آیا ایده ی سعید جلیلی برای تشکیل «دولت در سایه» در ایران عملی است؟

به گزارش صدای ایران در بیانیه ای که سعید جلیلی سیاستمدار اصولگرای ایران که در انتخابات 2013 از حست روحانی شکست خورد، منتشر شد این ایده مطرح شد و احتمالا این موضوع با الهام از سیستم سیاسی انگلیس عنوان شده بود. در بیانیه مذبور جلیلی درخواست ایجاد یک دولت سایه برای کمک به دولت مستقر و کم کردن کاستی های این دولت را مطرخ کرده بود.

با این حال زمان بندی این پیشنهاد که با اعلام نتیجه انتخابات همزمان شده بود سبب شد رسانه ها چندان توجهی به این ایده نکنند اما در روزهای پس ازآن با توضیحات بیشتر جلیلی درباره این ایده، این ابتکار کم کم راه خود را در تیتر اخبار باز کرد.

21 ماه می عزت الله ضرغامی رییس سابق صدا و سیما و یکی از شخصیت های اصولگرا در کانال تلگرامی خود نوشت: داشتن 16 میلیون پشتوانه رای ابراهیم رییسی میتواند یک وضعیت نظارتی خوب در اختیار او قرار داده است و میتواند یک الترناتیو خوب برای دولت و برای مردم جهت پیگیری درخواست ها و اطمینان از توجه به تعهدات دوت باشد.

در همان روز محمد باقر قالیباف شهردار تهران نیز گفت ما وعده دادیم که وعده های دولت را تا زمانی که اجرایی شوند دنبال کنیم و این نیازمند پیگیری اهداف ملی و حقوق مردم محروم و فقیر است.

جلیلی که به عنوان مشاور سیاست خارجی ابراهیم رییسی در دوران تبلیغات انتخاباتی فعالیت میکرد نیز در باره ایده خود گفته بود دولت در سایه صدای مردمی است که ازدولت مستقر تقاضای یک وضعیت مناسب را دارند.

اما دولت در سایه دقیقا چیست و چه سیستم سیاسی ای برای آن موثراست؟ این مفهوم عمدتا در سیستم های پارلمانی که بزرگترین حزب در یک انتخابات شکست میخورد و حزب بزرگ دیگری سعی میکند عملکرد دولت را مورد نظارت قرار دهد مطرح است. این ایده عمدتا در سیستم های سیاسی با دو حزب قابل اجراست.

اما ایران نه یک سیستم سیاسی پارلمانی است و نه حزب رسمی سیاسی دارد. دراین کشور جناح ها و گروه های سیاسی در چارچوب دو جناح اصولگرا و اصلاح طاب فعالیت میکنند که جریان اعتدال رو نیز از هز دو جریان تشکیل شده است.

برخلاف سعید جلیلی و قالیباف، خود رییسی بعد از انتخابات چندان به دخالت در امور سیاسی علاقه ای نشان نمی دهد. با این وجوذ بخشی از جریان اصولگرا از ایده دولت سایه حمایت و استقبال کرده اند.

در 25 ماه می جهان نیوز که به اصولگرایان نزدیک است از لزوم توجه بیشتر به آرای 16 میلیونی رییسی صحبت کرد و نوشت رییسی با وجود اینکه در انتخابات شکست خودر اما 40 درصد آرا را کسب کرد که نباید به راحتی نادیده گرفنه شود. جریان اصولگرا باید به کارش به عنوان یک الترناتیو ادامه دهد.

با این وجود این ایده منتقدانی نیز دارد. صادق زیبا کلام در باره این مسئله گفت: شما نمیتواند یک نام را همین جوری از یک حایی کپی برداری کنید بدون اینکه درباره ایده پشت آن نام تفکر کرده باشید. دلیل اصلی این است که اصولگرایان ایران هنوز نتوانسته اند شکست شان را درانتخابات بپذیرند و سعی میکنند این شکست را توجیه کنند. دولت سایه برای وضعیتی تعبیه شده که پیش نیاز های لازم را دارد . درغیر این صورت هیچ اتفاقی صرف اینکه شما یک چیزی را بگویید نخواهد افتاد.

در واقع کسانی که به دولت روحانی نزدیک اند پیشنهاد جلیلی را مثبت ارزیابی کردند.

محمد شریعتمداری رییس کمپین انتخاباتی حسن روحانی دراین باره گفته همه جنبش های سیاسی باید یاد بگیرند یک دوره ای را در سایه بنشنید. این ایده موفق نخواهد بود اما دست کم آنها نشان دادند که یاد گرفته اند در سایه بنشیند.

در همان روز حسام الدین آشنا معاون فرهنگی حسن روحانی گفت من به سعید جلیلی پیشنهاد میکنم که به جای ایجاد دولت سایه یک حزب قدرتمند ایجاد کند.

او پیشنهاد داد که ایده دولت سایه باید با کمک متحدان و حامیان آنها ادامه داشته باشد .

معصومه ابتکار نیز در این باره گفته بود این ایده در صورتی که احزاب رقیب خواستار نظارت بر کار دولت باشند خوب است اما اگر قصد آنها دخالت و کنش سیاسی مستقیم باشد درست نیست.

جلیلی در 23 ژوئن اغلام کرد که ما دولت سایه را جتی اگر رییسی پییروز میشد شکل میدادیم چرا که این یک وظیفه شرعی و قاونون جامعه است که ما را در نظارت بر امور کشور توانا کرده است.

روزنامه کیهان نیز چندان به ایده دولت سایه نپرداخت. مجمد رضا باهنر یکی از اعضای کلیدی جریان اصولگرا و جمنا درباره این ایده ساکت مانده است. این میتواند یک تلاش جدید برای نجات اصولگرایی باشد .

لازم به ذکر است که جلیلی با جمنا مخالفت است و حاضر نشد به خاطر نتیجه انتخابات جمنا به نقع هیچ کاندیدایی کناره گریری کند اما در نهایت او توسط لیست نهایی کاندیداها کنار گذشته شد.