انتخابات و بازار داغ شعارهای پوپولیستی و اقتصادی

نزدیک به یک ماه تا برگزاری دوازدهمین انتخابات ریاست جمهوری باقی مانده است. رقابت های احزاب و گروه های سیاسی بر سر تصاحب صندلی ارشدترین مقام اجرایی کشور جدی تر از گذشته شده تا جایی که حتی پای وعده های آنچنانی به میان آمده و شعارهای اقتصادی و پوپولیستی رنگ و بوی جدی گرفته است.

صدای ایران- مشکلات معیشتی، بیکاری و رکود اقتصادی داد قشر کم درآمد جامعه را درآورده است. به همین دلیل هم فرقی نمی کند که از سوی جناح های سیاسی چه کسی فرمان انتخابات را در دست گیرد و جزو کاندیداهای نهایی راهی کارزار انتخابات شود.

باید گوی رقابت شعاری را از دیگران بربایند!

هر که میدان‌دار رقابت های انتخاباتی پیش روی باشد و هر برچسب سیاسی – حزبی بر پیشانی داشته یا نداشته باشد، در این کارزار یک وجه مشترک با دیگر کاندیداها دارد و آن، تلاش برای ربودن گوی سبقت در شرح و بسط شعارهای پوپولیستی است.

به این معنا که کاندیدای های جناح ها و گروه های مختلف سیاسی ـ چه پوپولیست باشند یا نباشند ـ در این انتخابات یک درد یا گرفتاری مشترک دارند و آن ارایه شعارها و رفتارهای عامه پسند است تا بتوانند سبد آرایشان را از رأی ها مردمی که در پی نویدها و امیدهای معیشتی بهتر و بزرگتر هستند، پر بارتر کنند.

با این مقدمه طبیعی است که در گرماگرم رقابت های پیش روی اردیبهشت ماه آینده، یکی وعده افزایش یارانه های نقدی را می دهد و دیگری مواد غذایی توزیع می کند و برخی هم دست به جیب می شوند و رأیشان را با مردم نقدی داد و ستد می کنند؛ مسأله ای که یکی از اعضای حقوقدان شورای نگهبان آن را جزو تخلفات انتخاباتی جدی به خصوص در انتخابات اخیر خوانده بود.

چرا وعده افزایش یارانه های نقدی تلخ‌تر است؟

هرچند هیچ یک از رفتارهای یاد شده مطلوب و قابل دفاع نیست، در این میان اما به گفته کارشناسان و صاحب نظران اقتصادی، یکی از شعارهایی که می‌تواند به بازی خطرناکی تبدیل شود و متأسفانه جسته و گریخته از سوی تعدادی از کاندیداهای بالقوه ریاست‌جمهوری مطرح شده، شعار چند برابر کردن یارانه نقدی است.

این در حالی است که استمرار پرداخت یارانه نقدی و وعده و وعیدهای برخی کاندیداها برای چند برابر شدن آن داستانی تلخ با ظاهری عامه پسند است که عاقبت آن هم چشم مسئولان را تر می کند و هم کام مخاطبانش را تلخ.

به گزارش تابناک، شاید به همین دلیل هم هست، کاندیداهایی که این وعده را می دهند، اصرار بر شرح عاقبت ماجرا به شنوندگانشان ندارند و فقط در پی جمع کردن رأی های انتخاباتی هستند که از این طریق احتمالا به سبد آرایشان اضافه خواهد شد. آنها به مخاطبانشان که بر استمرار روند پرداخت یارانه های نقدی اصرار دارند، نمی گویند که در پی داستان دنباله دار جلب رضایت یارانه بگیرها چه مصائب و دشواری های رو خواهد شد.

آنها حکم طبیبی را دارند که بر بالین بیمار تب دار حاضر می شوند و به رغم ضرورت برای بیمارشان دارو تلخ تجویز نمی‌کنند تا مبادا کام بیمارشان تلخ شود و او را عصبانی ببینند. آن طبیب ریسک مرگ بیمار را به جان خود می خرد، ولی از درمان قطعی و علاج بیماری سر باز می زند. این می تواند یک بخش از ماجرای تلخ دادن وعده های اقتصادی در آستانه انتخابات نظیر افزایش میزان یارانه نقدی باشد.

داستان پرداختن یارانه‌های نقدی و حتی وعده های کوچک و بزرگ برخی کاندیداها که برای چند برابر شدن آن به قشر کم درآمد جامعه داده می شود هم از همین دست درمان هاست، زیرا اقتصاددانان می گویند، چند برابر کردن یارانه نقدی با توجه به درآمدهای فعلی نفتی کشور امکان پذیر نیست و حتی استمرار پرداخت رقم 45 هزارتومانی فعلی هم با سختی های بسیاری همراه خواهد بود؛ لذا امیدوار کردن بخشی از جامعه با ارائه چنین وعده هایی قطعا چیزی جز «وعده سر خرمن» نمی تواند باشد و از سویی هم در صورتی که کاربرد انتخاباتی مفیدی داشته باشد، در آینده کشور را با مشکلات و سختی های بسیاری مواجه خواهد ساخت که در درجه اول دود آن به چشم مردم خواهد رفت.

پوپولیست ها چقدر شانس دارند؟

در کنار تلخی و عاقبت ناخوشایند طرح وعده های عامه‌گرایانه، متأسفانه در دهه اخیر رسم شده که همه کاندیداهای انتخابات ریاست جمهوری برای جلب نظر مردم در سفرهای استانی در لابلای محافظا‌شان از سقف ماشین برای مردم دست تکان می دهند، نامه مردم را می گیرند، با لهجه محلی صحبت می کنند، مصوبات استانی دارند و... مواردی که در فاکتورهای جهانی ثابت شده، چیزی جز عملکرد پوپولیستی نمی توان بر آن نام نهاد؛ اما این واقعیت که مسئولان ناگریزند در برخی امور به طبع مردم عمل کنند هم اصلی انکار ناشدنی است.

در میان مسئولانی که بر سر جذب رأی مردم دست به امور پوپولیستی می زنند، «محمود احمدی نژاد» چند گام جلوتر از دیگران ایستاده است؛ هرچند به زعم صاحبنظران شیوه عمل احمدی‌نژاد در هشت سال ریاست جمهوری، آن‌چنان صدمات جبران‌ناپذیری به مردم تحمیل کرد و خرابی‌های جدی بر جای گذاشت که دیگر عقلای نظام حاضر نخواهند شد فرصت حضور دوباره چنین تفکری را در کشور فراهم کنند؛ بنابراین، او و نزدیکانش در این رقابت ها شانس جدی نخواهند داشت.

در این میان اما حذف آنها از گردونه رقابت‌های انتخاباتی اخیر، نافی خطر ظهور پوپولیسم در کشور نیست، بلکه بروز این خطر می‌تواند بسیار جدی‌تر از گذشته باشد، چون تجربه دولت اصلاحات در بی‌توجهی به نیازهای روزمره مردم، زمینه‌ساز بروز تفکر احمدی‌نژاد در کشور شد.

مراقب باشیم مستضعفان را متضرر نکنیم

اقدامات و سخنانی که به تازگی در ارتباط با افزایش میزان یارانه های نقدی، توزیع بسته های کالایی، توزیع برخی مواد غذایی نظیر آرد، پرداخت سود سهام عدالت و سایر وعده ها و محرک های اقتصادی که به اشکال گوناگون ـ چه از سوی دولتی ها و چه از سوی سایر کاندیداهای بالقوه که در آستانه انتخابات مطرح می شود ـ بخشی از عوامل و مسائلی است که خطر پوپولیسم را یادآور می سازد. بدون شک برخی از این اقدامات آن هم برای قشر مستضعف و محروم جامعه باید همواره صورت گیرد و البته ادامه دار باشد، اما اینکه در آستانه انتخابات فقط چنین مسائلی دنبال شود کمی جای سؤال دارد.

در هر حال، هیچ کس مخالف کمک به مردم به ویژه قشرها و دهک های ضعیف جامعه نیست؛ اما ای کاش این اقدامات بر پایه یک چهارچوب مدون و قانونمند و ادامه دار انجام شود و تنها در آستانه برگزاری انتخابات کاندیداها و دولت ها به فکر توده جامعه نیفتند. همان گونه که پیشتر گفته شد، انجام هرگونه شعار و اقدام پوپولیستی در راستای جذب آرای مردمی، نه تنها به نفع جامعه به خصوص قشرهای کم درآمد نخواهد بود، بلکه دود چنین اقدامات شتابزده ای اول از همه به چشم این افراد خواهد رفت.