بازطراحی راکتور اراک معامله‌ای پر سود بود
در عین حال موضوع هسته‌ای ایران در بهت و ناباوری در دولت حسن روحانی نه از مسیر جنگ و درگیری بلکه با گفت‌وگو به نتیجه رسید. این توافق هم چنین با صدور قطعنامه 2231 مورد تایید اعضای شورای امنیت قرار گرفت. براساس توافق هسته‌ای و با اجرای آن، تمامی تحریم‌های بین‌المللی و یک‌جانبه که به واسطه مناقشه هسته‌ای علیه ایران اعمال شده بود لغو یا تعلیق شدند.
علاوه بر این، با تدبیر مذاکره کنندگان ایرانی و آمریکایی برخی تحریم‌های غیرهسته‌ای در حوزه بشردوستانه از جمله خرید و فروش هواپیما که بیش از 37 سال با ممنوعیت و محدودیت مواجه بود برداشته شدند.
اکنون با گذشت سه سال از این توافق نقاط قوت و ضعف این توافق بیش از پیش روشن شده است.
یکی از مهم ترین اهداف برجام احقاق حقوق هسته‌ای ایران و ادامه فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای در کنار برداشتن تحریم‌ها در این حوزه بود که خوشبختانه با اجرایی شدن برجام نه تنها قفل و زنجیرها از پای صنعت هسته‌ای برداشته شد، بلکه به آن جان تازه‌ای بخشید به شکلی که امروز کشورهای زیادی برای تعامل و همکاری هسته‌ای با ایران صف کشیده‌اند.
امضای قرارداد ساخت سوخت با روسیه، امضای ساخت و بهره برداری دو واحد نیروگاهی آب سبک در بوشهر، همکاری های سطح بالا در حوزه ایمنی و تحقیق و توسعه با اتحادیه اروپا، عضویت در ایتر، امضای قراردادهای دوجانبه هسته‌ای با بسیاری از کشورهای اروپاهیی و دیگر کشورها، حضور متخصصان ایرانی در مجامع تحقیقاتی و آموزشی بین‌المللی، بازطراحی راکتور اراک، فروش آب سنگین، تست سانتریفیوژ IR-8 و غیره از جمله تحولاتی است که در این مدت شاهد آن بودیم.
در همین رابطه در گفت‌وگویی با سخنگوی سازمان انرژی اتمی به ارزیابی آخرین تحولات فعالیت‌های هسته‌ای و نتایج اجرای برجام بر آن پرداختیم.
به گزارش صدای ایران بهروز کمالوندی در پاسخ به این پرسش که ارزیابی شما از توافق هسته‌ای پس از گذشته سه سال چیست، هنوز هم به اندازه همان روزهای نخست از این توافق دفاع می کنید؟ با بیان این که توافق هسته‌ای را باید از زاویه‌های مختلف نگاه کرد افزود: در یک نگاه توافق هسته‌ای شامل موضوع هسته‌ای و مساله رفع تحریم‌ها می‌شود و از زاویه دیگر معتقدم برجام تعاملات ما با قدرت‌های بین‌المللی را تعریف می‌کند.
وی گفت: برخی موضوعات منطقه‌ای و بین‌المللی پیرامون ایران در گذشته وجود داشته و دارد که هر از چند گاهی حالت بحرانی به خود می‌گیرد و به عنوان یک موضوع مهم در سطح منطقه و بین‌الملل مطرح می‌شود. این نوع مسائل برای ما عادی شده است و می‌دانیم که اگر یک مساله‌ای حل شود، طرف‌های مقابل به ویژه آمریکا موضوع دیگری را علم می‌کنند. این مسائل ادامه دارد، مگر آن‌که جمهوری اسلامی ایران دست از آرمان‌هایش بکشد، اما تا زمانی که این روند ادامه دارد ایجاد این مشکلات برای ما کمابیش هست و ما باید با تدبیر با آنها روبرو شویم.
وی تصریح کرد: در برخی مواقع مثل حملات تروریستی اخیر در تهران، واکنش و تدبیر ایران استفاده از موشک بود، اما در برخی مواقع مثل موضوع هسته‌ای استفاده از دیپلماسی و گفت‌وگو.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در ادامه با اشاره به روند شکل‌گیری مذاکرات هسته‌ای در دولت یازدهم ادامه داد: وقتی مذاکرات هسته‌ای در دولت یازدهم مطرح شد در شرایطی بودیم که طرف مقابل تمام تلاش خود را کرده بود تا از روش‌های مدنظر خود جلوی فعالیت‌های هسته‌ای ایران را بگیرد، اما ناتوان از این مساله دست به یک عقب‌نشینی اساسی از اهداف اولیه‌اش زد و مهم‌ترین آن پذیرش هسته‌ای شدن ایران و غنی‌سازی بود.
اگر غنی‌سازی را نمی‌پذیرفتند 50 سال هم می‌گذشت مذاکره به نتیجه نمی‌رسید
وی گفت: اگر آنها غنی‌سازی ایران را نمی‌پذیرفتند، 50 سال هم می‌گذشت هیچ کس در ایران با آنها وارد مذاکره نمی‌شد؛ ممکن بود مذاکره شود اما به طور قطع نتیجه‌ای به دست نمی‌آمد. مهم‌ترین شرطی که ما را به مذاکره ثمربخش و جدی نزدیک کرد، پذیرش غنی‌سازی از جانب طرف مقابل بود. آنها به دنبال آن بودند حداقل ایران در طول مذاکرات غنی‌سازی را متوقف کند، اما ما قبول نکردیم و در نهایت هم به هدف اصلی خود در حوزه هسته‌ای که حفظ غنی‌سازی و پویایی فعالیت‌های صلح آمیز هسته‌ای‌مان بود، دست یافتیم.
مشغول توسعه فن‌آوری تولید سوخت هستیم
کمالوندی در رابطه با کاهش سانتریفیوژها و پذیرش برخی محدودیت‌ها که برخی معتقدند این روند فعالیت هسته‌ای ایران را کند و به عقب راند اظهار داشت: 5 هزار، 10 یا 20 هزار سانتریفیوژ به لحاظ اثراتی که برای تولید سوخت دارد، چندان فرقی با هم ندارند بلکه تعداد آنها و فعالیت سانتریفیوژها به لحاظ حقوقی حائز اهمیت است. چه 20 هزار سانتریفیوژ کار کند چه 5 هزار تا، ما نمی‌توانستیم حتی برای 1 سال سوخت نیروگاه بوشهر را تولید کنیم، بلکه باید این رقم به بیش از 150 هزار سانتریفیوژ نسل اول برسد، ضمن اینکه باید فن‌آوری تولید سوخت را توسعه می‌دادیم که در حال حاضر مشغول این کار هستیم.
این مقام سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: ما توانستیم در روند مذاکرات هسته‌ای حق غنی‌سازی‌مان را به اثبات برسانیم و آنها این حق را مورد پذیرش قرار دادند و الان هزاران سانتریفیوژ در نطنز در حال فعالیت است.
باید به برجام افتخار کنیم
وی ادامه داد: اگر امروز بخواهیم در رابطه با برجام و مذاکرات هسته‌ای قضاوت کنیم، باید بگویم برجام از مقاطع تاریخی است که باید به آن افتخار کنیم که توانستیم قدرت‌های بزرگ را وادار به پذیرش حق‌مان کنیم. غنی‌سازی امر ممنوع به لحاظ حقوق بین‌الملل نیست، اما حوزه ممنوعه است و کشورهای هسته‌ای دوست ندارند کشوری تازه وارد به این حوزه ورود کند. بنا بر این این بزرگترین دستاورد برجام است که بدون هیچ‌گونه درگیری به دست آمد.
کمالوندی هم‌چنین با اشاره به تلاش ایران برای رفع تحریم‌ها در چارچوب برجام تصریح کرد: البته به طور کامل هنوز تمام تحریم‌ها برداشته نشده است و در بخشی از فعالیت‌های بانکی مشکلاتی وجود دارد، هر چند که این مشکلات در حال حل شدن است و موضوع بحرانی در این رابطه نداریم. در حوزه نفت و گاز، کشتیرانی، هواپیمایی، بانک‌ها روند به شکل عادی برگشته است و این‌ها همان چیزی است که هیات حاکمه فعلی آمریکا نمی‌تواند آن را برتابد.
برجام اقدامی مناسب در وقت خود بود
سخنگوی سازمان انرژی اتمی برجام را توافقی "متوازن" دانست و گفت: اگر از دید سیاسی، حقوقی و فنی به برجام نگاه کنیم به طور قطع ما به آن‌چه می‌خواستیم رسیدیم و تردیدی در آن نیست، و بر خلاف نظر برخی که بعضا ممکن است از سر بی‌اطلاعی صحبت کنند به عنوان کسی که 4 سال در کنار افراد فنی و متخصص دلسوز در سازمان انرژی اتمی بودم و 2 سال در مذاکرات از نزدیک حضور داشتم، باید بگویم ما مسیر خوبی را جلو رفتیم و می‌رویم و برجام اقدام مناسبی بود که در وقت خود انجام شد.
وی در پاسخ به این پرسش که اگر برجام در آن مقطع به نتیجه نمی‌رسید چه می‌شد؟ گفت: امروز شاهد اظهارات و سخنرانی‌های مقامات کاخ سفید و هیات حاکمه آمریکا هستیم که این توافق را بر نمی‌تابند. آنها بعد از هفت، هشت سال آزمون و خطا به این نتیجه رسیدند که نمی‌توانند به خواسته‌های‌شان در مقابل ایران برسند و در نهایت مجبور شدند از خواسته‌های حداکثری‌شان کوتاه بیایند و با ایران پشت میز مذاکره بشینند، اما شاید اگر دولت فعلی آمریکا بود این روند بسیار طولانی‌تر و با هزینه‌های بیش‌تری انجام می‌شد.
کمالوندی در پاسخ به این پرسش که برخی معتقدند برنامه هسته‌ای ایران می‌توانست بدون نیاز به تعاملات بین‌المللی ادامه یابد و همان میزان دانش، تکنولوژی و مواد هسته‌ای که در اختیار داشتیم کافی بود؟ اظهار کرد: ما از این افراد دعوت می‌کنیم تا بیایند و در چارچوب‌های فنی صحبت کنیم. ما به لحاظ تولید سوخت و غنی‌سازی پیشرفت خوبی داشتیم و می‌توانستیم مقادیر بیش‌تری از سوخت را هم تولید کنیم یا غنای سوخت را نیز بالا ببریم، اما طرف مقابل هم تحریک می‌شد و فشار به ایران را چندین برابر می‌کرد. بنا بر این کسانی که این ادعا را دارند می‌توانند بگویند که ما طی 10 سال می‌توانستیم به این جایگاه برسیم که بتوانیم در نیروگاه سازی حرفی برای گفتن داشته باشیم؛ شاید بتوانیم اما با هزار اما و اگر.
نمی‌توانستیم به فعالیت‌های هسته‌ای‌مان بدون حل مناقشه سیاسی بر سر آن ادامه دهیم
وی در ادامه تاکید کرد: ما نمی‌توانستیم به فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌ای‌مان بدون حل و فصل مناقشه سیاسی و بین‌المللی بر سر آن ادامه دهیم. ما باید برخی واقعیت‌ها را بپذیریم. به طور مثال در بحث مواد خام اگر می‌خواستیم غنی‌سازی را ادامه دهیم، حتما باید این مواد را وارد می‌کردیم، چراکه در طول 36 سال بعد از انقلاب هیچ محموله اورانیومی به کشور وارد نشد و از آن‌چه در اختیار داشتیم استفاده کردیم، حتی نتوانستیم محموله‌ای که قبل از انقلاب خریداری شده بود را به کشور وارد کنیم.
معاون صالحی خاطرنشان کرد: مواد خام اولیه که در اختیار ما بود به آن اندازه‌ای بود که ما بتوانیم غنی کنیم تا طرف مقابل را بترساند نه بیش‌تر. در حوزه تکنولوژی ما برای ساخت سوخت نیروگاه بوشهر از امکانات کامل برخوردار نبودیم؛ تازه اگر هم این امکانات را می‌داشتیم مواد اولیه برای ساخت این میزان سوخت را نداشتیم. موادی که ما در کشور داشتیم کفاف یک سال نیروگاهی مثل بوشهر را هم نمی‌داد.
این مقام سازمان انرژی اتمی ادامه داد: تست سوخت مورد نیاز نیروگاه بوشهر مستلزم تست (PIE) که اصطلاحا تست‌های بعد از پرتودهی نامیده می‌شوند است که ما را صد در صد به لحاظ ایمنی ساخت آنها مطمئن می‌کند. این تست‌ها در آزمایشگاه‌های مجهزی باید انجام شود که این فن‌آوری فعلا در اختیار ما نیست.
کمالوندی گفت: تولید داخلی مواد اولیه (کیک زرد) ما خیلی کم است آن‌قدر که حداکثر پاسخگوی نیاز راکتورهای تحقیقاتی است و نه تولید سوخت نیروگاه‌های قدرت مثل بوشهر و این شکل تولید و مصرف کردن مواد اولیه، از دید کشورهای هسته‌ای و جامعه بین‌الملل و به ویژه دشمنان ما، فضای اتهام‌زنی علیه ایران مبنی بر تلاش برای اهدافی دیگر را بیش تر فراهم می‌کند. در صورتی روند این اتهامات ادامه می‌یافت این کشورها به راحتی نگرانی کاذب خود را نگرانی کل دنیا معرفی کرده و به راحتی علیه ما اجماع ایجاد می‌کردند تا به ایران فشار آورند و محدودیت‌ها و ممنوعیت‌ها نه تنها در حوزه هسته‌ای، بلکه در تمامی حوزه‌های زندگی وارد می‌شد، کاری که البته بخش مهمی از آن را انجام دادند. بنا بر این ما باید کاری می‌کردیم که تلاش آنها و دروغ‌شان محقق نشود.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی افزود: اگر برجام نبود، صنعت هسته‌ای به کار خود ادامه می‌داد، اما سمت و سوی آن و چشم‌اندازش هم برای ما مهم بود.
وی در پاسخ به این پرسش که گفته می‌شود رآکتور IR – 40 می‌توانست قبل از برجام راه‌اندازی شود یا اگر محدودیت‌های ناشی از توافق اولیه ژنو و برجام نبود این راکتور تاکنون راه‌اندازی شده بود، در همین حال رئیس پیشین مرکز ایمنی هسته‌ای کشور در گفت‌وگویی اظهار کردند که از طرف این مرکز راکتور اراک هیچ‌گاه مجوز راه‌اندازی تا قبل از دولت یازدهم نداشته است، گفت: رآکتور اراک در جای و زمان خود افتخاری برای کشور است. زمانی که تصمیم به ساخت این راکتور گرفتیم به دانش و فن‌آوری غنی‌سازی دست نیافته بودیم، هرچند که تکنولوژی ساخت این راکتور متعلق به نسل‌های راکتور در گذشته دور است، اما در هر حال ساخت آن برای کشور افتخارآمیز بوده و تجربه‌ای مفید است.
وی ادامه داد: رآکتور اولیه اراک همه خواسته‌های ما برای تولید انواع ایزوتوپ‌ها را جواب نمی‌داد از طرفی امکاناتی مثل امکان انجام تست انواع سوخت را نداشت. البته من نمی‌خواهم با گفتن این کمبودها اهمیت آن را پایین بیاورم.
کمالوندی در عین حال تصریح کرد: اگر بخواهیم راکتور اولیه اراک را با هر شکلی که هست به وضعیت گذشته بازگردانیم حداکثر به یک سال و نیم زمان نیاز داریم. ما راکتور را به نوعی تغییر داده‌ایم که می‌توانیم در صورت تصمیم نظام با توجه به وجود دانش و فن‌آوری ساخت آن در کشور حتی در ظرف یک سال آن را به حالت اولیه بازگردانیم.
بازطراحی راکتور اراک معامله‌ای پر سود بود
وی ادامه داد: شرط آب سنگین بودن راکتور در هر سه حوزه (خنک کننده، بازتاب دهنده و کند کننده) حفظ شده است و امکانات آزمایش سوخت نیز برای آن در نظر گرفته شده. این برای ایران یک معامله پرسود بود و طرف مقابل تعهدات ویژه‌ای را در بازطراحی راکتور در قالب سند رسمی پذیرفت. روند بازطراحی این راکتور حتی در حالت برگشت طرف مقابل از تعهداتش تحت تاثیر قرار نخواهد گرفت.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی اظهارنظر مقامات سازمان در رابطه با اینکه راکتور اراک مجوز راه‌اندازی در دولت قبل یا قبل از برجام را نداشت، صحیح دانست و گفت: این نوع برخوردها با توجه به اهمیت موضوع ایمنی در حوزه هسته‌ای صرفا مربوط به ایران نیست، بلکه موضوعی بین‌المللی و جهانی است.
وی به ساخت نیروگاه "برکه" امارات متحده عربی اشاره کرد و گفت: این نیروگاه توسط کره جنوبی ساخته و تحت لایسنس وستینگهاوس آمریکا، قرار بود 2017 استارت بخورد اما به خاطر مسائل ایمنی به 2018 موکول شده است.
معاون صالحی با اشاره به راکتور اراک اظهار کرد: قبل از آن‌که برجام اتفاق بیفتد این راکتور در شرف تکمیل شدن بود و مرکز ایمنی هسته‌ای کشور اطلاعاتی را از پیمانکار خواسته بود. شاید آنها می‌توانستند در آینده نه چندان دور راکتور را تکمیل کنند اما اینکه برخی فکر می‌کنند این راکتور همان موقع آماده راه‌اندازی بود، اشتباه است. خوش‌بینانه‌ترین زمان برای راه‌اندازی راکتور اراک 1397 بود که می‌توانست استارت اولیه را بزند و البته معمولا راه‌اندازی کامل نیز مستلزم زمان زیادی است. در برخی موضوعات دیگر هم برخی اظهاراتی مطرح کردند از جمله در رابطه با نیروگاه بوشهر که آن هم اشتباه است.
چینی‌ها طراحی تفصیلی جدید راکتور اراک را تایید کردند
کمالوندی در رابطه با آخرین تحولات مربوط به بازطراحی راکتور اراک گفت: طراحی تفصیلی که توسط متخصصان ایرانی انجام شده است به چینی‌ها داده شده بود و ارزیابی اولیه‌ای که چینی‌ها در رابطه با این طراحی به ما ارائه کردند، بسیار امیدوارکننده است و نشان می‌دهد کار متخصصان ما بی‌نقص بوده است. این تاییدیه بسیار برای ما مهم است. هر چند خودمان انتظار چنین نتیجه‌ای را داشتیم اما وقتی کشوری با تجربه طولانی قبلی، کار ما را تایید می‌کند با اطمینان نزدیک به یقین در کار طراحی خود پیش می‌رویم.
وی در رابطه با فروش آب سنگین و مذاکراتی که در جریان است، به ایسنا گفت: 70 تن آب سنگینی که پیش از این فروخته شده است، به نوعی 70 درصد مصرف سال دنیا را تامین کرد که برای ایران دستاورد بزرگی بود. مذاکرات ما برای فروش مقادیر قابل توجه دیگری از آب سنگین ادامه دارد و به مراحل پایانی خود نزدیک شده است که با تکمیل شدن این روند اطلاع‌رسانی خواهد شد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به این پرسش که ایران در چارچوب برجام همچنان به تولید آب سنگین در مقیاس‌هایی که تا کنون داشته است، ادامه می‌دهد؟ تاکید کرد: با توجه به اینکه کارخانه تولید آب سنگین ما بسیار جوان است و چشم‌انداز روشنی در دنیا برای مصرف آب سنگین دیده می‌شود، در چارچوب برجام ما به تولید آب سنگین با قوت ادامه می‌دهیم و کشورهای دیگر می‌توانند خریدار آن باشند.
تولید آب سنگین را تعطیل نمی‌کنیم
وی تاکید کرد: ما نمی‌توانیم به صنعت آب سنگین فقط به لحاظ تجاری نگاه کنیم، اگر کسی هم از ما آن را نخرد، ما تولید آب سنگین را تعطیل نمی‌کنیم. بر اساس برجام ما متعهدیم آب سنگین را برای فروش به بازار های بین المللی عرضه کنیم. علاوه بر این ما کار بر روی دوتره‌ها را شروع کرده‌ایم و در آینده مصارف آن در این زمینه در کشور به صدها کیلو می‌رسد و به همین نسبت در دنیا این مصرف افزایش پیدا می‌کند. تولید داروها و مواد تشخیصی در حوزه سلامت، محیط زیست، صنعت و داروهای نسل آینده با استفاده از دوتره‌هاست که ماده اولیه آن آب سنگین است.
کمالوندی خاطرنشان کرد: برای تولید آب سنگین محدودیتی برای خود قائل نیستیم و اگر کسی نگران این مساله است می‌تواند بیاید و آن را بخرد. ما حتی به آژانس نامه نوشتیم و اعلام کردیم که به اعضای آژانس بگویند که می‌توانند از ما آب سنگین بخرند.
تحریم‌های غیرهسته‌ای علیه ایران مخالف متن برجام و حرکتی خصمانه است
این مقام سازمان انرژی اتمی در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه آمریکا مجدد در چارچوب یک قانون سعی دارد تحریم‌های غیر هسته‌ای علیه ایران اعمال کند و برخی در این زمینه معتقدند این تحریم‌ها به نوعی بازگرداندن تحریم‌هایی است که به واسطه برجام رفع شده و نقض برجام است، تصریح کرد: آمریکایی‌ها دشمنی‌شان را با ما قطع نخواهند کرد، چراکه به لحاظ جوهری با یکدیگر اختلاف‌نظر داریم. تحریم‌ها در چارچوب برجام رفع شده است و کسی نمی‌تواند منکر این مساله باشد. تنها در رابطه با بانک‌های بزرگ هنوز محدودیت‌ها باقی است. ترسی که آمریکا در دنیا در 10 سال گذشته ایجاد کرد، فرو ریخت، اما عده‌ای هنوز احتیاط می‌کنند با این حال باید بگویم روند رو به جلوست و وضعیت فعلی نسبت به 6 ماه گذشته در حوزه رفع تحریم‌ها بسیار مثبت است.
معاون صالحی گفت: در رابطه با تحریم‌ها آمریکا تلاش دارد فضای فشار علیه ایران را همچنان حفظ کند و در این مسیر هر کس را بتواند با خود همراه می‌کند، اما این نهایت زور آمریکاست که به نظر من نمی‌تواند از آن نتیجه بگیرد. آمریکا سعی دارد با تحریم‌های جدید بین ایران و کشورهای دیگر فاصله ایجاد کند اما خیلی از کشورها در عین حال که منافع‌شان با آمریکا را در نظر می‌گیرند به منافع خود در ارتباط با ایران و کشورهای دیگر نیز بی‌توجه نیستند، از جمله فرانسه که می‌بینید ضمن تلاش برای حفظ منافعش با آمریکا تعاملاتش با ایران را نیز ادامه داده است.
وی در پاسخ به اینکه اگر تحریم جدید تصویب نهایی شود واکنش ما به آن در چارچوب موضوعات غیر هسته‌ای خواهد بود یا هسته‌ای؟ گفت: آمریکایی‌ها مدعی هستند که پیش‌نویس تحریم اخیر ناقض برجام نیست و ادعا می‌کنند که تلاش کرده‌اند در جزئیات نقض‌کننده برجام نباشد، اما از نظر ما این تحریم‌ها علاوه بر روح برجام، مخالف متن برجام حتی حرکتی خصمانه است، اما اینکه جواب این تحریم‌ها از سوی ایران چیست، هیات نظارت بر برجام تصمیم‌گیری می‌کند. ما نظر مشورتی خود را به مقامات ارائه می‌دهیم و بررسی‌ها و جمع‌بندی توسط آنها انجام می‌شود.
چیزی از دست نداده‌ایم/برجام باید ادامه پیدا کند
معاون رئیس سازمان انرژی اتمی با اشاره به وظایف سازمان در چارچوب برجام گفت: سازمان از ابتدا خود را برای بدترین شرایط آماده کرده است. شرایط را به گونه‌ای طراحی کرده‌ایم که اگر قرار باشد به سرعت به گذشته برگردیم، امکان‌پذیر است، علاوه بر این در مدت اجرای برجام شرایط به گونه‌ای پیش رفته که به نفع ماست، به ویژه در حوزه غنی‌سازی. بنا بر این ما چیزی را از دست نداده‌ایم و نخواهیم داد.
کمالوندی در پاسخ به اینکه فکر می‌کنید برجام به مسیر خود ادامه دهد؟ تاکید کرد: از دید ما برجام باید ادامه پیدا کند. ما سال‌ها برای مذاکرات وقت گذاشتیم و در نهایت توافقی متوازن را به دست آوردیم. محدودیت‌هایی را پذیرفتیم که 2 سال از آنها گذشته است و چشم به هم بزنیم 8 سال تمام شده و ما آماده تولید انبوه سانتریفیوژ البته بدون روتور و بعد از ده سال به طور کامل خواهیم شد. البته اگر هم برجام ادامه پیدا نکند ما به خوبی می‌دانیم که چکار کنیم تا چیزی را از دست ندهیم.
سخت ترین روز مذاکرات
معاون صالحی که در چندین دور از مذاکرات نهایی، هیات مذاکره‌کننده را همراهی کرده است، در ادامه این گفت‌وگو درباره سخت‌ترین روز مذاکرات به ایسنا گفت: در مذاکرات لوزان 2 شب قبل از اعلام تفاهم بسیار برای ما سخت بود و من مثل بقیه آن شب را اصلا نخوابیدم. آن شب همه چیز تمام شد و در نهایت صبح در دانشگاه لوزان تفاهم اولیه اعلام و بیانیه‌ها قرائت شد. آن شب خیلی نگران بودیم و کار کردیم و حواس‌مان جمع بود که اتفاقی خارج از برنامه نیفتد و روز بعد که اعلام تفاهم شد، از روزهای خوب من بود.
کمالوندی ادامه داد: معتقدم برجام کار خودش را کرده است. ما نباید حل تمام مشکلات اقتصادی کشور را از برجام بخواهیم. برجام عمده موانع را از سر راه برداشت و در بلند مدت موانع باقی‌مانده را نیز برمی‌دارد، اما نباید در حل مشکلات اقتصادی کشور همه توجه خود را صرفا معطوف به برجام کنیم.
ساختن اجماع دوباره علیه ایران برای آمریکا و غرب امکان‌پذیر نیست
وی گفت: معتقدیم بزرگترین دستاورد برجام بعد از پذیرش غنی‌سازی ایران توسط قدرت‌های جهانی از بین بردن اجماع جهانی علیه ایران بود و باز هم معتقدم ساختن دوباره این اجماع با شرایط فعلی به راحتی برای آمریکا و غرب امکان‌پذیر نیست.
بیش‌ترین ثمره برجام نصیب سازمان انرژی اتمی شده است
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در پاسخ به اینکه به نظر می‌آید بیش‌ترین ثمره برجام تا کنون نصیب سازمان انرژی اتمی شده چراکه درهای جدید بسیاری را به روی این سازمان و متخصصانش گشوده است، گفت با بیان این که "کاملا درست است" گفت: صنعت هسته‌ای ما اگر بخواهد رشد کند باید با دنیا در ارتباط باشد. پس از برجام رفت و آمد هیات‌های فنی و هسته‌ای از کشورهای مختلف به ویژه اروپا افزایش چشم‌گیری داشته است.
وی گفت: هفته جاری یک هیات عالی اروپایی در رابطه با ایمنی هسته‌ای در تهران بودند، این در حالی است که هیات اروپایی دیگر متشکل از دانشمندان هسته‌ای اروپا نیز چند روز قبل، سفر سه روزه خود به ایران و گفت‌وگو با متخصصان و دانشمندان ایرانی را به پایان رساندند. ما در حوزه تولید سوخت نیز توانستیم با روس‌ها به همکاری خوبی برسیم که بدون برجام امکان‌پذیر نبود.
اتحادیه اروپا مسیر خرید کالاهای دومنظوره از ایران را هموار کرد
کمالوندی در پاسخ به پرسشی دیگر مبنی بر اینکه شنیده شده اروپایی‌ها در یک همکاری رو به جلو محدودیت و ممنوعیت خرید کالاهای دو منظوره از جمله آب سنگین را برای شرکت‌های اروپایی برداشته‌اند؟ اظهار کرد: اتحادیه اروپا بر اساس خواسته ما اقداماتی انجام داد، از جمله هموار کردن مسیر خرید کالاهایی که مشمول گروه تولیدکنندگان مواد و اقلام هسته‌ای است و در ضمیمه پروتکل الحاقی به آن اشاره شده است و تا حد زیادی این همکاری مشکلات را برای شرکت‌ها و موسسات اروپایی برای تعامل با ایران برطرف کرد و این یک جهش بزرگ در حل مسائل دو جانبه بود و این چیزی است که کشورهایی مثل عربستان، رژیم صهیونیستی و آمریکا از آن خوشحال نیستند.
احمدی‌نژاد اعتقادی به مذاکره محدود با آمریکا نداشت
کمالوندی در پاسخ به پرسشی دیگر با توجه به سابقه حضورش در وزارت خارجه و سازمان انرژی اتمی در رابطه با نقش محمدجواد ظریف و علی‌اکبر صالحی در پیشبرد مذاکرات با بیان اینکه رسیدن به توافق هسته‌ای یک کار گروهی و تیمی بود، اظهار کرد: اگر اشخاص را کنار بگذاریم، فضایی که برای کار و پیشبرد هدف در تیم مذاکره‌کننده ایجاد شد، بسیار در رسیدن به توافق به ما کمک کرد. در عین حال باید به تاثیر و اهمیت نقش تعیین‌کننده مقام معظم رهبری در پیشبرد مذاکرات از جمله اجازه مذاکره محدود با آمریکا اشاره کنم که البته آقای احمدی‌نژاد به انجام آن اعتقاد نداشتند، اما آقای دکتر صالحی آن را به طور جدی پیگیری کردند.
در دیپلماسی کار یک جراح را نمی‌توان به یک انترن تازه‌کار سپرد
وی ادامه داد: در دولت یازدهم مسیر مذاکره باز شد و کارها به خوبی پیش رفت. علاوه بر نقش رهبری باید به نقش آقای روحانی اشاره کنم که بالاترین سهم را در تحقق برجام داشتند. آقای روحانی در جاهایی که باید راسا تصمیم‌گیری می‌شد، حضور داشتند و کار را جلو می‌بردند. هم‌چنین باید بگویم نقش آقای ظریف بسیار مهم بود، چراکه تجربه طولانی و عمیق ایشان در مسائل بین‌الملل بسیار کمک‌کننده بود. آقای ظریف با توجه به تجربه طولانی بین‌المللی به خوبی می‌دانست باید چه کار کند. مسائل بین‌المللی مثل جراحی است و در دیپلماسی کار یک جراح را نمی‌توان به یک انترن تازه‌کار سپرد.
سخنگوی سازمان انرژی اتمی در رابطه با نقش صالحی در مذاکرات، حضور و ارائه پیشنهادهای به موقع از سوی وی را بی‌بدیل دانست و گفت: در رابطه با راکتور اراک و حل و فصل مساله سانتریفیوژها آقای صالحی با ارائه ایده‌ها و ابتکارات نو و خلاق نقش بسیار مهمی ایفا کردند.
وی هم چنین به نقش موثر دکترعراقچی و تعداد زیادی از متخصصان و دانشمندان سازمان انرژی اتمی در پشت صحنه مذاکرات اشاره کرد و گفت: بررسی‌های موشکافانه این دانشمندان در طول ده‌ها جلسه فنی نقش مهمی در تصمیم‌سازی بهینه مذاکره کنندگان داشت.
کمالوندی گفت: معتقدم مذاکره‌کنندگان ما آدم‌های بزرگی هستند که باید قدر آنها را بدانیم و در نهایت توافقی به دست آمد که امروز ترامپ می‌گوید بدترین توافق آمریکاست. این در حالی است که در داخل برخی آن را برنمی‌تابند.
زور ما در دیپلماسی همین قدر بود
سخنگوی سازمان انرژی اتمی تاکید کرد: به نظر من کفه ترازو همان‌طور که دشمن به آن اعتراف کرده در بحث برجام به سمت ماست و ان‌شاء‌الله در آینده بیش از پیش ثمرات آن را خواهیم دید. در هر حال زور دیپلماسی ما همین قدر بود. آنها که بیرون گود نشسته‌اند ممکن است ادعاهایی داشته باشند، اما کسی نمی‌تواند منکر این باشد که برجام کار بزرگی بود که در سطح بین‌المللی انجام شد.
