مرد مرموز حماس کیست؟

الشرق الاوسط در گزارشی به بررسی شخصیت «محمد الضیف» فرمانده گردان‌های عزالدین القسام شاخه نظامی جنبش حماس پرداخت.

روزنامه الشرق الاوسط چاپ لندن در پایگاه اینترنتی خود در گزارشی با عنوان «فرمانده گردان‌های القسام، مرموزترین مردی که فلسطینی‌ها او را وزیر دفاع و اسرائیلی‌ها او را سر افعی می‌نامند» به قلم کفاح زبون نوشت: در ژانویه سال 2011 مادر محمد الضیف «ابو خالد» فرمانده کل گردان‌های القسام مرموزترین فرد در میان فلسطینیان از دنیا رفت. همه فرماندهان و رهبران حماس در تشییع جنازه‌اش حضور یافتند جز خود ابوخالد که معلوم نبود حضور دارد یا خیر.

افراد نزدیک به حماس گفتند وی در این مراسم حضور داشته اما کسی او را نشناخته است. برخی دیگر هم می‌گویند وی تنها پنج دقیقه در این مراسم حضور یافت و سپس آنجا را ترک کرد. برخی هم گفته‌اند وی خود را به شکل پیرمردی درآورده بود و پس از وداع با مادرش آنجا را ترک کرد.

جز حلقه بسیار محدودی از فرماندهان گردان‌های القسام که چهره واقعی محمد الضیف را می‌شناسند، هیچکس دیگری دقیقا نمی‌داند او چگونه با مادرش وداع کرده است.

الضیف از حدود دو دهه پیش تاکنون در اماکن عمومی ظاهر نشده است یا همان گونه که پرسش‌شوندگان الشرق الاوسط گفته‌اند: «اگر او را ببینند نخواهند شناخت.»

حتی اسرائیلی‌هایی که دنبال او هستند هیچ تصویری از او ندارند. الضیف از اواسط دهه 90 قرن گذشته تاکنون یکی از مهم‌ترین افراد تحت تعقیب اسرائیل است که او را سر افعی می‌نامد و پس از انتفاضه دوم، وی به فرد شماره یک تحت تعقیب اسرائیل تبدیل شده است. در این مدت هم اسرائیل هیچگاه تلاش‌های خود را برای بازداشت یا کشتن او متوقف نکرده است.

شیمون پرز در سال 2006 زمانی که نخست‌وزیر اسرائیل بود از یاسر عرفات رئیس سابق تشکیلات خودگردان فلسطین خواست الضیف را بازداشت کند. عرفات از شنیدن چنین اسمی ابراز تعجب کرد، گویی او را نمی‌شناسد. بعدها معلوم شد که عرفات از وی محافظت و حمایت می‌کرده است.

اسرائیل همواره دنبال الضیف بود و چندبار تلاش کرد او را ترور کند. حتی پیش از آنکه به طور کلی مخفی شود دو بار او را زخمی کرد. اکنون این مرد که فلسطینیان دوست دارند به او لقب وزیر دفاع بدهند، بیش از هر مقام دیگری در تشکیلات خودگردان، حماس و حتی اسرائیل کلید جنگ و صلح را در اختیار دارد تا جایی که روزنامه‌نگاران اسرائیلی این سوال را مطرح می‌کنند که محمد الضیف چه زمانی تصمیم می‌گیرد جنگ را متوقف کند.

اما محمد الضیف کیست؟ نام واقعی او محمد دیاب ابراهیم المصری و لقبش الضیف است. وی در سال 1965 در یک خانواده آواره فلسطینی در شهرک القبیبه دیده به جهان گشود و در اردوگاه خان‌یونس در جنوب نوار غزه سکونت یافت. محمد در یک خانواده بسیار فقیر رشد کرد و ناگزیر شد به خاطر کمک به درآمد خانواده، موقتا ترک تحصیل کند و در کنار پدرش در ریسندگی و ساخت صنایع دستی کار کند. وی سپس یک مرغداری کوچک به راه انداخت و پیش از آنکه تحت تعقیب اسرائیلی‌ها قرار بگیرد به عنوان راننده فعالیت می‌کرد. دوستانش در محله‌ای که در آن بزرگ شد می‌گویند وی فردی امانتدار، شوخ‌طبع، خوش‌قلب و اندکی درونگرا بود.

الضیف در اواخر سال 1987 از طریق روابطش با مساجد به جنبش حماس پیوست. وی سپس بار دیگر تحصیلاتش را آغاز کرد و وارد دانشگاه اسلامی غزه شد و در سال 1988 با اخذ مدرک لیسانس در علوم فارغ‌التحصیل شد. الضیف در این مدت تیم هنری اسلامی «بازگشت» را تشکیل داد که به کارهای نمایشی می‌پرداخت. الضیف بسیار علاقه‌مند به هنرپیشگی بود و چند نقش نمایشی از جمله نقش شخصیت‌های تاریخی را بازی کرد. وی در طول دوران فعالیتش در شورای دانشجویان دانشگاه اسلامی مسئول کمیته هنری بود.

اسرائیل او را در سال 1989 بازداشت کرد که 16 ماه تمام بدون محاکمه به اتهام فعالیت در دستگاه نظامی حماس در زندان‌های اشغالگران به سر برد. وی پس از آزاد شدن از زندان، به همراه دیگران تاسیس گردان‌های القسام را آغاز کرد و در دهه 90 در عملیات‌های بی‌شماری علیه اسرائیل مشارکت و نظارت داشت.

تشکیلات خودگردان فلسطین در ماه مه سال 2000 به درخواست اسرائیل او را بازداشت کرد. این در حالی بود که وی با تشکیلات خودگردان روابط بسیار نزدیکی داشت و بازداشتش با تفاهم و هماهنگی صورت گرفت. وی در سال 2002 پس از ترور صلاح شحاده فرمانده کل گردان های القسام، فرماندهی این گردان‌ها را بر عهده گرفت. الضیف در سال 2001 هدف ترور قرار گرفت اما جان سالم به در برد. یک سال بعد مجددا بالگردهای آپاچی رژیم صهیونیستی با شلیک دو موشک به سمت خودروی وی که یکی از آنها به خودرو اصابت کرد تلاش کردند او را ترور کنند. در این عملیات وی زخمی شد و عبد العزیز الرنتیسی رهبر حماس (در سال 2004 ترور شد) که پزشک بود او را در مکانی نامعلوم مداوا کرد.

در سال 2003، هواپیماهای اسرائیلی تلاش کردند محمد الضیف و برخی رهبران حماس را در منزلی در شهر غزه ترور کنند ولی موشک آنها اشتباها به طبقه دیگری از ساختمان محل حضورشان اصابت کرد. سه سال بعد در سال 2006 یک موشک با قدرت انفجار بالا به منزلی اصابت کرد که الضیف در آن به همراه فرماندهان گردان‌های القسام جلسه داشت و این بار هم وی جان سالم به در برد اما اسرائیلی‌ها گفتند وی به شدت زخمی شده است.

اسرائیلی‌ها بر این باورند که الضیف در این حمله قطع نخاع و ویلچری شده و یکی از چشمان خود را هم از دست داده است اما حماس هیچ اشاره‌ای به درست یا نادرست بودن این مطلب نکرده است. این فرمانده برجسته القسام در سال‌های گذشته فقط دو بار در مقابل دوربین‌ها آن هم به صورت شبح با نصف چهره تاریک و نیمی قابل مشاهده ظاهر شده است و غیر از این دو مورد هیچگاه در انظار عمومی دیده نشده است.

هیچکس در غزه جرأت نمی‌کند درباره الضیف سوال کند و دست کم در یک مورد چند سال پیش وقتی مشخص شد فردی منزل بستگانش را زیر نظر دارد ربوده شد و تحت بازجویی شدید قرار گرفت و پس از اثبات جاسوس بودنش، بلافاصله اعدام شد.