آذربایجان غربی 8 تا 10هزار کولبر دارد
سکینه اسمی- آذربایجان غربی تنها استان کشور بوده که با سه الی چهار کشور بیش از ۸۹۱ کیلومتر مرز مشترک دارد، مرزهایی که سالهاست در کنار فرصت‌های متعدد تهدیدات فراوانی نیز به همراه داشته است.
یکی از تهدیدات که هر چقدر هم همزاد با مرز باشد پدیده شوم قاچاق است پدیده‌ای که تاکنون هزینه‌های زیادی را به کشور و حتی اهالی این منطقه تحمیل کرده، اما هنوز تعریف و مرز مشخصی بین قاچاق و معیشت مرزنشینان(کولبری) ارائه نشده است.
نبود سرمایه گذاری مناسب، واحدهای تولیدی و صنعتی در کنار محرومیت در مناطق مرزی موجب شده مردم برای امرار معاش دست به فعالیتهایی قانونی و غیرقانونی از جمله کولبری، پیله وری وداد و ستد از طریق بازارچه‌های مرزی بزنند.
اما همین فعالیت‌ها نیز به دلیل درآمدهای اندک تاکنون نتوانسته باری از دوش مردم مناطق مرزی بردارد موضوعی که بی توجهی مسئولان به معیشت و اشتغال در این مناطق را به معضلی اساسی تبدیل کرده است.
هر چند این تمام ماجرا نیست و مشکلات معیشت مردم مرزنشین قصه امروز و فردا نبوده بلکه سالهاست به گونه ای متفاوت روایت می‌شود اما حادثه ریزش بهمن و فوت چهار نفر از کولبران در شهرستان سردشت بار دیگر لزوم توجه به این موضوع را دوچندان کرد.
در روزهای اخیر حوادث بهمن و گرفتار شدن تعدادی از کولبران شهرستانهای مرزی سردشت و پیرانشهر و فوت چهارنفر در ابتدا با سکوت خبری مواجه شد اما با دامن زدن به آن در فضای مجازی و حاشیه سازی آن مسئولان را وادار به واکنش‌های متعدد کرد.
فعالیت بیش از ۱۰ هزار کولبر در آذربایجان غربی
واکنش‌هایی که نشان داد باز هم بی توجه به حل ریشه‌ای مشکل اشتغال و معیشت مردم مناطق مرزی هر یک از مسئولان به دنبال توجیه اقدام و عملکرد خود هستند، در این میان عده‌ای از نمایندگان مردم استان در مجلس نیز با اظهارنظرهای تند مبنی بر وجود مافیای سازمان یافته قاچاق در مرزها بر طبل مظلوم نمایی مردم مرزی و کولبران کوبیدند غافل از اینکه بگویند تاکنون هیچ اقدام مثبتی برای حل این مشکلات برنداشته اند.
بر اساس اظهار نظرها هم اکنون نزدیک هشت الی ۱۰ هزار کولبر در مناطق مرزی آذربایجان غربی مشغول فعالیت هستند فعالیتی که طبق تعاریف ارائه شده قانونی نبوده و هیچ مزایای اجتماعی در پی ندارد.
طبق تعاریف ارائه شده کولبران (حمل کنندگان) به کارگران مرزی گفته می‌شوند که برای کسب درآمد زندگی خود مجبور به حمل اجناس می‌شوند، کولبران بیشتر در استانهای آذربایجان غربی، کردستان، کرمانشاه مشغول به کولبری هستند، بر اساس آمار سن کولبران و یا کاسب کاران مرزی از ۱۰ تا ۸۰ سال است.
بر اساس اظهار نظرها هم اکنون نزدیک هشت الی ۱۰ هزار کولبر در مناطق مرزی آذربایجان غربی مشغول فعالیت هستند فعالیتی که طبق تعاریف ارائه شده قانونی نبوده و هیچ مزایای اجتماعی در پی نداردنداشتن بیمه، حق و حقوق اجتماعی در کنار عوارض بدنی متعدد به دلیل حمل اجناس سنگین تنها سهم مردمانی است که در مناطق مرزی ضمن مرزداری به امرار معاش ناچیزی دل بسته‌اند سهمی که سالهاست از آن به عنوان شغل کاذب یاد شده و در مواقع لازم برخوردهای قانونی سختی نیز می‌شود.
طبق آمارهای غیررسمی ۷۴ مورد مرگ و ۷۶ مورد مجروح در میان کولبرها طی سال ۹۱ مشاهده شده است. از این تعداد ۷۰ نفر با شلیک نیروهای مرزی کشته شده‌اند و چهار نفر بر اثر سرما یا انفجار مین و یا سنگینی کوله باری که حمل می‌کردند.
کولبری کاری است که در نتیجه بی‌عدالتی و تبعیض اقتصادی در مناطق غربی کشور به وجود آمده است، افرادی که در قبال پول اندک دست به کاری سخت و دشوار می‌زنند که هیچ حق و حقوق اجتماعی و آینده‌ای در پی ندارد.
حادثه روی داده در هفته‌های اخیر منجر به واکنش‌های مسئولان شد واکنش‌هایی که گاه با وعده‌هایی از جمله طرح دو فوریتی مجلس برای ساماندهی وضعیت کولبرها منجر شد باید منتظر ماند و دید آیا این حوادث و مرگ چهار کولبر سردشتی پایان خوشی بر سختی‌های کولبران مرزی کشور در پی خواهد داشت یانه؟
رسانه‌ها تفاوت کولبران با سایر افراد را مشخص کنند
استاندار آذربایجان غربی در خصوص فعالیت کولبران در استان و نیز حوادث اخیر در مناطق مرزی استان در نشست خبری اخیر خود گفت: کولبری امتیازی است که در برخی از استانهای مرزی از جمله آذربایجان غربی به مرزنشینان داده شده و دارای تعریف و شرایط معین است.
قربانعلی سعادت با بیان اینکه کولبران در معابر مشخص، از ساعت ۸ تا ۱۷ و با دارا بودن کارت کولبری فعالیت می‌کنند، اظهارداشت: تردد برخی از افراد در خارج از این معابر و در ساعت‌های نامشخص کولبری محسوب نمی‌شود.
وی با اشاره به حادثه ریزش بهمن و فوت تعدادی از هم استانی‌ها در این حادثه عنوان کرد: افرادی که در این حادثه فوت کرده و یا به دلیل گرفتار شدن در بهمن دچار مصدومیت شدند کولبر نبودند چرا که این فعالیت دارای ساعت کاری مشخص است این افرادی که فوت شدند در ساعات ۲۲ به بعد شب در مناطق مرزی و بالای کوه به دنبال چه چیزی بودند؟ در این راستا رسانه‌ها تفاوت کولبران با سایر افراد را در جامعه تبیین کنند.
کولبران در معابر مشخص، از ساعت ۸ تا ۱۷ و با دارا بودن کارت کولبری فعالیت می‌کنند،تردد برخی از افراد در خارج از این معابر و در ساعت‌های نامشخص کولبری محسوب نمی‌شودسعادت به قاچاق سازمان یافته در مناطق مرزی اشاره کرد و گفت: کولبری در ساعت‌های تعطیلی مراکز از سوی مرزنشینان توجیهی ندارد و این در حالی است که کولبران هر سه روز در میان کولبری می‌کنند و در بقیه روزها به خرید و فروش کالا می‌پردازند، کولبران ماهانه به طور متوسط حدود ۱۵ میلیون ریال درآمد دارند.
استاندار آذربایجان غربی گفت: دولت در کنار بازارچه‌های مرزی و کارتهای پیله وری که برای مبادلات اقتصادی افراد در ۲۰ کیلومتری نوار مرزی در نظر گرفته است، معابر مشخصی را ایجاد کرده که افراد دارای کارت کولبری، بتوانند نسبت به جابجایی کالا در نوبت و ساعات مشخص اقدام کنند.
وی با اشاره به تهدیدات امنیتی در مرزهای کشور و استان آذربایجان غربی اضافه کرد: امروز در مرزها قاچاق سازمان یافته ای است که مشروبات، اسلحه، پیش سازهای مواد مخدر را وارد کشور می‌کنند، از طرفی افرادی، عوامل داعش و ضدانقلاب را برای انجام عملیات خرابکارانه داخل ایران می‌کنند، این‌ها امنیت و آسایش مردم را به خطر می‌اندازند.
سعادت با تاکید بر اینکه نمی‌توان همه مرز را دیوار انسانی کشید، اضافه کرد: کدام کشور اجازه می‌دهد امنیت ملی‌اش با این موضوعات به خطر بیفتد، این در حالی است که برخی سایتها و نیز در فضای مجازی افرادی با تبلیغات اینکه این افراد کولبرند، می‌خواهند قبح قاچاق را از بین ببرند، درحالیکه حوزه قاچاق و کولبری باید از هم تفکیک شود.
مبارزه با قاچاق نباید به معنی مقابله با کولبران تلقی شود
هر چقدر استاندار آذربایجان غربی حادثه اخیر ریزش بهمن در سردشت و فوت چهار نفر از هم استانی‌ها در این حادثه را بی ارتباط با موضوع کولبری عنوان کند برعکس وی نماینده مردم شهرستانهای سردشت و پیرانشهر معتقد است این افراد از خانواده کولبران سردشتی بوده ودولت باید دیه و مستمری آنها را پرداخت کند.
رسول خضری با بیان اینکه مبارزه با قاچاق نباید به معنی مقابله با کولبران تلقی شود اظهارداشت: این افراد عموماً از نظر مالی ضعیف هستند و ناچارند برای کسب درآمد ناچیزی جان خود را به خطر بیندازند، ضمن اینکه رقم تبادل تجاری از این روش در مقابل ارقام قاچاق کالا در کشور بسیار ناچیز است.
وی با اشاره به اینکه در منطقه سردشت و پیرانشهر فرصت‌های متعدد تهدیدات فراوانی، افزود: این افراد در حال حاضر از هیچ حق اجتماعی از جمله بیمه برخوردار نبوده و به دلیل نبود فرص شغلی مناسب مجبور به تأمین معاش خود از راه کولبری هستند.
خضری با اشاره به ظرفیت‌های بالای مرزی در استان به خصوص شهرستانهای سردشت و پیرانشهر عنوان کرد: ایجاد مناطق ویژه اقتصادی و یا آزاد در این شهرها می‌تواند ضمن توسعه و رونق اقتصادی استان و منطقه زمینه اشتغال مناسب به همراه جذب سرمایه گذاران را فراهم آورد.
روزهای اخیر به دلیل بازتاب گسترده فوت کولبران سردشتی در فضای مجازی نمایندگان استان آذربایجان غربی و نیز استانهای مرزی کشور در مجلس شورای اسلامی واکنش‌های تند و معتدد زیادی در زمینه فعالیت کولبری در مرزها داشتند.
امنیت مرزها به اقتصاد آن وابسته است
عضو هیئت رئیسه مجلس شورای اسلامی ونماینده مردم بوکان در مجلس نیز در این خصوص گفت: باید از این اتفاق تلخ به عنوان یک فرصت برای پایان دادن به رنج کوله بری استفاده کرد، نه آغاز موج سواری یک عده خاص. باید برای بهبود معیشت و پایان کوله بری مرزنشینان طرحی نو در انداخت و نسخه‌ای بپیچیم که هر روز شاهد چنین اتفاقاتی در مرزهای کشور عزیزمان نباشیم. این بار را هم تسلیت بگوییم، روز بعد، هفته بعد و ماه بعد را چه باید کرد؟
محمد قیسم عثمانی با بیان اینکه مرز ذاتاً با تهدیدها و فرصت‌هایی همراه است یادآور شد: باید از فرصت‌های مرز به صورت کامل استفاده کرد، تا تهدیدهای آن به حداقل برسد و چنانچه از فرصت‌های مرزی درست استفاده نشود، به صورت خودکار تهدیدهای مرزی تشدید شده و قوت می‌گیرد که لازم است به صورت کارشناسی و همه جانبه موضوع مرز، اقتصاد مرز و امنیت مرز باید از فرصت‌های مرز به صورت کامل استفاده کرد، تا تهدیدهای آن به حداقل برسد و چنانچه از فرصت‌های مرزی درست استفاده نشود، به صورت خودکار تهدیدهای مرزی تشدید شده و قوت می‌گیردمورد بررسی و دقت نظر قرار گیرد.
عثمانی با اشاره به اینکه امنیت مرزها به اقتصاد آن وابسته است افزود: نمی‌توان اقتصاد مرز را از امنیت مرز جدا کرد، ساکنان مرزهای کشور، مرزبانان بی جیره و مواجبی هستند که با حضور و سکونت خود در مرز، یک دژ مستحکم در مقابل بیگانگان ایجاد کرده‌اند و آنان سربازانی هستند که در همه حال و با هر نفسشان در لباس شخصی خود به کشور خدمت می‌کنند.
وی با بیان اینکه قاچاق کالا بزرگترین مانع در مسیر اشتغال و تولید و رونق اقتصادی است، افزود: لازم به ذکر است که این کوله بران نیستند که در اقتصاد کشور خلل ایجاد می‌کنند بلکه باندهای مافیایی هستند که قطار قطار از مرزها می‌گذرند و در هر روز معادل کل بار یکسال کوله بران کشور را بدون هیچ درد و رنج و مجوزی وارد کشور می‌کنند که باید دستگاه‌های ذیربط برای بستن راه آنها، در عمل اقدامی قاطع انجام دهند و تدبیری بیاندیشند.
طرح دو فوریتی مجلس برای ساماندهی وضعیت کولبرها
نماینده مردم نقده و اشنویه در مجلس شورای اسلامی همچنین از طرح دو فوریتی برای ساماندهی و توانمندسازی استانهای مرزی با هدف پوشش کولبرها خبر داد و گفت: ۳۰ نفر از نمایندگان تاکنون این طرح را امضا کردند.
عبدالکریم حسین زاده در گفتگو با خبرگزاری خانه ملت، درباره آخرین وضعیت کولبرها افزود: در حوزه اجتماعی و مسائل مربوط به کولبرها به اندازه کافی شعار دادیم اما واقعیت آن است که هرگز به دنبال راهکارهای اجرایی که بتواند در یک مدت زمانی مشخص مشکلات این افراد را رفع کند نبوده‌ایم.
نماینده مردم نقده و اشنویه در مجلس دهم از طرحی دو فوریتی برای ساماندهی وضعیت کولبرها خبر داد وگفت: طرح دوفوریتی ساماندهی و توانمندسازی استانهای مرزی با هدف پوشش کولبرها با حدود ۳۰ امضا آماده شده است.
وی افزود: در این طرح به دنبال درگیر کردن وزارتخانه‌های کشور، کار، صنعت و وزارت امور خارجه هستیم که در راستای سرمایه‌گذاری‌های کلان برای ایجاد اشتغال با مجلس همکاری و همراهی‌های لازم را داشته باشند.
حسین زاده درباره محورهای طرح دو فوریتی ساماندهی وضعیت کولبرها تاکید کرد: در این میان به دنبال آن هستیم مرزها از این شرایط بیرون آمده و به مرزهای پایدار و بازرگانی و تجاری تبدیل شوند، همچنین تمامی جامعه آماری کولبری استانهای کردستان، آذربایجان غربی و کرمانشاه شناسایی شده و از پوشش بیمه تأمین اجتماعی برخوردار شوند، همچنین اشتغال ثابت برای همه این‌ها ایجاد شود تا از این ظرفیت برای صادرات رسمی به کشورهای پیرامونی استفاده شود.
سالهاست کوله فقر، بیکاری، بی توجهی مسئولان به معیشت و نبود سرمایه گذاری مناسب بر دوش مردم مرزنشین استانهای مرزی به خصوص آذربایجان غربی سنگینی می‌کند امید که حوادث اخیر برای مردم مناطق مرزی و فوت چهار نفر از مردم سردشت منجر به توجه به اشتغال و معیشت مرزنشینان شده و بخشی از سنگینی این کوله را از دوش مردم مناطق مرزی بکاهد.
ایجاد واحدهای صنعتی، تصویب و اجرایی شدن قوانین مشخص فعالیت های مرزی، ساماندهی اساسی کولبران می تواند بخشی از تهدیدات مرزی را به فرصت هایی تبدیل کند که موجب رونق اقتصاد منطقه و کشور شود.
