جانشين اشتون كيست؟

بانوي خندان سياست خارجي اتحاديه اروپا و چهره آشناي اتحاديه ميان ايرانيان رفتني است. اين خبري است كه ژان كلود يونكر، رييس جديد كميسيون اروپا داده است. نمايندگان اتحاديه اروپا روز گذشته گرد هم آمدند تا رييس جديد كميسيون اروپا را كه توسط رهبران اين اتحاديه به پارلمان اروپا معرفي شده بود، انتخاب كنند. ژان كلود يونكر59 ساله، نخست وزير سابق لوكزامبورگ و كانديداي دموكرات مسيحيان اروپا براي تصدي اين پست با راي نمايندگان پارلمان اروپا رسما به اين سمت منصوب شد. او توانست از مجموع 729 عضو حاضر در پارلمان اروپا 422 راي كسب كند و 250 نفر راي خود را در مخالفت با انتخاب او به صندوق ريختند. حد نصاب راي براي انتخاب يونكر 376راي بود كه يونكر در دور اول آن را به دست آورد. فعاليت يونكر زماني آغاز خواهد شد كه پارلمان اروپا در پاييز سال جاري كابينه پيشنهادي او را تاييد كند. هر يك از ?? كشور عضو اتحاديه اروپا يك كميسر معرفي خواهد كرد، ولي اين رييس كميسيون است كه تصميم مي‌گيرد چه پستي را براي اين كميسر در نظر گيرد. رياست كميسيون عملا حكم رييس‌جمهور اتحاديه اروپا را دارد كه بايد كابينه خود را معرفي كند. از جمله مهم‌ترين بخش‌هاي كابينه اتحاديه اروپا را مي‌توان به كميسيون سياست خارجي، امور اقتصادي، رقابت، تجارت، بازار داخلي و انرژي نام برد.

مارتين شولتس، رييس پارلمان اروپا در پي راي‌گيري، براي يونكر آرزوي موفقيت كرد و به او توصيه كرد كه او نبايد فقط بر حاميانش در پارلمان تكيه كند، بلكه براي مخالفانش نيز اهميت قايل شود. از سوي ديگر خوزه مانوئل باروسو، رييس كميسيون كنوني اتحاديه اروپا كه ماموريتش در ?? اكتبر به پايان مي‌رسد از طريق اكانت «توييتر» انتخاب يونكر را به او تبريك گفت.

يكي از مهم‌ترين پست‌هايي كه در كابينه اتحاديه اروپا قرار دارد رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا است كه با حضور يونكر در پست رياست كميسيون اروپا بايد شاهد تحولات گسترده‌يي در اين بخش باشيم. يونكر پيش از انتخاب خود، در نطقي در برابر نمايندگان پارلمان موضوع‌هاي كانوني تلاش‌هاي آتي خود را برشمرد. او گفت قصد دارد با بيكاري در سطح اروپا مبارزه كند. يونكر از سوي ديگر خواستار تعيين يك نماينده توانمند جديد براي سياست خارجي اتحاديه اروپا شد. اين بدان معناست كه فرد ديگري جانشين كاترين اشتون، مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپا خواهد شد. اين نظر يونكر نشان مي‌دهد كه خواهان تحولي اساسي در عرصه سياست خارجي اتحاديه اروپاست و تغيير كاترين اشتون در همين‌راستا خواهد بود.

رييس سياست خارجي اتحاديه اروپا طي سال‌هاي گذشته پستي كليدي و نقشي اساسي را در صحنه بين‌المللي ايفا كرده است. كاترين اشتون كه از سال 2009 به اين سمت منصوب شده است تلاش‌هاي بسياري در خصوص مذاكرات هسته‌يي ميان ايران و 1+5 انجام داد همچنين او در مسائلي مانند تحولات مصر و پس از كودتاي ارتش عليه محمد مرسي به اين كشور سفر كرد و با مرسي كه در زندان به سر مي‌برد، ديدار كرد. او همچنين تلاش‌هاي بسياري در بحران سوريه و در اين اواخر در بحران اوكراين كرد اما اكنون به نظر مي‌رسد با حضور يونكر دوره اشتون نيز به سر رسيده است. گزينه اصلي براي جانشيني اشتون، فدريك موگريني 41 ساله وزير خارجه ايتاليا است اما كشورهايي مانند لهستان و كشورهاي حوزه بالتيك سوءظن نسبت به انتخاب موگريني دارند، زيرا او را بسيار بي‌تجربه مي‌دانند و همچنين معتقدند او در برابر روسيه در بحران اوكراين بسيار نرم موضع گرفته است. اين مخالفت بر اين مبناست كه اتحاديه اروپا در نظر دارد تا تحريم‌هاي بيشتري را عليه روسيه در خصوص بحران اوكراين وضع كند. البته بسياري معتقدند تحريم‌ها بسيار گسترده نخواهد بود. آلمان و تعدادي از ديگر كشورهاي اتحاديه اروپا چندان تمايلي براي رفتن به اين سمت ندارند. با اين حال به نظر مي‌رسد تحريم‌ها به مسدود ساختن دارايي‌ها و ممنوعيت صدور رواديد به شورشياني كه دخيل در بحران شرق اوكراين هستند، ختم شود. از همين رو برخي نمايندگان اتحاديه اروپا نمي‌خواهند فردي بر مسند سياست خارجي اتحاديه اروپا باشد كه با نرمش با روسيه در بحران اوكراين برخورد مي‌كند.

با اين حال گزينه‌هاي ديگري همچون رادوسلاو سيكورسكي، وزير اورخارجه لهستان و كريستالينا جورجيوا نيز از جمله گزينه‌هايي هستند كه اگر انتخاب موگريني به بن‌بست رسيد جايگزين او شوند. بسياري معتقدند كه سيكورسكي يك متفكر استراتژيست است و فردي بيش از حد ضد‌روسي به حساب مي‌آيد. با اين حال مذاكرات بر سر گزينه‌هاي انتخابي در اتحاديه اروپا بسيار جدي است. نمايندگان پارلمان اروپا در تلاش هستند تا گزينه‌هاي كابينه را تكميل كنند و يكي از مهم‌ترين انتخاب‌ها موضوع مسوول سياست خارجي اتحاديه اروپاست و بايد بر سر آن به توافق برسند.

با اين حال انتخاب موگريني به عنوان رياست آينده سياست خارجي اتحاديه اروپا قطعا با حمايت ماتيو رنزي، نخست وزير ايتاليا همراه خواهد بود و يونكر مي‌تواند حمايت قطعي ايتاليا را در كنار خود داشته باشد. همچنين به نظر مي‌رسد يونكر قصد دارد نقش بيشتري به زنان در كابينه جديد اتحاديه اروپا اعطا كند. با اين حال بايد اين موضوع را در نظر داشت كه كاترين اشتون به عنوان نماينده بريتانيا در كابينه اتحاديه اروپا حضور داشت و نقشي كليدي را ايفا مي‌كرد اما اكنون با تغيير اشتون قطعا نقش بريتانيا در اتحاديه اروپا با توجه به مخالفت‌هايي كه نسبت به انتخاب يونكر كرده بود تضعيف خواهد شد.

شايد بسياري تغيير كاترين اشتون را در صحنه سياست خارجي اتحاديه اروپا بيشتر موضوعي رقابتي ميان كشورهاي مختلف اتحاديه اروپا در سهم‌خواهي از كابينه اتحاديه اروپا بدانند اما نكته‌يي كه در خصوص رفتن كاترين اشتون وجود دارد را مي‌توان پايان ماموريت او دانست. او كه از سال 2009 رياست سياست خارجي اتحاديه اروپا را به دست گرفت، توانست پاي ميز مذاكره در مورد برنامه هسته‌يي ايران بنشيند. اشتون جزو چهره‌هايي است كه شايد ايرانيان تا سال‌ها از او ياد كنند و چهره‌اش را فراموش نكنند. اشتون كه همزمان نمايندگي شش قدرت را در مذاكرات با ايران داشت. نزديك به پنج سال است كه در حال مذاكره با دو تيم متفاوت هسته‌يي در ايران است. او ابتدا با سعيد جليلي بيش از سه سال مذاكره كرد، از استانبول به بغداد رفت و از بغداد به مسكو، آخرين ايستگاهش با سعيد جليلي در آلماتي قزاقستان بود كه بي‌نتيجه پايان يافت اما باحضور محمد جواد ظريف در راس تيم مذاكره‌كننده ايران فضاي مذاكرات تغيير كرد تا در نهايت در آذرماه 93 ايران با 1+5 به يك توافق موقت پس از 10 سال رسيده باشد. از آنجا بود كه زمزمه‌هاي بركناري اشتون شنيده شد اما چرا؟ مگر اشتون در اين پست نا‌موفق بود؟ جواب اين سوال را اين‌گونه مي‌توان گفت كه اشتون ماموريتش به پايان رسيده است. او مامور به مذاكره با ايران بود و با به نتيجه رسيدن اين مذاكرات ديگر، تغيير در كانون توجه سياست خارجي اتحاديه اروپا، مستلزم تغيير مسوول اين ركن اتحاديه ارزيابي مي‌شود. حالا كه دو طرف ايران و 1+5 در حال تدوين متن توافق جامع در خصوص برنامه هسته‌يي ايران هستند، اگر به نتيجه برسد اشتون به نحو احسن ماموريت خود را به پايان مي‌برد اما اگر اين توافق در دوره اشتون به نتيجه نهايي نرسد، نقطه‌يي سياه براي كارنامه اشتون نخواهد بود بلكه فرصتي است كه از دست مي‌رود زيرا با حضور فردي ديگر در راس سياست خارجي اتحاديه اروپا نمي‌توان توقع داشت تا او نيز تسلط اشتون را بر موضوع هسته‌يي ايران داشته باشد و عملا يك عقبگرد در مذاكرات هسته‌يي خواهد بود. بالاخره اشتون خوب يا بد ماموريت خود را در اكتبر به پايان مي‌برد در حالي كه همواره تلاش كرد تا بسياري را در پاي ميز مذاكره بنشاند تا از هر نوع اختلاف و درگيري در تمامي عرصه‌هاي بين‌المللي جلوگيري كند.