پیام‌های متفاوت دعوت از سید علی خمینی

جمعه ای که گذشت، «سید علی خمینی» نوه بنیانگذار جمهوری اسلامی برای نخستین بار از سوی شورای سیاستگذاری ائمه جمعه به نماز جمعه تهران دعوت شد تا در مقام خطیب پیش از نماز جمعه تریبون را دست بگیرد. تریبونی که به بهانه چهلمین سالگرد شهادت حاج آقا مصطفی خمینی عموی او و پسر ارشد امام خمینی(ره) در اختیار او گذاشته شده بود.

به گزارش صدای ایران، پیش از حجت الاسلام «سید علی خمینی»، «سید حسن خمینی» تولیت حرم امام(ره) در 14خرداد سال 89 به عنوان سخنران پیش از خطبه های نماز جمعه تهران دعوت شده بود که به دلیل بر هم خوردن نظم جلسه ازسوی جمعی، سخنرانی اش نیمه تمام ماند. از آن زمان، یعنی نزدیک هفت سال پیش تاکنون دعوتی از بیت امام برای حضور در این جایگاه به عمل نیامده بود که با دعوت یکی از نوه های امام برای سخنرانی پیش از خطبه ها بار دیگر شاهد حضوری فردی از بیت امام در نماز جمعه و به عنوان سخنران بودیم.

حضور سید علی خمینی در تریبون نماز جمعه تهران به دلیل اینکه او عضوی از بیت امام است، مورد توجه صاحب نظران سیاسی قرار گرفت. قریب به اتفاق کارشناسان حضورنوه امام(ره) در این جایگاه را قابل تأمل دانستند، آن هم به دو دلیل. نخست اینکه فضای تریبون نماز جمعه یکنواخت شده و در قریب هشت سال اخیر این مسأله شدت بیشتری گرفته بود، به صورتی که عمده مدعوین از مسئولان آن هم به دلایل مناسبتی انتخاب می شدند و یا اینکه افرادی از یک جناح خاص سخنران پیش از خطبه بودند. دلیل دوم هم تقویت زمزمه هایی است که غیر رسمی درباره تکاپو و تلاش جمعی برای ایجاد وحدت حداکثری بین گروه های سیاسی منتشر می شود.

آنچه شاید در هفته های آتی هم شاهد آن باشیم و سخنرانانی را در نماز جمعه ببینیم ـ که پیش از این کمتر این تریبون را داشته اند ـ موضوع دوم مورد نظر تحلیلگران و کارشناسان سیاسی است؛ یعنی تلاش برای ایجاد وحدت حداکثری بین گروه های سیاسی که در شرایط فعلی کشوری بیش از هر زمان نیازمند آن است. آن هم در شرایطی که آمریکایی ها تلاش می کنند در محیط بین المللی محدودیت ها و فشارهای زیادی را به ایران وارد کنند.

خبرهای غیر رسمی حاکی از این است که به زودی در شورای سیاستگذاری ائمه جمعه هم تغییراتی صورت خواهد گرفت. آن طور که در خبرها آمده قرار است، به زودی حجت الاسلام «سید رضا تقوی» از جایگاه ریاست شورای سیاستگذاری ائمه جمعه خداحافظی کند و جای خود را پس از گذشت 17 سال به حجت الاسلام «محمد جواد حاج علی اکبری» 53 ساله و رئیس فعلی مرکز رسیدگی به امور مساجد بدهد.

هرچند این خبر هنوز رسما اعلام نشده و مطرح کردن موضوع تغییرات در جایگاه ریاست شورای سیاستگذاری ائمه جمعه، بیشتر برآمده از رسانه ها و برخی گمانه زنی هاست، رفتن حجت الاسلام «سید رضا تقوی» از این شورا قطعی به نظر می رسد، زیرا او چند روز پیش در گفت و گو با یکی از خبرگزاری ها در این بار گفته بود: «بنده 17 سال است که شورای سیاستگذاری ائمه جمعه خدمت می‌کنم و دیگر کافی است، اما فعلا زمان این جابجایی معلوم نیست.»

درهمین راستا هم یک فعال سیاسی اصلاح طلب و مشاور رئیس جمهور دوران اصلاحات پیرامون پیام های حضور یکی از اعضای بیت امام در تریبون نماز جمعه، گفت :«بهانه حضور بیت امام در تریبون نماز جمعه مهم نیست. مهم این است که خاندان امام که در جمع مردم محبوب هستند، این فرصت را به دست آورده اند که با مردم بی واسطه سخن بگویند.»

«مصطفی درایتی» با بیان اینکه دعوت از چهره ای چون «سیدعلی خمینی» برای سخنرانی در نماز جمعه تهران پیام مهمی برای جامعه سیاسی دارد، ادامه داد: «تریبون نماز جمعه سال های سال است، از سوی یک جریان مشخص مصادره و به تریبون انحصاری این خط فکری بدل شده است. به همین دلیل، چنین تغییر مثبتی در ترکیب سخنران ها بسیار امیدوار کننده است و می تواند نوید بخش شاداب شدن فضای نماز جمعه و در گام بعدی عالم سیاست داخلی باشد.»

در مقابل این دیدگاه اما «حمیدرضا ترقی» عضو شورای مرکزی و رئیس دفتر سیاسی حزب موتلفه اسلامی معتقد است: تغییر نگاه شورای سیاست گذاری ائمه در مورد خطیبان نماز جمعه و دادن تریبون نماز جمعه به چهره های اصلاح طلب، امری بعید و تحلیلی خوش باورانه است.

او در ارزیابی حضور «سید علی خمینی» در نماز جمعه تهران گفت: «چهلمین سالگرد شهادت حاج آقا مصطفی خمینی مناسبت خوبی برای دعوت بیت امام به تریبون نماز جمعه بود و در میان بیت اما سید علی خمینی نسبت به دیگر چهره ها برای حضور در این جایگاه مناسب تر و ارجح تر بود؛ چرا که او بارها نشان داده به مواضع نظام نزدیکتر و معتقدتر است.»

ترقی با تأکید بر اینکه بر خلاف دیگر چهره های بیت امام که همواره نشان داده اند به سمت اصلاح طلبان متمایل ترند، هیچ گاه این برجستگی را نشان نداده است، ادامه داد: «مردم هم به خوبی به این امر آگاهند و به همین دلیل هم در نماز جمعه استقبال خوب و بی نظیری از او کردند، این در حالی است که ممکن بود اگر فرد دیگری از بیت امام برای سخنرانی می آمد، با او برخورد دیگری می شد.»

برای نخستین حضور سید علی خمینی در تریبون نماز جمعه تهران می توان تحلیل های گوناگونی برشمرد و تعابیر متفاوتی از آن داشت. در این میان اما فارغ از دسته بندی های سیاسی، نکته مهم، تغییر در رویه شورای سیاست گذاری ائمه جمعه است که به رغم گذشت چهل سال از درگذشت حاج مصطفی خمینی و دیگر بهانه ها و مناسبت هایی که مستقیم با بیت امام راحل مرتبط می شدند، از دیروز بنای جدیدی نهاده شده که مؤید این تغییر هم به سخنان اخیر «سید رضا تقوی» درباره لزوم جوانگرایی در شورای سیاست گذاری ائمه جمعه است که با استناد به آن باید منتظر تغییرات بیشتر و محسوس تری در این تریبون بود.

او در خطبه های پیش نمازجمعه تهران که به مناسبت چهلمین سالگرد شهادت آیت الله حاج آقا مصطفی خمینی ایراد شد، گفت: «در مورد شهادت حاج آقا مصطفى خمینى چند نکته به نظر من داراى اهمیت است، اولین نکته در مورد اصل شهادت حاج آقا مصطفی است که در هاله اى از ابهام قرار دارد. در این جا فرصت اینکه به نحو تفصیلى روزهاى پایان عمر ایشان را بررسى و رفت و آمدهاى مشکوک شب آخر زندگى ایشان را باز کنیم، نیست.»

حجت الاسلام «سید علی خمینی» ادامه داد: «من فقط به این نکته بسنده مى کنم که وقتى پیکر بى جان حاج آقا مصطفا را در نجف به بیمارستان منتقل مى کنند، پزشک حاضر در بیمارستان به نام آقاى دکتر... مى گوید به طور قطع ایشان مسموم شده اند و آثار مسمومیت در بدن ایشان پیداست و اگر آقا اجازه دهند من کالبد شکافى مى کنم و این مطلب را ثابت خواهم کرد. اما امام با کالبد شکافى پیکر فرزندشان مخالفت مى کنند و مى فرمایند هر چه سریع ترپیکر ایشان را دفن کنید و بدن ایشان را پاره پاره نکنید. که پیکر ایشان به طرز عجیبى در کنار ضریح امیر المومنین(ع) دفن شد و امروز تقریبا همه کاروان هاى ایرانى و غیر ایرانى که به نجف مشرف مى شوند، بر سر مزار ایشان حاضر مى شوند. خوشا به حالش.»

فرزند سید احمد خمینی با بیان اینکه نکته دوم در مورد جایگاه علمى و اجتماعى ایشان است، افزود: «امام در مورد ایشان فرمودند که مصطفی امید آینده ى اسلام بود و مقام معظم رهبرى در تعبیرى عجیب فرمودند مصطفى امید آینده ى ما و خمینى آینده ى ایران بود! یا مرحوم آیت الله بهاالدینى در مورد ایشان نوشته بودند: ابن الامام بل هو الامام!.»

به گفته سید علی خمینی نکته ى سوم در مورد نحوه ى رفتار امام در مواجهه با این مصیبت بود. امام در آن سال ها که در کوران مبارزات علیه رژیم فاسد پهلوى بودند به هیچ روى در این حادثه تزلزلى از خود نشان ندادند. در هیچ جلسه ى عمومى در عزاى این فرزند عزیز و صالح و عالم اشک نریختند تا مخالف نهضت اندک ضعف و شکستى را در رهبرى نهضت نبینند. تا جایى که بعضى از یاران نگران حال امام مى شوند.

او نکته چهارم درباره شهادت سید مصطفی خمینی را در خاطره اى از همسر امام دانست و در شرح آن گفت: «در سال هاى بعد از پیروزى انقلاب امام اجازه نمى دادند که در صدا و سیما یا ارگان هاى دیگر از حاج آقا مصطفى تقدیر یا براى ایشان بزرگداشت برگزار شود.» به گفته نوه بنیانگذار جمهوری اسلامی نکته ى پنجم اشاره اى است؛ به عبارتى که امام در مورد شهادت حاج آقا مصطفى به کار بردند و شهادت او را از الطاف خفیه ى الهیه دانستند.