از بین‌رفتن احساس امنیت مردم در شهر با وقوع حادثه پلاسکو

به گزارش صدای ایران، رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران گفت: حادثه پلاسکو نشان داد؛ ملاحظات ایمنی وجود ندارد و شهرداری هر طور بخواهد، اقدام به تغییر کاربری و تراکم فروشی می‌کند؛ بدون آنکه به پیامدهای ایمنی آن توجه کند.

حسین ایمانی جاجرمی (رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران) درباره حادثه پلاسکو گفت: یکی از وظایف مهم شهرداری در تمام دنیا حفاظت از شهر در برابر خطرات و مدیریت ایمنی است به همین دلیل سازمانهای آتش‌نشانی زیر نظر شهرداری قرار دارند تا به حفاظت شهرها در برابر حوادث و خطرات بپردازند.

ایمانی جاجرمی با تاکید بر اینکه وقوع حادثه پلاسکو نشان داد که شهرداری علی‌الظاهر مسوولیتش را به صورت کامل انجام نداده‌است، اظهار کرد: به عبارت دیگر شهرداری صرفا به هشدار اکتفا کرد، در حالی که می‌توانست وارد مرحله تعطیل کردن پاساژ و مراحل جدی‌تر هم بشود که بنا به دلایلی از انجام این کار خودداری کرد.

رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران عنوان کرد: باید دید که شهرداری چه جوابی درباره این موارد دارد و چطور با دستفروش‌ها به راحتی برخورد کرده، اموال آنها را می‌گیرد و حتی آنها را مورد ضرب و شتم قرار می‌دهد، اما در برابر خطاهایی که جان و مال و حس امنیت جامعه را تحت تاثیر قرار می‌دهد؛ برخوردی ناقص داشته و جدی عمل نمی‌کند.

آتش‌نشانی سازمانی شبه‌نظامی است نه اداری

وی با یادآوری اینکه طی سالهای 74 تا 76 دبیر ستاد امور ایمنی و آتش نشانی در وزارت کشور بوده است، خاطرنشان کرد: یکی از نقاط ضعف آتش‌نشانی به ضعیف بودن شهرداری در ایران باز می گردد و ما در این زمینه مساله‌ای ساختاری داریم به این معنا که شهرداری‌ها در ایران مدیر شهر نیستند و اگر چه به عنوان یکی از دهها دستگاه خدماتی فعالیت می‌کنند، اما اختیارات کافی ندارند که ضعیف بودن این نهاد در دستگاههای وابسته به آن نیز تاثیر می‌گذارد.

این جامعه‌شناس شهری با تاکید بر اینکه امروز آتش‌نشانی مانند نیروی انتظامی قدرتمند نیست، افزود: این سازمان برای حفاظت شهر باید اقتدار پلیس را داشته باشد و به نوعی پلیس شهر است و باید از اختیارات قانونی در برخورد با تخلفات برخوردار باشد که متاسفانه چنین موضوعی وجود ندارد.

ایمانی جاجرمی با بیان اینکه نگرش به آتش‌نشانی به درستی تعریف نشده است، بیان کرد: در کشور ما آتش‌نشانی یک سازمان اداری دیده شده، در حالی که سازمانی شبه‌نظامی است.

وی ادامه داد: تا زمانی که ما در وزارت کشور حضور پیدا کردیم؛ آتش‌نشانان فاقد لباس درجه بودند تا زمانی که ما استارت این کار را در وزارت کشور زدیم، یعنی تا آن زمان هیچ گونه سلسله مراتب و تعریف نقش به صورت ملی انجام نشده بود و این اقدامات در وزارت کشور در آن دوره انجام شد که البته کافی نبود.

تا به امروز قانون ایمنی و آتش‌نشانی نداشته‌ایم

این استاد دانشگاه با تاکید بر اینکه تا به امروز قانون ایمنی و آتش‌نشانی نداشته‌ایم، در حالی که بسیاری از کشورها در این زمینه قوانین مفصل دارند، اضافه کرد: برای چنین مسایلی باید نظام‌های حقوقی پیش‌بینی شود، اما در ایران سازمان آتش‌نشانی مدیرعامل و هیات مدیره دارد و همان ساختاری که بر شرکت‌ها و سازمان‌های دولتی حاکم است؛ بر این سازمان نیز حاکم است.

وی تصریح کرد: در چنین شرایطی آتش‌نشانی تابع فرهنگ سیاسی کشور می‌شود که معمولا براساس این فرهنگ افراد، نزدیکان و معتمدان خود را در سمت‌های اداری قرار می‌دهند؛ در حالی که سازمان آتش‌نشانی سازمان شبه نظامی است و باید تمام سلسله مراتب آن را افراد باتجربه و آموزش دیده حوزه آتش‌نشانی و مدیریت ایمنی تشکیل دهند؛ چنانکه اگر در راس نیروی انتظامی تهران فرد اداری قرار داده شود، این نیرو قادر به ادامه کار نیست.

شهردار باید یک آتش‌نشان باتجربه را در راس آتش‌نشانی قرار دهد

ایمانی جاجرمی با تاکید بر اینکه بهتر بود؛ شهردار تهران یک آتش‌‌نشان باتجربه را در راس این سازمان قرار دهد اظهار کرد: ما آتش‌نشانان مجرب و آموزش دیده در تهران کم نداریم و این افراد در سطح بین‌المللی نیز مطرح هستند؛ بنابراین بهتر است، تکلیف آتش‌نشان‌های کشور را مشخص کنیم و ضروری است؛ در این خصوص دولت و مجلس اقدام کنند و برای این سازمان ساختاری شبه‌نظامی تعریف کنند.

در حادثه پلاسکو "هماهنگی" تبدیل به بحران شد

وی خاطرنشان کرد: فرمانده آتش‌نشانی تهران باید فرمانده مدیریت بحران بوده و در مواقع بحران تمام دستگاه‌ها باید از وی تبعیت کنند، اما در حادثه پلاسکو دیدیم هماهنگی در چنین شرایطی تبدیل به بحران می‌شود و افراد و دستگاه‌ها و سازمان‌ها نمی‌دانند؛ باید چگونه با یکدیگر هماهنگ شوند؟

شورای شهر تابع جریانات سیاسی کشور است

این جامعه شناس شهری در ادامه با تاکید بر اینکه شورای شهر تابع جریانات جناحی و سیاسی کشور است و فضای دو قطبی در این نهاد وجود دارد که تبدیل به آفت شده است، اظهار کرد: افرادی که وارد شورای شهر می‌شود، باید بدانند اگرچه در زمان انتخابات با پرچم یک حزب وارد می‌شوند، اما پس از انتخاب، نماینده تمام مردم شهر از هر جناح هستند.

وی خاطرنشان کرد: اگر اختلاف بین اعضاء وجود داشته باشد؛ آنها قادر به سیاستگذاری نیستند؛ یعنی کیفیت سیاست‌های وضع شده در شورا پایین آمده و اعضاء شورا بر تحقق همین سیاست‌ها نیز نمی‌توانند نظارت کنند، زیرا مساله منافع جناحی مطرح شده و نظارت تابع ملاحظات می‌شود، در حالی که نظارت باید نظارت اداری محض باشد که مسایل موجود نشان می‌دهد؛ فرهنگ سیاسی مدیریت شهری هنوز پختگی لازم را ندارد.

شورای شهر باید موضوع ایمنی را در اولویت برنامه‌ها قرار می‌داد

رییس موسسه مطالعات و تحقیقات اجتماعی دانشگاه تهران با بیان اینکه براساس اصل تفکیک قوا شورا بخش قانونگذاری مدیریت شهری بوده و مسوولیت اجرایی ندارد،  عنوان کرد: اما این مساله به معنای عدم سیاستگذاری نیست، یعنی اگر تهران شهر ناایمن است؛ شورای شهر باید موضوع ایمنی را در اولویت برنامه قرار دهد، لذا باید دید سهم آتش‌نشانی در تخصیص بودجه آموزش نیروها و ارتباطات بین‌ الملل چقدر است، زیرا آتش‌نشانی بسیار مهم بوده و باید در این زمینه به صورت مداوم تبادل تجربه داشته باشند.

ملاحظات ایمنی در شهر وجود ندارد

ایمانی جاجرمی با تاکید بر ضرورت تدوین طرح جامع ایمنی و حفاظت شهر در برابر آتش‌سوزی برای شهری مانند تهران گفت: شورای شهر باید در این زمینه اقدام کند و این موضوع باید بخشی از طرح توسعه شهر باشد. همچنین در بحث شهرسازی نیز باید به این ملاحظات توجه شود که حادثه پلاسکو نشان می‌دهد ملاحظات ایمنی وجود ندارد و شهرداری هر طور بخواهد؛ اقدام به تغییر کاربری و تراکم فروشی می‌کند بدون آنکه به پیامدهای ایمنی آن توجه کند.

وی با اشاره به مساله مدیریت بحران کشور اظهار کرد: تامین امنیت شهرها در سطح ملی وظیفه مجلس و دولت است، به طور مثال وزارت کشور به طور مشخص در این زمینه وظایفی دارد که اخیرا در مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهری و روستایی وزارت کشور که بنده ناظر آن بودم، مطالعاتی درباره تدوین قانون مقررات ایمنی و آتش‌نشانی کشور انجام شده که ضروری است وزارت کشور سریعا آن را به دولت پیشنهاد داده و در قالب یک لایحه برای تعیین تکلیف به مجلس ارایه دهد.

این جامعه‌شناس شهری با تاکید بر اینکه باید از ابعاد احساسی حادثه پلاسکو فاصله گرفت و نگاهی منطقی داشت، خاطرنشان کرد: اکنون باید از مساله مچ‌گیری فاصله بگیریم و بگوییم خطاهای ما در حوزه‌های مختلف چه بوده که چنین حادثه‌ای را رقم زده است؟

وی در پایان خاطرنشان کرد: با وقوع این حادثه احساس امنیت مردم در شهر از بین رفته و به زودی نیز ترمیم نمی‌شود و به همین دلیل باید خطاها را جبران کنیم.