحریمهای غیر هسته ای هم که دستش باز است. به نظر این‌ها فقط تبلیغاتی است برای اینکه ایران را مرتب در شرایط التهاب و عدم ثبات از دیدگاه خارجی‌ها قرار دهد و مانع سرمایه‌گذاری خارجی در ایران شود و از این لحاظ تا حدودی موفق بوده است. نه فقط او موفق بوده، بعضی از سیاست‌های داخلی هم که موافق برجام نیستند، با تعریفاتی که می‌کنند، عملا محیط ایران را آماده جنگ نشان می‌دهند و از این رو هیچ کس در شرایط جنگی نمی‌آید سرمایه‌گذاری‌ای بکند.
ما وارد سومین سال برجام شده ایم. به نظرتان در حالت کلی ما آن بازی برد بردی را که شروع کردیم، الان اگر ابتدای کار بودیم، باز هم وارد این بازی می‌شدیم؟ به نظرتان ما بازی را برده ایم؟
بردیم، برای اینکه اگر نبرده بودیم، سوریه شده بودیم. انتقاداتی وجود دارد ولی آن سوی قضیه را هم باید دید. اگر وارد بازی نشده بودیم، چه می‌شد؟ اما در داخل هم به آن مسائلی وارد شد. این برد شکل گرفت، ولی بعضی از نیروهای داخلی، همراه با اسرائیل و عربستان، مانع تحقق کامل برجام شدند. به هر حل برجام به صورت نسبی اجرا شده است.
به نظرتان ما اگر حتی می‌دانستیم ترامپی سر کار خواهد آمد و این شرایط را به وجود خواهد آورد، باز باید این راه را می‌آمدیم؟
ما مجبور بودیم این راه را بیاییم؛ چه ترامپی می‌آمد و چه ترامپی نمی‌آمد. مگر اینکه آن افرادی که در داخل و خارج دم از جنگ می‌زنند، جنگ را زودتر شروع می‌کردند. راه دومش جنگ بود، الان هم راه دومش جنگ است.
الان به نظرتان ما باید چه روندی را با توجه به همه جوانب و شروط جدید ترامپ در سیاست خارجی داشته باشیم تا با کمترین هزینه این روند را طی کنیم؟
به نظر من ما باید در سیاست خارجی خود جوانب دیگر را هم برای همکاری با دیگران در نظر بگیریم. برای مثال اعلامیه استانبول را که آقای رئیس جمهور ماه گذشته امضا کرد و یک اعلامیه پر از نارضایتی در این اجلاس بود، از آن تبعیت کنیم و سعی کنیم آن را اجرا کنیم. آن اعلامیه چه می‌گوید؟ آن اعلامیه خواهان اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت توسط اسرائیل است که تاکنون زیر بار نرفته است. خروج اسرائیل از سرزمین‌های اشغالی 1967 و تشکیل دولت فلسطین با پایتختی قدس خواسته‌هایی است که باید به صورت دسته‌جمعی مطرح شوند، این موضوعات اگر شکل گیرند و به شک خواست عمومی بین المللی تبدیل شوند می توانند خطر را از ایران رفع کنند، ولی تا زمانی که ایران به صورت انفرادی، در این جبهه باشد، با این مشکلات مواجه خواهد بود.
به نظرتان مناسبات منطقه ای مخصوصا موضوع عربستان می تواند حل شود و قسمتی از دغدغه سیاست خارجی را کاهش دهد؟
درخواست ایران به شکل یک سویه می تواند به یک حالت منت‌کشی تعبیر شود. ما نیازی به حل‌کردن موضوع با عربستان نداریم. این عربستان است که باید سعی کند دوستی کشور بزرگی مثل ایران را برگرداند. درست است که ما به خاطر خطای سفارت عربستان در ایران باید عذرخواهی کنیم، ولی در بقیه تنشها آنها باید عذرخواهی کنند، کشتار ایرانی‌ها در منا از آن جمله است. این کشتار، کشتار برنامه‌ریزی‌شده‌ای بوده است. در هر حال اگر تهدید و ایران هراسی در بین کشورهای عربی و اسلامی وجود دارد به نوعی در آینده فروکش کند و ایران مناسبات منطقه ای خود را سامان دهد، در آن صورت دیگر عربستان هم بهانه‌های خودش را برای اتحاد با اسرائیل علیه ایران از دست خواهد داد.
ترامپ تلاش زیادی می کند تا به هر نحوی ایران را از مزایای استفاده از برجام دور کند و فشار بیشتری روی آن آورد. اما این بار هم برجام را با شروطی تمدید کرد به نظرتان این شروط می تواند مسیر برجام را با مانع روبرو کند؟
همه تلاش ترامپ به موجب حمایت از اسرائیل در منطقه است و اسرائیل هم تلاش زیادی می کند از این فرصت استفاده کند. از سوی دیگر آمریکا و اروپا اختلافاتی دارند که باعث شده اروپا همین موضوع را بهانه‌ای کند و با ترامپ از لحاظ اینکه زیر بار برجام نمی‌رود، مخالفت کند، ولی این دو نکته باید با هم بررسی شود. هم اختلاف اروپا و آمریکا، هم حمایت اروپا از برجام و هم همراهی اروپا و آمریکا در حمایت از اسرائیل. موضوعات به هم پیوسته و در کنار هم هستند و از پیچیدگی ها و ظرافت های خاصی برخوردار هستند. اما برجام اگر با این روال پیش برود امکان زیادی دارد که با مشکل برخورد نکند.
به نظرتان در سررسید بعدی برجام چه سرنوشتی برای آن متصور است؟
از نظر حقوقی آقای ترامپ برجام را نمی‌تواند بر هم بزند و بر هم زدن آن هم به نفعش نیست و به نظر می رسد بر هم نخواهد زد و از طرفی نیاز ندارد که کلیت آن را لغو کند. نیازی ندارد، چون عملا آنچه که با برجام میخواست بدست آورده است؛ بدون اینکه تحریم جدیدی شکل گرفته باشد تحریمهای گذشته عملا کارایی خود را حفظ کرده اند. در مورد تحریمهای غیر هسته ای هم که دستش باز است. به نظر این‌ها فقط تبلیغاتی است برای اینکه ایران را مرتب در شرایط التهاب و عدم ثبات از دیدگاه خارجی‌ها قرار دهد و مانع سرمایه‌گذاری خارجی در ایران شود و از این لحاظ تا حدودی موفق بوده است. نه فقط او موفق بوده، بعضی از سیاست‌های داخلی هم که موافق برجام نیستند، با تعریفاتی که می‌کنند، عملا محیط ایران را آماده جنگ نشان می‌دهند و از این رو هیچ کس در شرایط جنگی نمی‌آید سرمایه‌گذاری‌ای بکند.
ما وارد سومین سال برجام شده ایم. به نظرتان در حالت کلی ما آن بازی برد بردی را که شروع کردیم، الان اگر ابتدای کار بودیم، باز هم وارد این بازی می‌شدیم؟ به نظرتان ما بازی را برده ایم؟
بردیم، برای اینکه اگر نبرده بودیم، سوریه شده بودیم. انتقاداتی وجود دارد ولی آن سوی قضیه را هم باید دید. اگر وارد بازی نشده بودیم، چه می‌شد؟ اما در داخل هم به آن مسائلی وارد شد. این برد شکل گرفت، ولی بعضی از نیروهای داخلی، همراه با اسرائیل و عربستان، مانع تحقق کامل برجام شدند. به هر حل برجام به صورت نسبی اجرا شده است.
به نظرتان ما اگر حتی می‌دانستیم ترامپی سر کار خواهد آمد و این شرایط را به وجود خواهد آورد، باز باید این راه را می‌آمدیم؟
ما مجبور بودیم این راه را بیاییم؛ چه ترامپی می‌آمد و چه ترامپی نمی‌آمد. مگر اینکه آن افرادی که در داخل و خارج دم از جنگ می‌زنند، جنگ را زودتر شروع می‌کردند. راه دومش جنگ بود، الان هم راه دومش جنگ است.
الان به نظرتان ما باید چه روندی را با توجه به همه جوانب و شروط جدید ترامپ در سیاست خارجی داشته باشیم تا با کمترین هزینه این روند را طی کنیم؟
به نظر من ما باید در سیاست خارجی خود جوانب دیگر را هم برای همکاری با دیگران در نظر بگیریم. برای مثال اعلامیه استانبول را که آقای رئیس جمهور ماه گذشته امضا کرد و یک اعلامیه پر از نارضایتی در این اجلاس بود، از آن تبعیت کنیم و سعی کنیم آن را اجرا کنیم. آن اعلامیه چه می‌گوید؟ آن اعلامیه خواهان اجرای قطعنامه‌های شورای امنیت توسط اسرائیل است که تاکنون زیر بار نرفته است. خروج اسرائیل از سرزمین‌های اشغالی 1967 و تشکیل دولت فلسطین با پایتختی قدس خواسته‌هایی است که باید به صورت دسته‌جمعی مطرح شوند، این موضوعات اگر شکل گیرند و به شک خواست عمومی بین المللی تبدیل شوند می توانند خطر را از ایران رفع کنند، ولی تا زمانی که ایران به صورت انفرادی، در این جبهه باشد، با این مشکلات مواجه خواهد بود.
به نظرتان مناسبات منطقه ای مخصوصا موضوع عربستان می تواند حل شود و قسمتی از دغدغه سیاست خارجی را کاهش دهد؟
درخواست ایران به شکل یک سویه می تواند به یک حالت منت‌کشی تعبیر شود. ما نیازی به حل‌کردن موضوع با عربستان نداریم. این عربستان است که باید سعی کند دوستی کشور بزرگی مثل ایران را برگرداند. درست است که ما به خاطر خطای سفارت عربستان در ایران باید عذرخواهی کنیم، ولی در بقیه تنشها آنها باید عذرخواهی کنند، کشتار ایرانی‌ها در منا از آن جمله است. این کشتار، کشتار برنامه‌ریزی‌شده‌ای بوده است. در هر حال اگر تهدید و ایران هراسی در بین کشورهای عربی و اسلامی وجود دارد به نوعی در آینده فروکش کند و ایران مناسبات منطقه ای خود را سامان دهد، در آن صورت دیگر عربستان هم بهانه‌های خودش را برای اتحاد با اسرائیل علیه ایران از دست خواهد داد.
منبع: خبرآنلاین
خبرهای مرتبط
گزارش خطا
آخرین اخبار