زادگاه مادها کجاست؟

سرزمین کرمانشاهان در دوران مادها یکی از اصلی ترین محدوده قلمرو مادها محسوب می شده و حتی بسیاری از کارشناسان معتقدند که کرمانشاه زادگاه مادهاست.

مادها در پایان سده هشتم و آغاز سده هفتم قبل از میلاد در نواحی غرب ایران حکومت می کردند. این سلسله اولین حکومتی است که به شیوه پادشاهی و از نژاد آریایی‌ها بودند.

علیرضا مرادی بیستونی - معاون میراث فرهنگی اداره کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان - کرمانشاه در گفت و گو با خبرنگار خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا) منطقه کرمانشاه، در این باره گفت: نخستین اشاره به قوم مادها در کتیبه‌ای به تاریخ 837 قبل از میلاد است که در آن سرزمین مادها را کوه‌های کردستان و کرمانشاهان دانسته اند.

وی افزود: این قوم که از نژاد آریایی است، پس از آنکه نتوانست بر دولت مقتدر آرارات پیروز شود، سرزمین‌های امروزی آذربایجان – کردستان و کرمانشاهان و... را اشغال کرد. این پیروزی‌ها ممالک مجاور را نگران کرد، پس دولت آشور به ماد حمله کرد و قوم ماد پس از پذیرفتن خسارت‌های سنگین در سال 838 قبل از میلاد تابعیت دولت آشور را پذیرفت.

این باستان شناس کرمانشاهی اظهارکرد: کرمانشاه در زمان مادها یکی از ایالت‌های غربی آن دولت بود و در زمان کیاکسار جزء ساترپ نشین (استانداری) دهم بود که به بیت هامبان از آن یاد شده است.

مرادی بیستونی تصریح کرد: در سال 550 قبل از میلاد حکومت مادها به دست کورش پادشاه ممالک پارس پس از 158 سال خاتمه یافت و ماد و پارسوا یکپارچه شد. همچنین در سال‌های بین 727 – 715 قبل از میلاد یکی از سران ماد به نام دیائوکو به مخالفت با سارگن به آشور لشکر کشید و چون قوای سارگن بیشتر بود شکست خورد.

معاون میراث فرهنگی استان کرمانشاه با اشاره به آثار به جای مانده از دوران مادها در استان کرمانشاه، گفت: گوردخمه ها یکی از اصلی ترین آثار به جای مانده از دوران مادها در استان کرمانشاه است.

وی در مورد گوردخمه های مادی، افزود: شیوه تدفین مردگان در ایران باستان متفاوت بوده است و با توجه به باورهای دینی مردم در هر عصر و زمانی به گونه ای خاص صورت می گرفته است، گاهی جسد شخص مرده را در نزدیکی محل سکونت او مثلا کف غار یا در کف منزل وی دفن می کردند و گاهی در صخره ها قرار می‌دادند. در برهه‌ای آن‌را در زمین دفن می کردند و در دورانی هم از تابوت اعم از سنگی یا سفالین یا خمره‌های بزرگ استفاده می شد.

مرادی بیستونی خاطرنشان کرد: گوردخمه به آرامگاه‌های سنتی گفته می شود که از سنگ و در دل کوه تراشیده می‌شود.

این باستان‌شناس کرمانشاهی درباره گوردخمه‌های مادی در استان کرمانشاه همچنین اظهار کرد: گوردخمه بیستون در شهر بیستون و در محوطه آثار باستانی و بالاتر از مجسمه هرکول قرار دارد. این گوردخمه با عمق 57 سانتی متر و اندازه دهانه پائین آن 100 سانتیمتر و دهانه بالایی آن 85 سانتیمتر و گودی کف آن 10 سانتی متر است و ارتفاع بلندترین نقطه سقف آن 75 سانتی متر است. این گوردخمه از کوچک ترین گوردخمه‌های استان به شمار می‌رود که دهانه این گوردخمه به طرف شرق است.

وی ادامه داد: همچنین گوردخمه دیره (شلین) یکی دیگر از آثار دوران مادها در دیار سنگ و آب است که در کنار جاده سرپل ذهاب به طرف گیلانغرب و در منطقه دیره قرار دارد.

مرادی بیستونی تصریح کرد: از مشخصات گوردخمه دیره این است که طول آن 6.50 متر و عمق 3.20 متر و ارتفاع 2.15 متر است. این دخمه بزرگ و در عین حال بسیار ساده تراشیده شده است و دهانه این دخمه به سمت شمال است.

این باستان شناس کرمانشاهی گوردخمه‌های دربند صحنه، نیایشگاه‌های مادی واقع در محوطه تاریخی بیستون و سنگ مذبح روانسر را از دیگر آثار دوران مادها در استان کرمانشاه دانست.