مقایسه عملکرد سیاسی آل سعود در زمان ملک سلمان با دوران ملک عبدالله

مقایسه عملکرد سیاسی ریاض در زمان ملک سلمان با دوران ملک عبدالله

با گذشت دو سال از پادشاهی ملک سلمان به نظر می رسد، عربستان در مقایسه با دوران پادشاهی ملک عبدالله بن عبدالعزیز از نظر سیاسی ضعیف تر شده است و با وجود اقداماتی مانند جنگ در یمن تحت عنوان توفان قاطعیت ریاض نتوانسته است «نقش رهبری» را که بسیاری از متحدان سعودی و حتی دشمنان منطقه ای آن آرزوی تحققش را داشتند، عملی سازد.

حکومت آل سلمان و سردرگمی و بلاتکلیفی

تنش موجود با قطر یکی از نشانه های این ضعف است، زیرا عربستان در اختلافی شدید با این همسایه کوچک تا قطع روابط دیپلماتیک با آن پیش رفت . علاوه بر این اخبار مربوط به اینکه محمد بن زاید ولیعهد ابوظبی بود که محمد بن سلمان و ریاض را به سمت شدت تنش با قطر سوق داد، نشانه دیگری بر ضعف سیاسی عربستان است.

تلاش امارات برای پادشاهی محمد بن سلمان

نشانه دیگر اینکه برخی اخبار حاکی از این است که امارات با حمایت ازپرونده محمد بن سلمان در واشنگتن تلاش دارد او پادشاه آینده عربستان باشد و این نشا می دهد تسلط عربستان بر عرب های منطقه خلیج فارس از بین رفته است تا جایی که همسایه اماراتی آن در پرونده آینده اش ایفای نقش می کند.

خلل دیپلماسی عربستان

از سوی دیگر با گذشت سه هفته از بحران روابط عربستان و متحدانش با قطر، شکی باقی نمانده است که دیپلماسی سعودی با خلل روبه رو است تا جایی که عادل الجبیر وزیر خارجه این کشور از ایفای نقشی هم طراز با نقشی ک یوسف العتیبه سفیر امارات در واشنگتن یا انور قرقاش وزیر مشاور امور خارجه این کشور ایفا می کند، ناتوان مانده است.

بی خبری عادل الجبیر از تحولات مربوط به تنش روابط با قطر

به عنوان مثال در همان شبی که عربستان، امارات، بحرین و مصر از قطع روابط با قطر خبر دادند، عادل الجبیر در قاهره بود و روز بعد معلوم شد  وی از تحولات مربوط به این موضوع به طور کامل با خبر نبود.

این وضعیت آشکارا حاکی از ضعف و  تزلزلی است که دیپلماسی عربستان امروز با آن دست به گریبان است.

خلأ درگذشت سعود الفیصل و جانشینی الجبیر

شاید دلیل اصلی این ضعف، خلا ناشی از درگذشت سعود الفیصل و جانشینی الجبیر بود، شخصی که از دستیابی به جایگاهی در داخل قصر پادشاهی ناتوان ماند تا جایی که برخی از دیپلمات های عرب در صحبت های خصوصی خود از نبود یک همتای سعودی که بتوانند با او مسائل دو جانبه را مورد بحث و بررسی قرار دهند، شکایت دارند و حتی برخی از آنان از نبود راهکاری برای تماس با ریاض ناراضی هستند زیرا وضعیت به گونه ای است که اکتفا کردن به تفاهم با وزیر خارجه سعودی کافی نیست بلکه باید به طور مستقیم با محمد بن سلمان در تماس بود.

شکایت دو امیر سعودی از محمد بن سلمان به پادشاه

به هر حال رویکردهای ملک سلمان برای گسترش اختیارات محمد بن سلمان موجب اختلاف بین امیران خاندان حاکم سعودی شد و تا کودتای کنونی پیش رفت و جالب اینکه دو امیر سعودی تابستان گذشته در دیدار با ملک سلمان در حضور او از اقدامات محمد بن سلمان ابراز نارضایتی کردند.

این در حالی است که شخصیت و مسیری که پادشاه سعودی در پیش گرفته است به نوبه خود زمینه ساز بحران دیگری است و آن اینکه او نتوانست خلا ناشی از نبود ملک عبدالله را پر کند؛ کسی که یکی از ستون ها و طراحان «نظام قدیم عربی » بود.

دوران ترس و نگرانی در عربستان

سیاست منطقه ای عربستان در دوران ملک سلمان با فراز و نشیب های زیادی روبه رو بود که با  تلاش برای تشکیل «ائتلاف سنی» با حضور ترکیه و گروه اخوان المسلمین آغاز شده و تا کودتا علیه آنان پیش رفت و این چیزی است که تصویر ضعف رویکردهای منطقه ای کنونی عربستان را نمایان می سازد.

در همین ارتباط « والتر راسل مید» استاد روابط بین الملل در مقاله ای که به تازگی در «وال استریت ژورنال» منتشر شد، نوشت: ترس محرک ریاض در سطح خارجی است به ویژه پس از آنکه باراک اوباما رئیس جمهور سابق آمریکا به توافق هسته ای با ایران دست یافت، ریاض احساس بی ثباتی کرد.

این ترس در رویکردهای منطقه ای عربستان به خوبی نمود یافته است که نمونه آن تلاش برای عادی سازی روابط با اسرائیل است و یا نمونه دیگر اظهارات تهدید آمیز عادل الجبیر و حتی محمد بن سلمان علیه تهران و تهدید به انتقال جنگ به داخل خاک ایران بود.

نمونه دیگر از این ترس سعودی، واکنش شدید ریاض به تحرکات مسالمت آمیز اهالی قطیف در شرق عربستان و نیز تحولات بحرین است.

به هر حال ترس سیاست منطقه ای را به سمت سردرگمی هرچه بیشتر و خودکشی سیاسی پیش می برد و شاهد این وضعیت سردرگمی ریاض در قبال سوریه و عراق است که به  آن تحت عنوان حیاط پشتی کشمکش با ایران می نگرد.

عربستان نیازمند منجی برای رهایی از خودکشی سیاسی

صرف نظر از اینکه چه کسی قدرت در عربستان را در دست می گیرد، باید گفت این کشور بیش از هر زمان دیگری به کسی نیاز دارد که آن را از خودکشی نجات دهد و از «دغدغه ترس و نگرانی» نجات دهد به ویژه اینکه ملک سلمان به اندازه کافی در صحنه حضور ندارد و همانطور که حسنین هیکل چند ما پیش از در گذشتش گفت،نسل کم سن و سال های متکبر و مغرور قدرت را در دست گرفته اند.