معرفی یک رواقی مدرن: ویلیام برکستون ایروین

صدای ایران- مریم فراش خیابانی؛ ویلیام برکستون ایروین استاد 65 ساله فلسفه در دانشگاه های امریکا است. وی درجه لیسانس را در رشته ریاضیات و فلسفه از دانشگاه میشیگان اخذ کرد و دوره ارشد و دکترا را در رشته فلسفه در دانشگاه UCLA گذرانده است. ایروین استاد دانشگاه-های کالستیت  در لس آنجلس، دانشگاه لاترن و سینسیناتی بوده و از 1983 استاد دانشگاه ایالتی رایت در دایتون اوهایو است. 

وی پس از  کار کردن بر اندیشه های راسل و استفاده از پدیدارشناسی، تغییر علاقه داده و تحقیقات متغیر و دورگه ای  را در پیش گرفت. به روایت خود:" به موضوعاتی علاقه دارم که بر روی مرز فلسفه و چیزهای دیگری قرار می گیرد. عموما از نظر فلسفی به چیزهایی نگاه می کنم که اغلب فلاسفه به طور معمول به آن ها نمی پردازند". برای مثال بسیاری از مقالات وی در حوزه جنبه های اخلاقی و سیاسی چگونگی والدی  بودند. 

ایروین در ادامه بیوگرافی خود می گوید : "در کنار این تغییر در موضوعات مورد علاقه، تغییری هم در گروه مخاطبانم بوده است. من آن طور که دیگر فلاسفه علاقه دارند، چندان تمایلی ندارم برای دیگر فیلسوفان بنویسم. بلکه مخاطبین ترجیحی من اینطور تعریف می شوند: خواننده های عمومی سطح بالا و اندیشمند که پیشینه اندکی از فلسفه دارند ولی علاقه مند هستند که به طور دقیقی درباره موضوعات زندگی روزمره بازاندیشی کنند". وی پس از علاقه مندی به فلسفه یونان باستان و پژوهش در فلسفه رواقی و مکتب رواقیون، آثار متعددی در این زمینه نوشت و در راستای هر چه کاربردی تر کردن این فلسفه در زندگی روزمره، وبسایت "رواقی گری قرن  21" را راه اندازی کرد. 

مروری بر آثار:

با توجه به اینکه تاکنون تنها یکی از آثار این نویسنده به فارسی ترجمه شده و در بازار کتاب ایران موجود است، مرور روند فکری و تالیفی دکتر ایروین می تواند به خواننده ایرانی در فهم بهتر نگرش وی کمک کند. کتب منتشر شده ایروین به ترتیب زمانی عبارتند از:

1. عمل صحیح بچه ها - 2001

2. سیاست های والد بودن  – 2003

3. درباره خواستن: چرا چیزی را می خواهیم، که می خواهیم - 2005

4. راهنمایی برای زندگی خوب: هنر باستانی لذت رواقی - 2008

5. یک سیلی به صورت: چرا توهین ها آزاردهنده هستند و چرا نباید اینطور باشد - 2013

6. با دو پارو: انعکاسی بر پاروزدن  - 2013

7. آها ]دریافتم[! لحظاتی از بینش که دنیای ما را شکل می دهد - 2014

در ادامه به محتوای دو اثر سه و چهار اشاره می شود:

آنچه در عناوین کتب دکتر ایروین مشهود است، نگرشی فلسفی و روانشناسانه به دغدغه های زندگی روزمره انسان است. برای مثال کتاب سوم ویلیام ایروین، "درباره خواستن: چرا چیزی را می خواهیم، که می خواهیم" بوده و  برنده ی بهترین عنوان برجسته آکادمیک در سال 2006 شده است. این اثر به خواننده اجازه می دهد به ساز و کار مخفی قلبش، نیم نگاهی داشته باشد. در مورد این اثر نقل شده است که مناسب برای کسانی است که تمایل دارند از امیال خود آگاه شده و کنترل بر آن ها را در دست گیرند. جان پری، استاد فلسفه دانشگاه استنفور در نوشتاری راجع به این اثر می گوید :" ایروین در این اثر اکتشافی قاطع درباره طبیعت و خاستگاه امیال ارائه داده است.  کتابی که با تجربه زندگی روزمره مرتبط است. وی در این کتاب به ما نشان می دهد که امیال چه چیزهایی هستند و چقدر در تجربه انسان نقش مرکزی ایفا می کنند. علم چه چیزی درباره آن ها به ما می گوید و ما چه می توانیم درباره آن و با آن بکنیم. ایروین در این اثر دانش را با عقل و روشنگری فلسفی ترکیب می-کند". 

پروفسور رابرت کسلمون  نویسنده کتاب لذت فلسفه نیز درباره این اثر می نویسد" "ایروین خلع سلاحی گمراه کننده و رساله¬ای خواندنی و روان درباره خاستگاه ها، طبیعت، دگرگونی و بحران های امیال نوشته است. وی به آسانی و وضوح درباره سیستم های القاء شده انگیزه به طور زیست شناختی بحث می کند. تحقیقی روان شناسانه و غنی بر روی مختصات انگیزه های ما و هوشمندی و تاثیر سنت های معنوی و دینی متنوع. این نکات در این کتاب به طرزی هوشمندانه معرفی شده اند و اثری را خلق کرده اند که بینارشته ای است و به خواننده های عمومی(غیر متخصص) نیز پیشنهاد می شود". 

کتاب چهارم ایروین با عنوان " فلسفه‌ای برای زندگی: رواقی زیستن در دنیای امروزی" توسط دو انتشارات (ققنوس و گمان) به فارسی برگردانده شده و تنها کتاب ترجمه شده ی دکتر ایروین در ایران است. وی در مصاحبه با سایت پاره های فلسفه  در مورد کتابش، زندگی رواقی گرانه و پیشینه آن از یونانیان تا رومیان را شرح می دهد. همچنین تاثیر سنکا  (مشاور نرون و نمایشنامه نویس شهیر یونانی) تا مارکوس اورلیوس (حاکم روم) و تغییراتی که این افراد در بسط اندیشه رواقی گری گذاشته-اند را نیز ذکر کرده و معتقد است فلاسفه رواقی چشمان ما را به سوی بینش و تکنیک¬های عملی این فلسفه برای شادتر زیستن باز می کنند.

جملاتی مانند این، نظراتی هستند که در مورد این اثر او از سوی متخصصین مختلف گذاشته شده است: "ایروین از زبان بسیار ساده ای در کتابش استفاده کرده است. وی اشاراتی درباره رواقی گری مدرن می کند و خواننده های امروزی را به سوی عمل به این نوع رواقی گری تشویق می کند".  در این کتاب ایروین تکنیک های مختلف رواقی گری را شرح داده و دستورالعمل هایی را از این فلسفه برای کنار آمدن با احساسات و موارد منفی زندگی می گوید. همچنین توصیه می کند که این آموزه ها از کودکی برای بچه ها به کار گرفته شود.

دکتر ایروین همچنین مقالاتی درباره رواقی گری قرن بیستم تالیف کرده است. برای نمونه به چند عنوان آن اشاره می شود:

چگونه من یک رواقی شدم : در این مقاله ایروین داستان خودش را روایت می کند که به دنبال ذن رفت و ادامه در آن مسیر را با رواقی گری یونانی جایگزین کرد. در مقاله دیگر، ایروین از تحولات شخصی خود تحت تاثیر مکتب رواقی می گوید. مقاله ی "تحول یافتن به کمک رواقی گری" : در این مقاله وی نقل قولی از زنون (کسی که رواقی گری را در سال 300 ق.م کاربردی کرده است) می نویسد : "هرچقدر در عمل رواقی گری خود پیشرفت کنید، دچار تغییرات بسیاری خواهید شد". 

برای مثال تغییر در رویاها و زندگی رویایی مدنظر از جمله این تحولات است. ایروین خود بیان می کند که زمانی که رواقی گری را آغاز کرد، تصور نمی کرد که هیچ تغییری در رویاهایش اتفاق بیفتد و پس از گذشت مدتی، یکسال پیش، رویاهایی را از درون خود می شنید که کاملا رواقی بودند. وی در این مقاله شرح می دهد که چگونه تمرین های رواقی سبب شده اند به طور ناخودآگاه همگام با این فلسفه زندگی کند و تصمیم بگیرد. 

در واقع این تمیرین ها را در ذهن خود نهادینه شده می داند. برای مثال زمانی که اخبار بدی می شنویم مانند مبتلا بودن به یک بیماری حاد یا حتی تاخیر در ساعت پرواز هواپیما، اغلب آدم ها پاسخی که به این اتفاقات می دهند ناامیدی و عصبانیت است. اما تمرین رواقی گری به ما ابزاری برای تعامل با این موارد غیرقابل پیش بینی و ناراحت کننده ی زندگی می دهد. طبق این تمارین، این مهم است که در ذهنمان این نکته را داشته باشیم که هرچقدر هم موقعیت ما بد باشد، می توانست بدتر از این هم پیش بیاید و هرچقدر هم زندگی ما مشکل داشته باشد، حتما کسی وجود دارد که بخواهد این زندگی را داشته باشد. 

این تمرین ها ریشه در اندیشه های سنکا دارند. کسی که معتقد است برای رواقی گری انسان باید آماده ی مقابله با چالش های زندگی باشد. هر چند اگر زندگی با ما خوب بود و هیچگاه چنین چالش هایی پیش نیاید، ممکن است فرد احساس ناامیدی کند، مثل بازیکن فوتبالی که برای مسابقات سخت آماده شده ولی هیچگاه بازی داده نمی شود. نتیجه این است که اگر موقعیتی در زندگی پیش آمد، فرد رواقی باید سریع آن فرصت را غنیمت شمرده و بدون ناامیدی و عصبانیت بگوید بله! بالاخره سرمربی من را هم وارد بازی کرد.

در تلاش برای بسط مکتب رواقی، هر ساله کنفرانس هایی تحت عنوان رواقی گری در شهرهای مختلف دنیا (مانند نیویورک، لندن، تورنتو و ...) برگزار می شوند و سایت رواقی گری مدرن  برنام های آن ها را اطلاع رسانی می کند. این کنفرانس ها غالبا در میانه ماه اکتبر برگزار می شوند. در کنار کنفرانس اصلی، برنامه ها و رویدادهای جانبی و چندین کارگاه های عملی متعددی نیز برگزار می شوند. 

دکتر ایروین در اثر بعدی اش به مسئله اهانت و توهین و آمادگی مورد نیاز فرد در این شرایط را شرح می دهد. در نهایت انسان مجهز شده و آماده ی مواجهه با دشواری های قایق پرتلاطم زندگی، محتوای آثار بعدی این اندیشمند است. امید است با ترجمه دیگر آثار این نویسنده، خوانش کتب فلسفه که رویکرد عمل گرایانه و کاربردی برای زندگی دارند، برای مخاطب علاقه مند گسترش پیدا کنند.

معرفی منابع برای آشنایی با رواقی گری امروزین:

1. سایت شخصی دکتر ویلیام ب.ایروین: http:// williambirvine.com

2. مصاحبه¬هایی با دکتر ایروین در این سایت یافت می¬شود : https://dailystoic.com  

3. سایت رواقی¬گری قرن 21: http://21stcenturystoic.org