رفع تحریم‌ها، زمینه حضور ایران را در مجامع بین‌المللی فراهم کرد
مدیرکل غرب آسیا وزارت امور خارجه در دولت اصلاحات تاکید کرد: برجام ظرفیت‌های دیپلماتیک ایران را در عرصه منطقه‌ای آزاد کرد و موقعیت و جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی تهران را بهبود ببخشید.
قاسم محبعلی درخصوص تاثیر توافق هستهای بر نقش‌آفرینی منطقه‌ای ایران گفت: با به دست آمدن برجام، نقش‌آفرینی ایران در عرصه معادلات منطقه‌ای بیش از پیش شد که البته این مسئله به دلیل اثر مستقیم برجام نیست بلکه افزایش نقش‌آفرینی منطقه‌ای ایران از آثار غیرمستقیم توافق هستهای است.
ایران با برجام توانست با غرب درباره مسائل منطقه‌ای گفت‌وگو کند
او با بیان اینکه برجام ظرفیت‌های دیپلماتیک ایران را در عرصه منطقه‌ای آزاد کرد و موقعیت و جایگاه منطقه‌ای و بین‌المللی تهران را بهبود ببخشید، اظهار داشت: با دستیابی به توافق هستهای، ایران امکان گفت‌وگو و رایزنی‌های بیشتری را با بازیگران مختلف به دست آورد. تا پیش از برجام، ایران امکان گفت‌وگوهای فراگیر را با غرب را نداشت ولی هم‌اینک روابط ایران و اتحادیه اروپا بهبود یافته و تهران می‌تواند حول محور مسائل منطقه‌ای با بروکسل رایزنی و گفت‌وگو کند.
پرونده هستهای ایران به دلیل فشارهای عربستان و اسرائیل حساسیت یافت
این تحلیل‌گر مسائل سیاست خارجی با بیان اینکه مشکلات منطقه‌ای ایران به برجام ارتباطی نداشت، تصریح کرد: می‌توان گفت که بخش عمده‌ای از حساس شدن غرب به پرونده هستهای ایران و تبدیل شدن آن به یک بحران بین‌المللی، به دلیل نوع رفتارها و فشارهای برخی از بازیگران منطقه‌ای به قدرت‌های غربی بود. به عبارت دیگر، عربستان و اسرائیل دو بازیگری بودند که به دلیل اختلاف با ایران، غربی‌ها و به ویژه امریکا را برای فشار به تهران ترغیب می‌کردند.
اوباما می‌خواست از نفوذ ایران در سوریه استفاده کند
محبعلی با بیان اینکه از اهداف امریکا در مذاکرات هستهای این بود که پس از برجام با تهران درخصوص مسائل سوریه رایزنی کند، خاطرنشان کرد: امریکا در دوران اوباما به دنبال این بود که از توان و نفوذ ایران در سوریه استفاده کرده و از ایران به عنوان یک نقش تعدیل‌کننده استفاده کند که این پیشنهاد با موافقت ایران روبه‌رو نشد.
رفع تحریم‌ها، زمینه حضور ایران در مجامع بین‌المللی را فراهم کرد
او با اشاره به حضور ایران در مذاکرات بین‌المللی سوریه ابراز داشت: تا زمانی که ایران تحت تحریم شورای امنیت سازمان ملل بود و به عنوان تهدیدی برای صلح و امنیت بین‌الملل محسوب می‌شد، امکان حضور در مجامع بین‌المللی را نداشت و بخشی از مشکل محسوب می‌شد ولی با رفع تحریم‌ها، زمینه حضور ایران در مجامع بین‌المللی و نفش‌آفرینی‌های معادلات منطقه‌ای فراهم شد و به عنوان بخشی از راه‌حل معادلات منطقه‌ای شناخته شد.
چه زمانی پرونده هستهای ایران جدیت یافت؟
مدیرکل اسبق خاورمیانه وزارت امور خارجه در پاسخ به این سوال که به دست آمدن توافق هستهای و ترس عربستان از بهبود روابط ایران و غرب تا چه اندازه در افزایش تنش‌ها میان ریاض و تهران اثرگذار بوده است؟ بیان کرد: بحران هستهای ایران تنها چالش سیاست خارجی ایران طی دهه‌های گذشته نبوده است هرچند که در یک دهه گذشته به بزرگترین بحران تبدیل شد.
محبعلی ادامه داد: بحران هستهای ایران زمانی جدی شد که مسائل دیگری از جمله مسائل منطقه‌ای به آن اضافه شد و مسائلی چون امنیت اسرائیل، امنیت عربستان، ادعای حمایت ایران از گروه‌های تروریستی و... به آن پیوند خورد.
فشارهای اسرائیل و عربستان برای عدم قدرتمندتر شدن ایران در سایه برجام است
او با بیان اینکه اسرائیل و عربستان با دستیابی به توافق هستهای فکر می‌کردند تهران و واشنگتن به سمت و سوی حل و فصل سایر اختلافات‌شان حرکت می‌کنند، یادآور شد: تل‌آویو و ریاض برای عدم بهبود روابط تهران و واشنگتن، فشارهای خود به هیات حاکمه امریکا برای اعمال فشار بیشتر به ایران بیشتر کرده تا این فشارها، زمینه قدرتمندتر شدن ایران در سایه برجام را کمرنگ‌تر بکند.
بحران‌های منطقه‌ای راهکارهایی سیاسی دارند
این کارشناس مسائل منطقه‌ای در پاسخ به این سوال که برجام تا چه اندازه می‌تواند بستری برای حل و فصل مناقشات منطقه‌ای باشد؟ عنوان کرد: هر مناقشه‌ای نهایتا برای حل و فصل خود خود به دنبال راهکارهای سیاسی باشد. هشت سال جنگ ایران و عراق نیز در نهایت با انجام مذکرات ۵۹۸ و بحران اتمی ایران با انجام مذاکرات هستهای پایان یافتند و در این چارچوب، بحران‌های منطقه‌ای نظیر بحران سوریه، عراق، لبنان، یمن و عراق نیز راهکارهایی سیاسی دارند.
مکانیزمی شبیه برجام می‌تواند زمینه‌ساز حل مسائل منطقه‌ای باشد
محبعلی با بیان اینکه عمده چالش‌های خاورمیانه مربوط به مسائل امنیتی است، گفت: تجربه نشان می‌دهد که دستیابی به یک توافق جامع نیازمند همراهی و مشارکت بین‌المللی است کمااینکه بحران اتمی ایران نیز با مشارکت قدرت‌های جهانی به یک توافق دست یافت. مسئله خاورمیانه نیز با مکانیزم‌های شبیه به برجام قابل حل و فصل شدن است هرچند که موضوع و کیفیت انجام کار متفاوت است.
باید به توافقی همانند پیمان هلسینکی در خاورمیانه رسید
او افزود: لازم است تا قدرت‌های بزرگ فرامنطقه‌ای اثرگذار در خاورمیانه مانند امریکا، روسیه، فرانسه و انگلیس به همراه قدرت‌های منطقه‌ای مانند ایران، عربستان، ترکیه و مصر و شورای همکاری خلیج فارس با یکدیگر رایزنی‌های را انجام دهند تا به توافقی همانند پیمان هلسینکی دست پیدا کنند. بدون حضور این بازیگران نیز امکان دستیابی به یک توافق و صلح پایدار ممکن نیست.
