ایران قربانی بی‌ثباتی‌های به ارث گذاشته امریکا در منطقه است

«فشار» یک بار دیگر نام بازی سیاست آمریکا در مورد ایران است. سنای آمریکا تحریم‌های جدید اعمال کرده است. وزیر خارجه، تیلرسون هم اعلام کرده که آمریکا با هژمونی ایران در منطقه مقابله خواهد کرد و روی تغییر مسالمت حکومت در ایران کار خواهد کرد. در حالی که تنش بین ایران و آمریکا در سوریه در حال افزایش است، زمزمه‌های جنگ بالقوه مصیبت‌باری در افق تشدید شده است. 

فراخوان تیلرسون برای تغییر رژیم در تهران، نقض قوانین بین‌المللی و معاهده ۱۹۸۱ ایران و آمریکاست که طی آن، آمریکا متعهد به عدم مداخله در امور داخلی ایران شده است. روابط ایران و آمریکا در دوره اوباما با توافق هسته‌ای و گفت‌وگوهای سطح بالا شناخته شد اما ترامپ آن را در مسیر تقابل تمام عیار قرار می‌دهد.

دولت ترامپ با سرزنش ایران به خاطر به اصطلاح اختلاف‌افکنی درمنطقه، درحقیقت در دام قصه‌سرایی‌های خودساخته و بی‌اساس رهبران اسراییل و عربستان گرفتار شده که قصد تحریف تاریخ معاصر را دارند. ایران کشوری است که از زمان تجاوز صدام تاکنون، احاطه تهدیدهای مستمر بوده است. در جریان تجاوز هشت‌ساله به ایران، صدام از حمایت قدرت‌های جهانی و غربی و منطقه‌ای برخوردار شد به طوری که فقط عربستان ۹۷ میلیارد دلار به او پرداخت کرد. از آن مقطع تاکنون، ایران سعی کرده امنیت مزرهای خود را تامین کند آنهم در شرایطی که بی‌وقفه تحت فشار و تحریم آمریکا بوده است. 

در سمت شرق، ایران ۹۲۱ کیلومتر مرز با افغانستان دارد که چند دهه گرفتار جنگی ویرانگر است. حمله نظامی آمریکا به افغانستان در سال ۲۰۰۱ به خاطر عملیات تروریستی به برج‌های دو قلو نیویورک صورت گرفت که ۱۵ تن از عاملین آن اتباع سعودی بودند. از آن زمان تاکنون با حضور نیروهای نظامی آمریکا و ناتو، افغانستان گرفتار طاعون تروریسم بوده و امروزه هم نیمی از خاک این کشور هم در اختیار طالبان است. این وضعیت تهدید جدی علیه امنیت ملی ایران بوده ضمن اینکه ایران برای چندین دهه سه میلیون آواره افغانی را میزبانی کرده و از مقاصد اصلی قاچاق مواد مخدر از افغانستان نیز بوده است. 

ایران ۹۵۹ کیلومتر مرز مشترک با پاکستان دارد، کشوری که از متحدین استراتژیک آمریکا و عربستان و قطب تبلیغ ایدئولوژی افراط‌گرای وهابی است و مستمرا با عملیات گروه تروریستی جیش‌العدل و جندالله امنیت مرزی ایران را تهدید کرده است. این واقعیت در کنار وجود بمب اتم، بی‌ثباتی داخلی و ترویج و گسترش جریان‌های ضدشیعی در پاکستان، حاکی از وجود تهدید ماندگار علیه امنیت ملی ایران در این بخش مرزی است.

ایران در غرب خود با ۱۶۰۰ کیلومتر مرز مشترک با عراق نیز با تهدید مهم امنیت ملی مواجه است. عراق از سال ۲۰۰۳ بر اثر تجاوز نظامی آمریکا دچار جنگ و خونریزی است که موجب حضور صدها هزار آواره عراقی در ایران بوده است. ضمن اینکه در چند سال گذشته تمامیت ارضی عراق نیر مورد تهدید قرار گرفته، بخشی از آن توسط داعشی اشغال شده که اخیرا هم مرتکب جنایت تروریستی در تهران شد. 

ایران همچنین ۵۳۴ کیلومتر مرز مشترک با ترکیه دارد که مقر ناتوست و پایگاه نظامی هوایی اینجرلینک آن در کنترل بمب‌های هسته‌ای آمریکاست. در چند سال اخیر هم ثبات داخلی ترکیه هم به خاطر جنگ با کردها، وقوع حوادث مکرر تروریستی و دفع کودتا، زیر سوال رفته است. چنین اوضاعی در ترکیه نیز تهدیدی دیگر برای امنیت ملی ایران آفریده است.

ایران در جنوب با همسایگان عرب در سراسر خلیج فارس مرز مشترک آبی دارد. در طول چند دهه گذشته، آمریکا برای حفظ حکومت‌های استبدادی، خلیج فارس را به منطقه نظامی تبدیل کرده است. آمریکا در حوزه خلیج فارس پایگاه‌های نظامی تاسیس کرده، کشتی جنگی هواپیمابر و زیردریایی‌های هسته‌ای مستقر کرده و سیل تسلیحات نظامی روانه پادشاهی‌های عرب منطقه کرده است. اوباما قرارداد فروش ۱۱۵ میلیارد دلار و ترامپ نیز اخیرا ۱۱۰ میلیارد دلار فروش تسلیحات نظامی با عربستان امضاء کرد. کشورهای عرب حوزه خلیج فارس سال‌ها مواضع خصمانه‌ای علیه ایران داشته و حتی آمریکا را تشویق به حمله نظامی به ایران کرده‌اند. اخیرا جان کری وزیر خارجه سابق آمریکا فاش کرد که حتی در دوره مذاکرات هسته‌ای، اعراب خلیج فارس خواستار حمله نظامی آمریکا به ایران بوده‌اند. 

برخلاف ادعای دولت ترامپ در مورد اینکه ایران عامل بی‌ثباتی و هژمونی بر منطقه است، حقیقت این است که ایران قربانی بی‌ثباتی‌هایی است که آمریکا در منطقه به ارث گذاشته، با تهدیدات امنیتی جدی مواجه است و لذا نگرانی‌های مشروع امنیتی دارد. واقعیت محیط امنیتی پیرامونی ایران این است که ۶۰ درصد از مرزهای ایران از کنترل دولت‌های کشورهای همسایه خارج است. 

دولت ترامپ به‌جای تحکیم برجام و تلاش برای یافتن راه‌های همکاری در موارد منافع مشترک دو کشور همچون مبارزه با تروریسم، هدف فعالیت‌های منطقه‌ای ایران را بی‌ثبات کردن منطقه می‌خواند. ترامپ باید از شکست‌های گذشته آمریکا در اعمال سیاست‌های خصمانه علیه ایران درس گرفته و از دادن چک سفید امضاء به متحدان عرب برای پیشبرد اهداف فرقه‌گرایی در منطقه خودداری کند. همچنین ترامپ باید ایران را به عنوان یک واقعیت در جغرافیای منطقه پذیرفته و متحدان خود را تشویق کند که به دعوت وزیر امور خارجه ایران برای دیالوگ منطقه‌ای در جهت شکل‌دهی همکاری‌های مشترک در منطقه، پاسخ مثبت دهند.