دغدغه های داریوش رحمانیان در «مردم نامه»
صدای ایران- نخستین شماره فصلنامه علمی - تخصصی «مردم‌نامه» با آثاری از تورج اتابکی، سهراب یزدانی، نعمت‌الله فاضلی، مهرداد قیومی، حسین پاینده، علیرضا ملایی‌توانی، حسن حضرتی و روزبه زرین‌کوب، روی دکه رفت و بزودی شماره دوم آن در زمستان 96 منتشر خواهد شد.
به گزارش صدای ایران، داریوش رحمانیان مدیرمسئول و سردبیر این نشریه در سرمقاله نخستین شماره آن، با اشاره به بررسی خود از تاریخ تفکر ایران جدید و جریان نوخواهی اصلاحات - از روزگار قاجاریه تاکنون - یکی از مهمترین و بایسته‌ترین کارها را نقد درست و عمیق تاریخنگری و تاریخنگاری عنوان کرده و «مردم نامه» را هم «حاصل دو، سه دهه تجربه و تفکر و تفحص و تامل دردمندانه در حوزه تاریخ مردم» دانسته و ابراز امیدواری کرده نهال «مردم نامه» پربارتر شود.
شماره یکم فصلنامه «مردم نامه» ویژه پائیز 1395 در 200 صفحه با بهای 15 هزار تومان روی دکه رفته است.
به گزارش صدای ایران، داریوش رحمانیان مدیرمسئول و سردبیر این نشریه در سرمقاله نخستین شماره آن، با اشاره به بررسی خود از تاریخ تفکر ایران جدید و جریان نوخواهی اصلاحات - از روزگار قاجاریه تاکنون - یکی از مهمترین و بایسته‌ترین کارها را نقد درست و عمیق تاریخنگری و تاریخنگاری عنوان کرده و «مردم نامه» را هم «حاصل دو، سه دهه تجربه و تفکر و تفحص و تامل دردمندانه در حوزه تاریخ مردم» دانسته و ابراز امیدواری کرده نهال «مردم نامه» پربارتر شود.
شماره یکم فصلنامه «مردم نامه» ویژه پائیز 1395 در 200 صفحه با بهای 15 هزار تومان روی دکه رفته است.
داریوش رحمانیان استاد تاریخ دانشگاه تهران در وبگاه این مجله انگیزه انتشار مردم نامه را اینگونه تشریح کرده است:
مجله مردم نامه دو هدف را دنبال خواهد کرد یکی نوشتن در باره مردم و دیگری نوشتن برای مردم. نخستین را ” مردم نامه ” و دومین را ” مردمی نامه ” می گوییم. مردم نامه همان تاریخ مردم People’s History است ، و مردمی نامه یعنی تاریخنویسی به زبان مردم و برای مردم نه تنها برای متخصصان . ایران ما به این دو سخت محتاج است.نوشتن دقیق و درست در هر دو حوزه از نان شب واجب ترست! جامعه تاریخنویسان ایران در ادای این وظیفه چندان موفق نبوده است. مردم نامه بر پایه یک اندیشه و فلسفه خاص برپا شده است. مردم نامه فراتر از یک مجله ساده ؛ یک مرام است و برپایه مرام و فلسفه خود موضعی انتقادی نسبت به فکر و فرهنگ سنتی و قدیم و بویژه نسبت به تاریخنگری و تاریخنگاری سنتی دارد.یکی از کارهایی که مردم نامه به جد دنبال خواهد کرد نقدتاریخ نگری وتاریخنگاری قدیم ومعاصرایران خواهدبود. نگاه مابه وضعیت تاریخنویسی ایران معاصرنگاهی آسیب شناختی است.طرزتفکرتاریخی ماربط وثیقی داردباطرزتفکرورفتار سیاسی مان.مردمی که میدان گذشته را زیر سلطه خواص رها کرده باشند هرگز نخواهند توانست اکنون خود را به تصرف و به حیطه اختیار خویش در آورند. سکوت و انفعال و مغفول ماندن مردمان در گذشته/تاریخ برابرست با خمودگی و انفعال شان در اکنون.اگر مردم را در گذشته به صدا و سخن گفتن در آوردید در اکنون نیز صدای شان را خواهید شنید و به زبان شان در خواهید آورد. و… مردم نامه همگان را به کوشش در راه نقد تاریخنگاری ایرانی – بویژه تاریخنگاری معاصر – فرا می خواند و از مقالات و نوشته های انتقادی شما – چه برای درج در کانال و چه برای چاپ در مجله – استقبال می کند.
آماج اصلی این مجله این است که این ژانر تاریخنویسی را به درستی به ایرانیان معرفی کند و به سهم خود در جهت رشد و گسترش آن در ایران گام بردارد و بکوشد.در کنار این هدف محوری این مجله بطور کلی از مقالات حوزه تاریخ اجتماعی و تاریخ فرهنگی که به درجات با تاریخ مردم پیوند و قرابت دارند نیز استقبال می کند و همچنین است حوزه هایی چون تاریخ فرودستان، تاریخ فکری، تاریخ اندیشه و دیگر حوزه ها و شاخه های تاریخنویسی. بطور کلی این مجله از هر کوششی که به رشد معرفت تاریخ و آگاهی تاریخی کمک می کند دریغ نخواهد کرد.
یکی دیگر از اهداف محوری مردم نامه این است که تاریخ را به میان مردم ببرد.لازمه این کار این است که پژوهش های علمی با زبان و روش و سبک و سیاقی نوشته شود که نه فقط برای متخصصان بلکه برای همگان جذبه داشته باشد و برای عموم مردم دارای سواد معمولی قابل خواندن و فهمیدن باشد.این یکی از کاستی های مهم فکری و فرهنگی در ایران کنونی است که مجله مردم نامه در حد توان در برطرف کردن آن خواهد کوشید.
مردم نامه از هرگونه وابستگی سیاسی و جناحی رها و آزاد است و برای همیشه بطور مطلق از آن پرهیز خواهد کرد.این مجله همواره مردمی و آزاد خواهد ماند.
————-
مردم نامه خواهد کوشید زبان مردم باشد.صدای مردم باشد.بویژه صدای به حاشیه رانده شدگان.
بنیادی ترین باور مردم نامه این است که تا هنگامی که تاریخ یک ملت مردمی نشود، نه سیاست و نه حکومت و نه اقتصاد و نه هیچ چیز دیگرش مردمی نخواهد شد.تاریخ نخبه گرا و قهرمان پرست نمی تواند زمینه ساز پیدایش مردم سالاری باشد.و…
مردم نامه برپایه چنین اندیشه هایی پدید آمده است.
در ماندن و بالیدن مردم نامه و چیره شدن سخن ( = گفتمان ) آن به یاری و همراهی و همگامی و هم اندیشی تک تک دوستان و اعضای این کانال نیازمندیم و به همین دلیل بزودی گروه تلگرامی مردم نامه را برای مبادله آراء راه اندازی خواهیم کرد انشاله.
————-
یکی از خواست های ما در برپایی مردم نامه این است که تریبونی برای متخصصان و کارشناسان رشته تاریخ بدای سخن گفتن با مردم پدید آوریم.مردم نامه می خواهد پلی باشد میان دانشگاه و مردم/ جامعه. و نیز می خواهد پلی باشد برای ارتباط متخصصان ایرانی با متخصصان سراسر جهان و ازین طریق به سهم خود راه اخذ و اقتباس دانش و اندیشه مدرن و معاصر تاریخی را باز و هموار کند و نردبانی باشد برای رشد و تحول دانش و اندیشه تاریخی در کشور عزیزمان ایران.
ما بر این باوریم که با نیروی عشق و ایمان و با عمل به کریمه ” وتَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَی ” کارهای بزرگ شدنی خواهندشدانشاله.
——————————-
پاره ای از دوستان به بنده پیشنهاد اسپانسرهای دولتی می دهند.با توجه به تکرار اینگونه پیشنهادها لازم دانستم که در اینجا به اطلاع همه دوستان و همراهان برسانم که مردم نامه نشریه ای است مردمی، بدون هیچگونه وابستگی.مردم نامه بطور خالص مال مروم و برای مردم و در خدمت مردم است و خواهد بود.به هیچ گروه و جناح و خط و خطوطی نه وابستگی و نه حتی گرایش دارد.
بنابراین در پاییدن و بالیدن و گسترش یافتن خود فقط و فقط بر کمک و یاری و همدلی و همراهی مردم تکیه خواهد داشت ولاغیر.راه رشد مردم سالاری رشد جامعه مدنی است و یکی از ابزارهای نیرومند برای رشد جامعه مدنی برپایی نهادهای مردمی و غیردولتی (NGO ) است.
مادامی که نهادهای مردمی اصیل رشد نیافته باشند از جامعه مدنی قدرتمند خبری و اثری نخواهد بود و در ضعف جامعه مدنی توقع پیدایش و بالندگی مردم سالاری داشتن خواب و خیالی بیش نیست. و…
——————————-
نکته ای دیگر را ناچارم در اینجا به کوتاهی تذکر دهم تا دوستانی که مکرر می پرسند در اینجا به یکباره پاسخ گرفته باشند و بنده ناچار نشوم تک تک پاسخ دهم و آن اینکه مردم نامه هرگز در پی اخذ رتبه و درجه علمی و تبدیل شدن به مجله علمی پژوهشی و… نخواهد رفت.اینگونه انگیزه ها را آفت و مانع آماج های ویژه ای که دارد می داند توضیح دلایل مربوطه در این مجال ممکن نیست انشاله در فرصت های آینده ابعاد و زوایای گوناگون این موضوع را باز و روشن خواهیم کرد.کوتاه سخن اینکه مردم نامه برای همیشه یک مجله عادی و بدون رتبه و درجه خواهد ماند.
———————–
بیندیشیم و بپرسیم که چرا مجلات علمی و دانشگاهی و درجه دار ما تا این اندازه کم خواننده هستندوکم تاثیر؟چرامتخصصان دانشگاهی ما-بویژه در رشته تاریخ- در جامعه و در مردم این اندازه کم تاثیر هستند و از ضعف ارتباط رنج می برند؟ چرا در موضوعات تاریخی بویژه در نهادهای تاثیرگذاری چون صدا و سیما تا این اندازه نسبت به متخصصان اصیل حس استغنا و بی نیازی وجود دارد و کار و تریبون به دست غیرمتخصصان است؟ چرا معرفت و فهم تاریخی ما تا این اندازه عوام زده شده است؟ چرا چرا چرا…؟
—————————————-
در مردم نامه چندین برنامه محوری داریم که انشاله در اولویت ویژه قرار خواهند گرفت.از آن میان یکی گشودن باب بحث و فحص پیرامون تاریخنگاری و تاریخنویسی جدید و معاصر ایران است.باور ما این است که نقد درست و سنجیده و روشمند تاریخنگاری معاصر ایران یکی از ضروری ترین و فوری ترین کارها و وظایفی است که پیش روی جامعه فکری و علمی ایران قرار گرفته است.کندی و سستی در ادای این وظیفه بسیار خطیر تبعات فراوان و وخیم برای فکر و فرهنگ ایرانیان داشته است.
بگمان ما جامعه ایرانی به درجات از ضعف و کاستی در تفکر و آگاهی تاریخی رنج می برد.علاج این ضعف و کاستی چیزی نیست که بیش از این بشود به آن بی توجهی یا کم توجهی نشان داد.هیچ تفکر و برنامه اصلاحی بدون توجه به این موضوع راه بجایی نخواهد برد. و…
مردم نامه بی آنکه به دام بازی های سیاسی گرفتار آید در راه علاج این وضعیت گام برخواهد داشت و به سهم خود و در حد توان خواهد کوشید انشاله.
————————–
دوستان و همراهان مردم نامه باید بدانند که این مجله برپایه چه اندیشه و فلسفه ای شکل گرفته است. جرج اورول نویسنده نامدار انگلیسی سخنی در باره کارکرد فهم و روایت تاریخی دارد که ساده اما بسیار دقیق و ژرف و قابل تامل است و آن اینکه :” آن کس که بر تاریخ – گذشته – فرمان می راند فرمانروای اکنون و آینده است! ”
یکی از شاخصه های محوری و اصلی مدرنیته عمومی شدن و مردمی شدن عرصه های گوناگون زندگی و جهان تاریخی انسان است: عمومی/مردمی شدن سیاست، اقتصاد، آموزش و فکر و فرهنگ و معرفت و…
و یکی از اساسی ترین چیزها در این میان روند برآمدن و بالیدن و چیره شدن مردم و مردمی شدن تاریخ (۱) و به تبع تاریخ (۲) بوده است. منحنی توسعه سیاسی و اجتماعی و اقتصادی وفرهنگی جوامع مدرن را می شود به آسانی با منحنی برآمدن و بالیدن و چیرگی مردم در تاریخ (۱) و (۲) ترسیم و تطبیق کرد.در جوامع مدرن تاریخ مردمی شده و به تبع سباست و اقتصاد و… مردمی شده اند و بالعکس.
پس نتیجه می توان گرفت که خواندن و فهمیدن و روایت سرگذشت مدرنیته در کشورها و جوامعی چون ایران بدون توجه به اوضاع و احوال تاریخنگاری و تاریخنویسی و شرایط فکر و فهم تاریخی شان راه بجایی نخواهد برد و سست پایه و کم مایه خواهد بود. اگر بخواهیم نگاهی نقادانه و آسیب شناسانه به وضعیت تفکر در ایران جدید و معاصر داشته باشیم باید به وضعیت تفکر تاریخی عطف توجهی ویژه کنیم.یکی از اساسی ترین چیزها برای شناخت هر ملتی این است که ببینیم آن ملت خودش را چگونه فهم می کند و می شناسد و برای این کار بناچار باید بر چگونگی درک و فهم آن ملت از تاریخش انگشت تاکید بگذاریم. ملتی که تاریخ را قهرمان باورانه و برپایه منطق دیو و فرشته سازی می خواند و می فهمد و می نویسد در همه عرصه های دیگر نیز چنین خواهد کرد. مردم باوری بنیاد و پایه مروم سالاری است. و…
————————–
تاریخ توهم/ بی خردی در ایران
در جایی ( مقاله خطای مهلک کشتی بان / مجله اندیشه پویا ) نوشته ام که تاریخ ما – بویژه در روزگار معاصر – را می شود به مثابه تاریخ مدعیان و منجیان دروغین خواند.کسانی که بیماری/توهم بسیار کشنده و خطرناکی دارند: توهم رسالت/ماموریت تاریخی.
این خود از عوارض چیرگی فکر و فرهنگ شخص محور و قهرمان باور است.مردمی که دچار این عارضه اند معمولا بجای قهرمانان راستین گرفتار منجیان دروغین می شوند.تلاش برای رواج گفتمان تاریخ مردم People’s History تلاشی است در جهت درمان این بیماری. راقم این سطور در جایی از غیبت مورخ ( از جمله در مقاله ای در مهرنامه ) ودرجایی دیگر ( درگفتگویی که درمجله ایران فردا چاپ شد.البته با عنوانی نچسب! ) از غیبت ترازو سخن گفته ام. اینجا مجال ورود مفصل به بحث وجود ندارد.کوتاه بگویم و بگذرم : وظیفه داریم همه قهرمانان مان رادرترازو بگذاریم .راهی جزاین نداریم که تفکر انتقادی وتاریخ روشمندرابجای تاریخ دیوو فرشته ساز بگذاریم و منطق خاکستری را بجای سپید و سیاه. شگفتا که نوخواهان و نوجویان ما تا چه مایه از ضرورت و فوریت نو کردن فهم/نگاه ما از/به تاریخ غافلند!!!! مردم نامه بر این باور پاگرفته است که اصلاح ادراک ما از گذشته / تاریخ اصلاح وضعیت اکنون / آینده را در پی خواهد داشت.
پرسش بسیار مهمی پیش روی ماست: ” تاریخ توهم و بی خردی ما را چه کسی/کی/چگونه خواهد نوشت؟” و…
———————————
مردم نامه این پرسش را به اقتراح می گذارد و بهترین و سنجیده ترین پاسخ ها را – انشاله – در یک ویژه نامه منتشر خواهد کرد:
تاریخ مردم People’s History با اندیشه و فرهنگ سیاسی و به تبع با کنش سیاسی چه پیوندی دارد؟
داریوش رحمانیان
مجله مردم نامه دو هدف را دنبال خواهد کرد یکی نوشتن در باره مردم و دیگری نوشتن برای مردم. نخستین را ” مردم نامه ” و دومین را ” مردمی نامه ” می گوییم. مردم نامه همان تاریخ مردم People’s History است ، و مردمی نامه یعنی تاریخنویسی به زبان مردم و برای مردم نه تنها برای متخصصان . ایران ما به این دو سخت محتاج است.نوشتن دقیق و درست در هر دو حوزه از نان شب واجب ترست! جامعه تاریخنویسان ایران در ادای این وظیفه چندان موفق نبوده است. مردم نامه بر پایه یک اندیشه و فلسفه خاص برپا شده است. مردم نامه فراتر از یک مجله ساده ؛ یک مرام است و برپایه مرام و فلسفه خود موضعی انتقادی نسبت به فکر و فرهنگ سنتی و قدیم و بویژه نسبت به تاریخنگری و تاریخنگاری سنتی دارد.یکی از کارهایی که مردم نامه به جد دنبال خواهد کرد نقدتاریخ نگری وتاریخنگاری قدیم ومعاصرایران خواهدبود. نگاه مابه وضعیت تاریخنویسی ایران معاصرنگاهی آسیب شناختی است.طرزتفکرتاریخی ماربط وثیقی داردباطرزتفکرورفتار سیاسی مان.مردمی که میدان گذشته را زیر سلطه خواص رها کرده باشند هرگز نخواهند توانست اکنون خود را به تصرف و به حیطه اختیار خویش در آورند. سکوت و انفعال و مغفول ماندن مردمان در گذشته/تاریخ برابرست با خمودگی و انفعال شان در اکنون.اگر مردم را در گذشته به صدا و سخن گفتن در آوردید در اکنون نیز صدای شان را خواهید شنید و به زبان شان در خواهید آورد. و… مردم نامه همگان را به کوشش در راه نقد تاریخنگاری ایرانی – بویژه تاریخنگاری معاصر – فرا می خواند و از مقالات و نوشته های انتقادی شما – چه برای درج در کانال و چه برای چاپ در مجله – استقبال می کند.
آماج اصلی این مجله این است که این ژانر تاریخنویسی را به درستی به ایرانیان معرفی کند و به سهم خود در جهت رشد و گسترش آن در ایران گام بردارد و بکوشد.در کنار این هدف محوری این مجله بطور کلی از مقالات حوزه تاریخ اجتماعی و تاریخ فرهنگی که به درجات با تاریخ مردم پیوند و قرابت دارند نیز استقبال می کند و همچنین است حوزه هایی چون تاریخ فرودستان، تاریخ فکری، تاریخ اندیشه و دیگر حوزه ها و شاخه های تاریخنویسی. بطور کلی این مجله از هر کوششی که به رشد معرفت تاریخ و آگاهی تاریخی کمک می کند دریغ نخواهد کرد.
یکی دیگر از اهداف محوری مردم نامه این است که تاریخ را به میان مردم ببرد.لازمه این کار این است که پژوهش های علمی با زبان و روش و سبک و سیاقی نوشته شود که نه فقط برای متخصصان بلکه برای همگان جذبه داشته باشد و برای عموم مردم دارای سواد معمولی قابل خواندن و فهمیدن باشد.این یکی از کاستی های مهم فکری و فرهنگی در ایران کنونی است که مجله مردم نامه در حد توان در برطرف کردن آن خواهد کوشید.
مردم نامه از هرگونه وابستگی سیاسی و جناحی رها و آزاد است و برای همیشه بطور مطلق از آن پرهیز خواهد کرد.این مجله همواره مردمی و آزاد خواهد ماند.
————-
مردم نامه خواهد کوشید زبان مردم باشد.صدای مردم باشد.بویژه صدای به حاشیه رانده شدگان.
بنیادی ترین باور مردم نامه این است که تا هنگامی که تاریخ یک ملت مردمی نشود، نه سیاست و نه حکومت و نه اقتصاد و نه هیچ چیز دیگرش مردمی نخواهد شد.تاریخ نخبه گرا و قهرمان پرست نمی تواند زمینه ساز پیدایش مردم سالاری باشد.و…
مردم نامه برپایه چنین اندیشه هایی پدید آمده است.
در ماندن و بالیدن مردم نامه و چیره شدن سخن ( = گفتمان ) آن به یاری و همراهی و همگامی و هم اندیشی تک تک دوستان و اعضای این کانال نیازمندیم و به همین دلیل بزودی گروه تلگرامی مردم نامه را برای مبادله آراء راه اندازی خواهیم کرد انشاله.
————-
یکی از خواست های ما در برپایی مردم نامه این است که تریبونی برای متخصصان و کارشناسان رشته تاریخ بدای سخن گفتن با مردم پدید آوریم.مردم نامه می خواهد پلی باشد میان دانشگاه و مردم/ جامعه. و نیز می خواهد پلی باشد برای ارتباط متخصصان ایرانی با متخصصان سراسر جهان و ازین طریق به سهم خود راه اخذ و اقتباس دانش و اندیشه مدرن و معاصر تاریخی را باز و هموار کند و نردبانی باشد برای رشد و تحول دانش و اندیشه تاریخی در کشور عزیزمان ایران.
ما بر این باوریم که با نیروی عشق و ایمان و با عمل به کریمه ” وتَعَاوَنُوا عَلَی الْبِرِّ وَالتَّقْوَی ” کارهای بزرگ شدنی خواهندشدانشاله.
——————————-
پاره ای از دوستان به بنده پیشنهاد اسپانسرهای دولتی می دهند.با توجه به تکرار اینگونه پیشنهادها لازم دانستم که در اینجا به اطلاع همه دوستان و همراهان برسانم که مردم نامه نشریه ای است مردمی، بدون هیچگونه وابستگی.مردم نامه بطور خالص مال مروم و برای مردم و در خدمت مردم است و خواهد بود.به هیچ گروه و جناح و خط و خطوطی نه وابستگی و نه حتی گرایش دارد.
بنابراین در پاییدن و بالیدن و گسترش یافتن خود فقط و فقط بر کمک و یاری و همدلی و همراهی مردم تکیه خواهد داشت ولاغیر.راه رشد مردم سالاری رشد جامعه مدنی است و یکی از ابزارهای نیرومند برای رشد جامعه مدنی برپایی نهادهای مردمی و غیردولتی (NGO ) است.
مادامی که نهادهای مردمی اصیل رشد نیافته باشند از جامعه مدنی قدرتمند خبری و اثری نخواهد بود و در ضعف جامعه مدنی توقع پیدایش و بالندگی مردم سالاری داشتن خواب و خیالی بیش نیست. و…
——————————-
نکته ای دیگر را ناچارم در اینجا به کوتاهی تذکر دهم تا دوستانی که مکرر می پرسند در اینجا به یکباره پاسخ گرفته باشند و بنده ناچار نشوم تک تک پاسخ دهم و آن اینکه مردم نامه هرگز در پی اخذ رتبه و درجه علمی و تبدیل شدن به مجله علمی پژوهشی و… نخواهد رفت.اینگونه انگیزه ها را آفت و مانع آماج های ویژه ای که دارد می داند توضیح دلایل مربوطه در این مجال ممکن نیست انشاله در فرصت های آینده ابعاد و زوایای گوناگون این موضوع را باز و روشن خواهیم کرد.کوتاه سخن اینکه مردم نامه برای همیشه یک مجله عادی و بدون رتبه و درجه خواهد ماند.
———————–
بیندیشیم و بپرسیم که چرا مجلات علمی و دانشگاهی و درجه دار ما تا این اندازه کم خواننده هستندوکم تاثیر؟چرامتخصصان دانشگاهی ما-بویژه در رشته تاریخ- در جامعه و در مردم این اندازه کم تاثیر هستند و از ضعف ارتباط رنج می برند؟ چرا در موضوعات تاریخی بویژه در نهادهای تاثیرگذاری چون صدا و سیما تا این اندازه نسبت به متخصصان اصیل حس استغنا و بی نیازی وجود دارد و کار و تریبون به دست غیرمتخصصان است؟ چرا معرفت و فهم تاریخی ما تا این اندازه عوام زده شده است؟ چرا چرا چرا…؟
—————————————-
در مردم نامه چندین برنامه محوری داریم که انشاله در اولویت ویژه قرار خواهند گرفت.از آن میان یکی گشودن باب بحث و فحص پیرامون تاریخنگاری و تاریخنویسی جدید و معاصر ایران است.باور ما این است که نقد درست و سنجیده و روشمند تاریخنگاری معاصر ایران یکی از ضروری ترین و فوری ترین کارها و وظایفی است که پیش روی جامعه فکری و علمی ایران قرار گرفته است.کندی و سستی در ادای این وظیفه بسیار خطیر تبعات فراوان و وخیم برای فکر و فرهنگ ایرانیان داشته است.
بگمان ما جامعه ایرانی به درجات از ضعف و کاستی در تفکر و آگاهی تاریخی رنج می برد.علاج این ضعف و کاستی چیزی نیست که بیش از این بشود به آن بی توجهی یا کم توجهی نشان داد.هیچ تفکر و برنامه اصلاحی بدون توجه به این موضوع راه بجایی نخواهد برد. و…
مردم نامه بی آنکه به دام بازی های سیاسی گرفتار آید در راه علاج این وضعیت گام برخواهد داشت و به سهم خود و در حد توان خواهد کوشید انشاله.
————————–
دوستان و همراهان مردم نامه باید بدانند که این مجله برپایه چه اندیشه و فلسفه ای شکل گرفته است. جرج اورول نویسنده نامدار انگلیسی سخنی در باره کارکرد فهم و روایت تاریخی دارد که ساده اما بسیار دقیق و ژرف و قابل تامل است و آن اینکه :” آن کس که بر تاریخ – گذشته – فرمان می راند فرمانروای اکنون و آینده است! ”
یکی از شاخصه های محوری و اصلی مدرنیته عمومی شدن و مردمی شدن عرصه های گوناگون زندگی و جهان تاریخی انسان است: عمومی/مردمی شدن سیاست، اقتصاد، آموزش و فکر و فرهنگ و معرفت و…
و یکی از اساسی ترین چیزها در این میان روند برآمدن و بالیدن و چیره شدن مردم و مردمی شدن تاریخ (۱) و به تبع تاریخ (۲) بوده است. منحنی توسعه سیاسی و اجتماعی و اقتصادی وفرهنگی جوامع مدرن را می شود به آسانی با منحنی برآمدن و بالیدن و چیرگی مردم در تاریخ (۱) و (۲) ترسیم و تطبیق کرد.در جوامع مدرن تاریخ مردمی شده و به تبع سباست و اقتصاد و… مردمی شده اند و بالعکس.
پس نتیجه می توان گرفت که خواندن و فهمیدن و روایت سرگذشت مدرنیته در کشورها و جوامعی چون ایران بدون توجه به اوضاع و احوال تاریخنگاری و تاریخنویسی و شرایط فکر و فهم تاریخی شان راه بجایی نخواهد برد و سست پایه و کم مایه خواهد بود. اگر بخواهیم نگاهی نقادانه و آسیب شناسانه به وضعیت تفکر در ایران جدید و معاصر داشته باشیم باید به وضعیت تفکر تاریخی عطف توجهی ویژه کنیم.یکی از اساسی ترین چیزها برای شناخت هر ملتی این است که ببینیم آن ملت خودش را چگونه فهم می کند و می شناسد و برای این کار بناچار باید بر چگونگی درک و فهم آن ملت از تاریخش انگشت تاکید بگذاریم. ملتی که تاریخ را قهرمان باورانه و برپایه منطق دیو و فرشته سازی می خواند و می فهمد و می نویسد در همه عرصه های دیگر نیز چنین خواهد کرد. مردم باوری بنیاد و پایه مروم سالاری است. و…
————————–
تاریخ توهم/ بی خردی در ایران
در جایی ( مقاله خطای مهلک کشتی بان / مجله اندیشه پویا ) نوشته ام که تاریخ ما – بویژه در روزگار معاصر – را می شود به مثابه تاریخ مدعیان و منجیان دروغین خواند.کسانی که بیماری/توهم بسیار کشنده و خطرناکی دارند: توهم رسالت/ماموریت تاریخی.
این خود از عوارض چیرگی فکر و فرهنگ شخص محور و قهرمان باور است.مردمی که دچار این عارضه اند معمولا بجای قهرمانان راستین گرفتار منجیان دروغین می شوند.تلاش برای رواج گفتمان تاریخ مردم People’s History تلاشی است در جهت درمان این بیماری. راقم این سطور در جایی از غیبت مورخ ( از جمله در مقاله ای در مهرنامه ) ودرجایی دیگر ( درگفتگویی که درمجله ایران فردا چاپ شد.البته با عنوانی نچسب! ) از غیبت ترازو سخن گفته ام. اینجا مجال ورود مفصل به بحث وجود ندارد.کوتاه بگویم و بگذرم : وظیفه داریم همه قهرمانان مان رادرترازو بگذاریم .راهی جزاین نداریم که تفکر انتقادی وتاریخ روشمندرابجای تاریخ دیوو فرشته ساز بگذاریم و منطق خاکستری را بجای سپید و سیاه. شگفتا که نوخواهان و نوجویان ما تا چه مایه از ضرورت و فوریت نو کردن فهم/نگاه ما از/به تاریخ غافلند!!!! مردم نامه بر این باور پاگرفته است که اصلاح ادراک ما از گذشته / تاریخ اصلاح وضعیت اکنون / آینده را در پی خواهد داشت.
پرسش بسیار مهمی پیش روی ماست: ” تاریخ توهم و بی خردی ما را چه کسی/کی/چگونه خواهد نوشت؟” و…
———————————
مردم نامه این پرسش را به اقتراح می گذارد و بهترین و سنجیده ترین پاسخ ها را – انشاله – در یک ویژه نامه منتشر خواهد کرد:
تاریخ مردم People’s History با اندیشه و فرهنگ سیاسی و به تبع با کنش سیاسی چه پیوندی دارد؟
داریوش رحمانیان
گزارش خطا
آخرین اخبار