روایتی از سفر ترامپ به شرق آسیا

چینی‌ها پیوسته به تهدیدات ترامپ بی‌توجه بوده‌اند و لذا ترامپ نهایت تلاش خود را می‌کند تا با ارائه پیشنهادات جذاب، چین را متقاعد به تغییر موضع در قبال کره شمالی و یا دست کم، اتخاذ رویکرد بی‌طرفی کند.

به گزارش صدای ایران، «دانلد ترامپ» -رییس جمهور آمریکا- اخیرا رهسپار یک سفر ۱۲ روزه (۳ تا ۱۴ نوامبر) به شرق آسیا -به عنوان طولانی‌ترین سفر دوران ریاست جمهوری خود- شد. سفری که طی آن با رهبران ۵ کشور چین، ژاپن، کره جنوبی، فیلیپین، و ویتنام دیدار می‌کند. علت اصلی این سفر، نگرانی‌های ترامپ از بحران کره‌ شمالی و پیامدهایی که رفتارات اخیر رییس‌جمهور آمریکا در قبال این کشور داشته است. اکنون بیشترین حد تمرکز ترامپ بر گفتگو با چین است. آمریکایی‌ها ، معتقدند که کلید حل مسئله کره شمالی در دست چین است و از سوی دیگر، باید چین را متقاعد به نرمش‌هایی در بازار تجارت کرد.

قطعا چین برای ترامپ فرش قرمز خواهند انداخت و با احترام خاصی به پیشواز ورود او خواهد رفت اما هیچ پیشنهاد دندان‌گیری در فضای تجارت به او نخواهد داد. ترامپ، نگران کاهش ۶ درصد نرخ تبادلات تجاری با چین است و با توجه به رویکرد کاهش مالیات ثروتمندان که در داخل اتخاذ کرده، طبیعتا این نرخ افزایش خواهد یافت. اتفاقا بر عکس ظاهر قضیه، بحث ترامپ با چین بر سر عدم‌توازن تجارت متقابل نیست بلکه بحث بر سر موضع محدودیت‌های دستیابی به بازار چین خواهد بود. محصولات مهمی چون خودرو با تعرفه وارداتی ۲۵ درصدی روبرو شده‌اند. مهم‌تر از آن، محدودیت‌های سرمایه‌گذاری در دامنه وسیع صنایع خدماتی و تولیدی است. اگر شرکت‌های آمریکایی نتوانند محصولات خود را در بازار چین بفروشند، سرمایه‌گذاری و تولید در آنجا برایشان ضرر کامل است. اکنون شرکت‌های آمریکایی‌ در چین، با محدودیت‌هایی در زمینه سرمایه‌گذاری، ارتباطات، تدارکات، صنعت سرگرمی، و رسانه‌های اجتماعی روبرو هستند.

دیدار ترامپ از چین در زمان نامناسبی صورت می‌گیرد. زمانی درست پس از انتخاب دوباره «شی جین پینگ» -رییس جمهور چین- برای بار دوم و استقرار دوباره او در اوج قدرت. «شی» قطعا به ترامپ وعده‌هایی برای تسهیل شرایط خواهد داد اما هرگز تعهدی را امضا نخواهد کرد. چین، برای اینکه در ظاهر حسن نیت خود را نشان دهد، در طی این دیدار اطمینان خواهد داد که اقدام به تاسیس بانک سرمایه‌گذاری و بیمه برای آمریکایی‌ها خواهد کرد. دیدار ترامپ با رییس‌جمهور چین از یک جهت دیگر در زمان نامناسبی صورت می‌گیرد چرا که ترامپ در ماه آگوست بر اساس بند ۳۰۱ «قانون تجارت» آمریکا، «رابرت لایتایزر» را مسئول تشکیل کمیته بررسی و تحقیق در مورد حسن نیت چین در تجارت و رقابت در بازار کرد و این امر موجب تحریک چینی‌ها شده و کار را خراب کرده است. چینی‌ها نرخ صادرات خود به آمریکا را بطور چشمگیری کاهش داده‌اند. همچنین چندان میلی به دستیابی به بازار آمریکا ندارند چرا که دیگر برای آنها آن جذابیت سابق را ندارد. چینی‌ها به تهدیدات ترامپ بی‌توجه بوده‌اند و در این دیدار پیش رو هم خواهند بود؛ به همین دلیل، وی به سراغ بحث در مورد اقدامات محافظتی سختگیرانه خواهد رفت تا بلکه واکنش چینی‌ها را برانگیزد و بسنجد.

چین، برای تلطیف فضای رویکرد خشن اخیر دولت ترامپ نسبت به تجارت و بالاخص موضوع کره شمالی، به سراغ ارائه چند پیشنهاد تجاری وارداتی و توافقات سرمایه‌گذاری که از قبل آماده کرده می‌رود تا بدینوسیله تاکید کند که خواهان تلطیف فضاست اما به هیچ‌وجه رویکردش را تغییر نخواهد داد. پس از دیدار چین، ترامپ برای شرکت در اجلاس «اَپِک» (سازمان همکاری‌های اقتصادی آسیا-پاسفیک)، وارد ویتنام خواهد شد و در آنجا سخنرانی خواهد کرد. با توجه به مصر بودن چینی‌ها در انجام تعهدشان نسبت به این سازمان در پروژه «یک کمربند و یک جاده» (جاده ابریشم جدید)، اگر آمریکا نتواند پیشنهاد بهتری روی میز سازمان بگذارد، شکست بزرگی برای آن محسوب می‌گردد و اینجا هم قافیه را به چین واگذار می‌کند.

اندیشکده ویلسون سنتر

اندیشکده «ویلسون سنتر» سفر ترامپ را از دید سه تحلیلگر و مفسر سیاسی مورد ارزیابی و بررسی قرار داده است:

هدف ترامپ از این سفر این است که کره شمالی را تا سطح مهم‌ترین موضوع امنیت ملی بالا ببرد و در این سفر، نهایت تلاش خود را خواهد کرد که به بقیه و بالاخص چین بفهماند که می‌خواهد فشار شدیدی را علیه کره شمالی اعمال نماید. اما مهم‌ترین پاسخ برای ترامپ به این رویکرد، پاسخ «شی جین پینگ» رییس جمهور چین خواهد بود. اکنون باید دید که چه تفسیری از این کمپین فشار علیه کره شمالی و چین در کاخ سفید صورت می‌گیرد. برخی از چهره‌های کاخ سفید معتقدند که این رویکرد فعلی ترامپ، پایانی در خودش است و اصطلاحا تیر آخری است که اگر به هدف نخورد، آنگاه عواقب بسیار وحشتناکی را باید نظاره‌گر بود. دسته دیگر، معتقدند که این فشار را باید بصورت فشار دید که ابزاری دیپلماتیک برای کشاندن طرف مقابل به میز مذاکره است و همواره می‌شود از فشار به شکل ابزارهای بعدی هم استفاده کرد. چیزی که مشخص است این است که در حال حاضر ترامپ علاقه‌ای به مذاکره نداشته و بیشتر اعتقاد به اعمال فشار دارد.

موضوع دوم به عدم توازن تجاری دوطرفه برمی‌گردد. عملکرد و مواضع ترامپ در این چند ماه، موجب نگرانی شرکای آسیای شرقی آمریکا شده و قطعا سفر کنونی جهت پر کردن شکاف و خلائی است که خود ترامپ نسبت به آنها ایجاد کرده است. متلک‌ها و انتقادهای ترامپ تنها شامل حال چین نشده بلکه در طی ۲۵ الی ۳۰ سال گذشته، او بارها به ژاپن و کره جنوبی حمله لفظی کرده است.

این سفر، یک فرصت عالی برای ترامپ به منظور اعلام دوباره تعهد سنتی آمریکا به منطقه آسیا-اقیانوسیه است. او به فیلیپین و ویتنام خواهد رفت تا بر این موضوع تاکید ورزد. آمریکا، سال‌هاست که در فیلیپین حضور مستمر دارد و ویتنام را هم به مدت ۲۰ سال است که به عنوان یک متحد استراتژیک با خود همراه کرده است. رییس‌جمهور آمریکا، چندان اعتقادی به «چندجانبه‌گرایی» ندارد اما در این سفر مجبور است که برای مهار کره شمالی، به این رویکرد سر تسلیم بنهد و کشورهای دیگر آسیای شرقی را با خود همراه سازد. ترامپ، در ابتدای دوره خود وعده داده بود که به «اَپِک» برود اما تاکنون به وعده خود عمل نکرده بود. به نظر می‌رسد که برای جذب نظر و همراهی کشورهای شرق آسیا علیه کره شمالی، به زودی به نشست این سازمان بپیوندد.

ترامپ با مجموعه‌ای از معایب نامتقارن پا به چین می‌گذارد. او در حالی با شی جین پینگ دیدار می‌کند که درست برعکس وی که در داخل آمریکا از محبوبیت بسیار کمی برخوردار است، رییس‌جمهور چین در داخل کشورش دارای کاریزما و محبوبیت بسیار است. ترامپ در حالی با «شی» روبرو می‌شود که او در اوج قدرت و استحکام است و وی در آمریکا بر لبه پرتگاه چالش‌ها.

بر این باورم که رییس‌جمهور چین تا به اینجای کار، تهدیدات نظامی ترامپ را به هیچ‌ وجه جدی نگرفته است. چینی‌ها به این سمت خواهند رفت که با تعلل و خریدن زمان و بازی بر سر موضوع کره‌ شمالی، سود بیشتری را از آمریکایی‌ها طلب کنند. حالا ترامپ در جلسه دیدار با «شی» از او چه خواهد خواست؟ تغییرات قابل توجه در مبادلات تجاری دوجانبه و مسئله کره شمالی. چیزی که در دیدار با رییس جمهور چین تجلی می‌یابد این است که رییس‌جمهور آمریکا هم عزم و جدیتی که در ظاهر نگاه خود نسبت به کره شمالی ایجاد کرده است را از خلال واکنش چینی‌ها محک خواهد زد و هم سر سخن گشوده و مسئله عدم توازن و تعادل تجاری که چین برای آمریکا ایجاد کرده را موضوع قرار داده و درخواست‌های خود را مطرح می‌کند.

اندیشکده شورای آتلانتیک در ابتدای تحلیل خود به نقل از «دیوید شی‌یر» -معاون دفاعی امور امنیتی آسیا و اقیانوسیه در دولت اوباما- آورد: ترامپ به آسیای شرق سفر کرد تا به ناامیدی دوستان آمریکا در آن منطقه که زمان ورود وی به کاخ سفید، امیدشان نسبت به دوستی و همراهی آمریکا بسیار کم شده بود پایان دهد. البته سفر او تامین منافع سیاسی، امنیتی، و اقتصادی کشور ما را هم در پی دارد. دو محور اصلی در گفتگوی وی با رهبران آسیای شرقی وجود خواهد داشت: مسئله بحران کره شمالی و مسئله تجارت منطقه‌ای.

شی‌یر در ادامه اظهار داشت: ترامپ که در ماه ژانویه آمریکا را از پیمان تجاری اقیانوس آرام خارج کرد، قرار است که در روز ۱۰ نوامبر در اجلاس اپک در ویتنام حضور یابد و به احتمال قوی، در مورد اهمیت منطقه آسیای شرقی برای آمریکا سخنرانی خواهد کرد. اساسا، سفر ترامپ خیلی کمتر از آنچه که تصور شود، برای آسیایی‌ها جذاب خواهد بود. اما آنچه که ترامپ به دنبال آن به عنوان هدف اصلی است، جذب حمایت قاطع و همراهی مطمئن بقیه کشورهای آسیای شرقی علیه کره شمالی است. جلب‌نظر چینی‌ها به این آسانی‌ها نیست و شاید هم اصلا ممکن نباشد. اما ترامپ نهایت تلاش خود را می‌کند تا با ارائه پیشنهادات تجاری جذاب، چین را متقاعد به تغییر موضع در قبال کره شمالی و یا دست کم، اتخاذ رویکرد بی‌طرفی نسبت موضوع بحران کره شمالی نماید.

«لیندسی فورد» -رییس موسسه سیاست در آسیا- نیز معتقد است که ترامپ در گفتگو با «شی جین پینگ» رویکرد بسیار نرم‌تری نسبت به گذشته اتخاذ خواهد کرد. او از وضعیت داخلی نامناسبی برخوردار است درست برعکس همتای چینی خود. هم‌اکنون آمریکا در یکی از غبارآلودترین فضاهای سیاسی تاریخ خود به سر می‌برد و آسیایی‌ها -بالاخص چینی‌ها- این را با دقت زیر نظر دارند. لذا، آن طور که باید، ترامپ را جدی نخواهند گرفت. نهایتا، ترامپ و شی در برخی از مسائل تجاری با هم به توافق خواهند رسید اما بر سر موضوعات اصلی -شامل مسئله کره شمالی- خیلی بعید است. ارتباط عمیقی است بین آن چه که دولت ترامپ از چین انتظار دارد و آن چه که چینی‌ها به آن اهمیت نمی‌دهند.

آتلانتیک در ادامه آورد: ترامپ باید موفق به جلب نظر چینی‌ها شود چرا که بحران کره شمالی به شدت موجب نگرانی ژاپنی‌ها و بالاخص کره جنوبی شده است. بالاخص اینکه ترامپ در این سفر وقت کمتری را به کره جنوبی در مقایسه با ژاپن و چین اختصاص خواهد داد و این در حالیست که هیچ کشوری به اندازه کره جنوبی نسبت به موضوع کره شمالی حساس نیست و هیچ کشوری هم به اندازه آن، از آمریکا نسبت حل بحران مورد نظر متوقع نیست.

فورد در ادامه اظهار داشت: رفتار ترامپ نسبت به کشورهای جنوب شرق آسیا هم اصلا مناسب نبوده است. او به احتمال بسیار، در اجلاس «آسه‌آن» (اتحادیه کشورهای جنوب شرق آسیا) که کمی پس از پایان سفر آسیایی او برگزار خواهد شد، شرکت نخواهد کرد و همین امر، موجب تشدید نگرانی‌ها در مورد حسن نیت آمریکا نسبت کشورهای شرق و جنوب شرق آسیا خواهد شد. آمریکا در این برهه حساس، نیاز به عقد قراردادهای تجاری با کشورهای جنوب شرق آسیا و شرق آسیا دارد و با توجه به رویکرد ترامپ، اگر در این زمینه ضعیف عمل کند، شرکای قابل اتکای خود در منطقه مذکور را از دست خواهد داد.