نشنال اینترست: زیرکی ایران در بحران عربستان و قطر جواب داد

به گزارش صدای ایران به نقل از تیک، نشنال اینترست نوشت: ایران به برد دیگری در دور جنگ های سرد عربستان سعودی که در حال حاضر بر چشم انداز سیاسی خاورمیانه غالب است، دست پیدا کرده است. این نتیجه عمدتا به دلیل حماقت خود عربستان سعودی به دست آمد. ریاض با این تصور که دوحه در واکنش به محاصره اعمال شده توسط عربستان سعودی و متحدان خلیج فارس به سمت برادرهای عربی خود باز می گردد، قطر را به سمت انزوای دیپلماتیک سوق داد. این فرض بر این پایه بود که قطر با وسعت اندک خود، برای تجارت، ترافیک هوایی، مواد غذایی و سایر کالاها، وابسته به عربستان بوده و قادر به مقاومت در برابر تحریم های اقتصادی و گردشگری از سوی این کشور، نخواهد بود.

قطر به شدت درخواست های عربستان سعودی را رد کرد، این درخواست ها شامل بسته شدن شبکه الجزیره، و مهم تر از همه، قطع رابطه با ایران بود که همراه با قطر، بزرگترین مخزن گاز طبیعی در جهان را دارد. قطر به دو دلیل عمده توانست این درخواست ها را رد کند. اول اینکه ایران و در کمال تعجب ترکیه که روابط خوبی با عربستان داشت، به سرعت با شکستن محاصره و انتقال کالا به قطر، در شکستن تحریم ها به این کشور کمک کردند.

دوم، عربستان سعودی ارزش روابط مساعد آمریکا و قطر را در نظر نگرفت. دلیل اهمیت قطر، آن است که بزرگترین پایگاه هوایی آمریکا در منطقه، واقع در این کشور بوده که برای انجام عملیات هوایی در افغانستان و سوریه امری حیاتی به شمار می رود. ریاض متوجه شد که هرگونه تهدید نظامی علیه قطر با مخالفت آمریکا روبه رو خواهد شد و به اهداف بزرگتر همکاری استراتژیک خود در خلیج فارس با واشنگتن آسیب خواهد رساند.

قطر به کمک این دو عامل توانسته است با عربستان مقابله کند. در 23 اوت دوحه تصمیم خود را مبنی بر "تقویت روابط دوجانبه با جمهوری اسلامی ایران در همه زمینه ها" اعلام کرد و پس از مکالمه تلفنی بین وزرای امور خارجه دو کشور، سفیر خود را به تهران بازگرداند. این امر پیشرفتی برای ایران بود که در تلاش برای عادی سازی روابط با اعضای شورای همکاری خلیج فارس است.

این روابط حسنه بین ایران و قطر احتمالا پیامدهای قابل توجهی در خصوص سوریه به دنبال دارد. تا کنون، ایران و قطر دو موضع مخالف با یکدیگر در جنگ سوریه داشته اند: ایران حامی بشار بوده و قطر، مانند عربستان و ترکیه، حامی گروه مخالفین بوده است.

پیامد مهم دیگر آن است که این روابط حسنه با قطر، پس از بهبود روابط ایران با ترکیه اتفاق افتاد که خود باعث ایجاد روابط هرچه بیشتر تهران با آنکارا شد.

ترکیه منافع عمده ای در قطر دارد. این کشور، یک پایگاه نظامی در قطر برای حفظ قدرت در خاورمیانه، ایجاد کرده است. علاوه بر این، در جولای 2016، قطر 150 نیروی قطری کارکشته را برای حمایت از اردوغان در کودتا علیه وی، به ترکیه فرستاد.

اکنون نوبت ترکیه است که لطف قطر را جبران کند. از این رو پارلمان ترکیه برای کمک به امیر قطر در برقراری "امنیت داخلی"، دستور استقرار 3 تا 5 هزار سرباز ترک را در قطر داده است. بدین ترتیب، ترکیه علی رغم اختلاف نظر در موضع سوریه، با ایران و قطر متحد شده است.

آنکارا و تهران تلاش کرده اند تا این اختلافات را نیز کاهش دهند. ترکیه این واقعیت را قبول کرده است که با پشتیبانی ایران، مخالفان شورشی نخواهند توانست اسد را برکنار کنند. تغییر سیاست ترکیه در روز 20 اوت از سوی نخست وزیر ترکیه اعلام شد. وی اظهار داشت: "ترکیه مایل است بحران را با مشارکت همه طرفین اصلی، از جمله بشار اسد رئیس جمهور سوریه، حل کند."

این امر یک پیروزی مهم برای ایران است. تهران همچنان از اسد حمایت کرده و نیروهای حزب الله و برخی از اعضای سپاه قدس خود را در سوریه مستفر کرده است. عربستان سعودی نیز ندانسته، راه را برای این پیروزهای دیپلماتیک ایران هموار کرده است. دیپلماسی زیرکانه و صبر ایران در نهایت نتیجه داده است. روابط حسنه همزمان ایران با قطر و ترکیه، که هردو دارای جمعیتی اکثرا سنی هستند، نظریه موجود مبنی بر ریشه داشتن اختلافات خاورمیانه در شکاف 1400 ساله میان سنی و شیعه را زیر سوال می برد. بی اعتبار شدن این نظریه به دنبال روشن شدن این مسئله است که اختلافات موجود فقط و فقط به دلیل سیاست قدرت کشورها و نه خصومت های فرقه ای قدیمی به وجود آمده است.