برجام ضامن حفظ امنیت در منطقه است

پس از اظهارات ادعایی دونالد ترامپ، رئیس جمهوری امریکا درباره ایران و توافق هسته‌ای، موضعگیری یکدست کشورهای اروپایی و سایر طرف‌های توافق هسته‌ای از برجام نشان می‌دهد که جبهه اتحاد میان اروپا و امریکا به عنوان شرکای سنتی و راهبردی یکدیگر در پرونده هسته‌ای ایران دچار شکاف جدی شده است. چنانکه پس از موضعگیری برجامی ترامپ که تلویحاً مسئولیت تصمیم درباره بقا یا خروج از برجام را به قانونگذاران کنگره واگذار کرده است، شمار زیادی از مقام‌های بلندپایه اروپا و در رأس آنها مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا و مسئولان فرانسه، انگلیس و آلمان از امریکا خواستند توافق هسته‌ای را محترم بشمارد و به آن پایبند بماند. 

به گزارش صدای ایران، به نقل از ایران، کشورهای اروپایی می‌کوشند بر محمل منافع سیاسی و اقتصادی خود در چارچوب برجام با یک تیر دو هدف یکدست کردن مواضع خود برای حراست از توافق هسته‌ای از سویی و از سوی دیگر مقابله با نقش‌آفرینی مخرب ترامپ را که در قالب خروج از تعهدات امریکا در قالب پیمان‌های مختلف بین‌المللی بروز یافته است نشانه گیرند. با هدف پیگیری چنین سیاستی است که کشورهای اروپایی تصمیم جدید ترامپ درباره برجام را تحمل نکرده و با هدف ایجاد تغییر در تصمیم او دور فشرده‌ای از رایزنی‌های سیاسی را به راه انداخته‌اند. چنانکه وزرای خارجه اتحادیه اروپا در پی نشستی که روز گذشته در لوکزامبورگ برگزار شد، با انتشار بیانیه‌ای تأکید کردند که اتحادیه اروپا به اجرای کامل و مؤثر تمامی مفاد برنامه جامع اقدام مشترک ادامه می‌دهد.

کشورهای عضو اتحادیه اروپا در یکی از جدیدترین تلاش‌ها برای حمایت از برجام روز گذشته (دوشنبه) با یکدیگر در لوکزامبورگ دیدار کردند. وزرای خارجه بریتانیا، فرانسه و آلمان در این دیدار تأکید کرده‌اند که اروپا خواستار حفظ برجام است. فدریکا موگرینی، مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا که امیدوار است یکپارچگی مواضع کشورهای بزرگ و کوچک اروپایی را در حمایت از برجام حفظ کند، این نشست را نشانگر موضع واحد اروپا در حمایت از اجرای برجام دانست و در عین حال از سفر قریب‌الوقوع خود به واشنگتن در ماه نوامبر(آبان) برای دیدار ترامپ خبر داد. او همچنین به رایزنی‌های اخیر خود با مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی هم اشاره و ارزیابی مثبت آمانو از برنامه‌های هسته‌ای ایران را پایه مناسبی برای بی نقص خواندن توافق با ایران توصیف کرد. موگرینی با بیان اینکه «برجام توافقی است که کارساز بوده و برای امنیت‌مان به آن نیاز داریم» گفت که انتظار دارد تمام وزرا در اتحادیه اروپا در حمایت از اجرای کامل توافق از سوی تمام طرف‌ها متحد باشند.

شاید یکی از موضعگیری‌های پرسر و صدای کشورهای اروپایی به مواضع ضد برجامی ترامپ، پافشاری مقام‌های پاریس در موافقت با توافق هسته‌ای باشد. خاصه آنجا که امانوئل مکرون، رئیس جمهوری فرانسه تلویحاً اعلام کرده است به دعوت روحانی برای سفر به ایران پاسخ مثبت داده است؛ سفری که گرچه زمان وقوع آن بنا به مقتضیات روابط سیاسی دو کشور ترتیب داده خواهد شد اما اینک طرح دعوت روحانی و پاسخ مثبت تلویحی مکرون، بیش از بازتاب یافتن وجه خبری آن در قالب عمق بخشیدن به مناسبات دوجانبه تهران- پاریس، در امتداد پیام اتحاد برجامی جبهه اروپا به امریکا معنادار می‌شود. در چنین فضایی بود که رئیس جمهوری فرانسه در گفت وگو با شبکه «بی‌اف‌ام تی‌وی»، از قصد خود برای سفر به ایران خبر داد و گفت: «من برای گفت‌وگو، در زمانی مناسب به ایران خواهم رفت.» مکرون همچنین به اختلاف نظرش با همتای امریکایی خود درباره پرونده هسته‌ای اشاره داشت و گفت که در گفت‌وگو با ترامپ از او خواسته توافق هسته‌ای را برهم نزند، چرا که این توافق امکان نظارت بر برنامه ایران را فراهم کرده است. مکرون همچنین تأیید نکردن پایبندی ایران به توافق هسته‌ای را نادرست خواند و گفت این اقدام موجب پایان توافق نمی‌شود و فرانسه و متحدان اروپایی‌اش به اجرای تعهدات خود ادامه خواهند داد.»

مقامات لندن و برلین نیز در جمع وزرای خارجه اتحادیه اروپا یک بار دیگر بر لزوم حفظ برجام تأکید کردند. بوریس جانسون، وزیر امور خارجه انگلیس که پیش از این مواضع سفت و سختی را در حمایت از توافق با ایران مطرح کرده بود، در خلال این نشست توافق هسته‌ای را برای امنیت جهانی بسیار حائز اهمیت خواند و گفت :«اروپایی‌ها در تلاشند توافق هسته‌ای با ایران را ادامه دهند.»

در همین حال دفتر نخست‌وزیری انگلیس از مکالمه تلفن «ترزا می» با رئیس‌جمهور فرانسه و رایزنی آنها درباره توافق هسته‌ای ایران و گروه 1+5 خبر داده است. طبق اعلام دفتر نخست‌وزیری انگلیس، نخست‌وزیر این کشور و رئیس‌جمهور فرانسه در تماسی تلفنی حمایت قاطع خود را از برجام اعلام کردند.

ژان ایو لودریان، وزیر خارجه فرانسه نیز ابراز امیدواری کرد که کنگره امریکا توافق هسته‌ای با ایران را به خطر نیندازد. بنا به گزارش رویترز، زیگمار گابریل، وزیر امور خارجه آلمان هم هشدار داد که تهدیدات ترامپ به کناره‌‌گیری از برجام می‌تواند موجب بروز تقابل نظامی با ایران شود. برت کوندرس، وزیر خارجه هلند نیز توافق هسته‌ای را مهم و سازنده توصیف کرد و پیگیری رویکرد امریکا را اشتباهی بزرگ دانست. همچنین ژان اسلبورن وزیر امور خارجه لوکزامبورگ، سیاست ترامپ را منجر به منزوی شدن امریکا در صحنه سیاست جهانی دانست. همزمان با نشست سطح بالای اروپا برای رایزنی درباره برجام، موسی فکی محمد، رئیس کمیسیون اتحادیه آفریقا با صدور بیانیه‌ای حمایت کامل این اتحادیه از برنامه جامع اقدام مشترک را مورد تأکید قرار داد.

وی در این بیانیه خاطرنشان کرده است که اتحادیه آفریقا، مانند بسیاری دیگر از اعضای جامعه بین‌الملل، از حصول برجام شدیداً استقبال کرده و آن را پیروزی دیپلماسی چندجانبه و اثبات اثربخشی روش‌های حل و فصل اختلافات بین‌المللی از طریق مذاکرات می‌داند.

دفاع کشورهای اروپایی از حفظ توافق هسته‌ای در حالی است که مقامات روسیه نیز به انتقاد از سیاست‌های تقابل جویانه ترامپ با برجام پرداختند. سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه سیاست‌ امریکا در قبال ایران و کره شمالی را سیاستی ناکارآمد دانست که به بروز رقابت تسلیحاتی منجر خواهد شد. به گزارش خبرگزاری اینترفکس، همچنین سرگئی ریابکوف، معاون وزیر خارجه روسیه در واکنش به اظهارات وزیر خارجه امریکا درباره افزودن متمم یا یک اصلاحیه جداگانه به توافق هسته‌ای تأکید کرد که واشنگتن نباید در چیزی که بخوبی در حال کار است، مداخله کند. 

مذاکره کننده ارشد هسته‌ای روسیه به خبرگزاری تاس گفت: «این گفته امریکایی‌هاست که اگر توافق را لغو نمی‌کنید، آن را اصلاح کنید، این چیزی است که مایلم با همکاران امریکایی صحبت کنم؛ اگر آن را لغو نمی‌کنید، اصلاح هم نکنید.» پیش از این رکس تیلرسون، وزیر امور خارجه امریکا در گفت‌وگویی اعلام کرده بود: «اصلاح ایرادات برجام ممکن است از طریق یک توافق ثانویه صورت گیرد، نه با تغییر در مفاد برجام.» ریابکوف همچنین ادامه داد:« در تماس با مقامات ایرانی که بزودی صورت خواهد گرفت از آنها می‌خواهیم که توافق هسته‌ای را حفظ کنند. من نمی‌توانم تاریخ و روز این تماس را بگویم اما بزودی این تماس انجام خواهد شد.» طرح مذاکره مجدد درباره برجام و همچنین تلاش برای شکل دادن به یک توافق ثانویه در حالی است که کریس مورفی، یکی از اعضای کمیته روابط خارجی سنا اعلام کرده است که شانس برای مذاکره مجدد درباره برجام وجود ندارد.