استیضاح وزیر علوم؛ سیاسی یا نظارتی؟

الیاس نادران نماینده مردم تهران در جلسه علنی امروز مجلس شورای اسلامی اعلام وصول طرح استیضاح وزیر علوم، تحقیقات و فناوری از سوی هیات رییسه مجلس را خواستار شد، در حالی که انگیزه های نمایندگان درخواست کننده استیضاح زیر ذره بین قرار دارد.

نادران نماینده مردم تهران در جلسه علنی چهارم تیرماه عنوان کرد تقاضای استیضاح وزیر علوم، تحقیقات و فناوری با 60 امضا تقدیم هیات رییسه مجلس شورای اسلامی شده است. 

وی در جلسه علنی امروز (یکشنبه 15 تیرماه) نیز در تذکری آیین نامه ای اعلام وصول طرح استیضاح وزیر علوم را خواستار شد و گفت : «مسائل کشور با گفتار درمانی حل نمی شود.» 

برای اقناع درخواست کنندگان استیضاح، تلاش هایی صورت گرفته است. در این راستا برخی رسانه ها گزارش دادند که هفته گذشته حجت الاسلام سیدحسن ابوترابی فرد نائب رییس اول، محمدرضا باهنر نائب رییس دوم، الیاس نادران نماینده تهران، علیرضا زاکانی نماینده تهران و محمدمهدی زاهدی رییس کمیسیون آموزش و تحقیقات مجلس شورای اسلامی با حجت الاسلام مجید انصاری معاون پارلمانی رییس جمهوری، محمدرضا صادق مشاور رییس جمهوری، رضا فرجی دانا وزیر علوم و سعدالله نصیری قیداری معاون پارلمانی این وزارتخانه نشست مشترک برگزار کردند. 

در سال گذشته، رضا فرجی دانا به دلیل انتصاب جعفر توفیقی و جعفر میلی منفرد به عنوان مشاور عالی و معاون آموزشی وزارت علوم از نمایندگان مجلس شورای اسلامی کارت زرد گرفته بود. 

اعتراض و انتقاد نسبت به عملکرد وزارت علوم از ابتدای آغاز به کار دولت یازدهم و حتی در زمان سرپرستی جعفر توفیقی بر این وزارتخانه وجود داشت و نمایندگان مجلس حتی به جعفر میلی منفرد به عنوان اولین گزینه رییس دولت تدبیر و امید برای پوشیدن ردای وزارت آموزش عالی «نه» گفتند. 

بخشی از ماجرای استیضاح وزیر علوم را می توان به جلسه 13 خرداد شورای عالی انقلاب فرهنگی مرتبط دانست. در آن جلسه موضوع انتخاب روسای دانشگاه های تهران، خوارزمی و صنعتی اصفهان مطرح می شود اما با انتقاد برخی اعضا از جمله غلامعلی حداد عادل، روند تایید این انتخاب ها به رای گذاشته نمی شود. (علیرضا زاکانی، در صفحه شخصی خود در گوگل پلاس مطلبی را از اظهارات غلامعلی حدادعادل در این خصوص منتشر کرده است.) 

آن گونه که از اظهارات نمایندگان امضا کننده درخواست استیضاح وزیر علوم بر می آید، اعتراض آنها نسبت به طیف مختلفی از مسائل است که از جمله آنها می توان به «انتخاب و انتصاب برخی معاونان و مشاوران در حوزه وزارتی، تغییر روسای برخی دانشگاه ها، نحوه برخورد با بورسیه های غیرقانونی، بازگشت به کار برخی استادان کنار گذاشته از دانشگاه ها در دولت قبل، بازگشت به تحصیل و رفع مشکل گروهی از دانشجویان ستاره دار، تغییر روند انتصاب روسای دانشگاه ها با در نظر گرفتن نظر مشورتی دانشگاهیان و همچنین تعلل در روند اسلامی کردن فضای دانشگاه ها» اشاره کرد. 

براساس سیاستی که وزارت علوم در دوره جدید دنبال می کند، تا زمانی که دوران ریاست فردی بر یک دانشگاه پایان نیابد، وی تغییر نخواهد کرد. همچنین براساس این سیاست برای انتخاب روسای دانشگاه ها از اعضای هیات علمی همان دانشگاه «نظر مشورتی» گرفته می شود. این سیاست از اخذ نظر مشورتی اعضای شورای 50 نفره منتخبان دانشگاه تهران آغاز شد. 

در حالی که اعضای هیات علمی دانشگاه ها خود پذیرفته اند که نظر آنها درباره تعیین روسای دانشگاه ها به وزیر علوم «مشورتی» است و وزیر علوم می تواند آن را در نظر نگیرد، اما مشخص نیست که اعتراض موجود متوجه چیست؟ 

با این حال برخی اعضای شورای عالی انقلاب فرهنگی معتقد هستند این کار شائبه برگزاری انتخابات را دارد و حق این شورا را درباره تایید حکم ریاست این افراد ضایع می کند. 

البته «تعیین سرپرست دانشگاه ها» از جمله حقوق وزیر علوم است اما نمایندگانی که درخواست استیضاح دارند می گویند فرجی دانا در این رابطه «سیاسی و جناحی» رفتار کرده است. 

اعتراض دیگر نمایندگان موافق استیضاح، بازگشت به تحصیل دانشجویان ستاره دار است. سال گذشته و پس از روی کار آمدن دولت تدبیر و امید، 125 نفر از دانشجویان ستاره دار با مجوز کمیته دانشجویان شورای عالی انقلاب فرهنگی به تحصیل بازگشتند. 

وزارت علوم می گوید بازگشت دانشجویان ستاره دار به تحصیل از جمله مواردی است که باید با مجوز شورای عالی انقلاب فرهنگی صورت بگیرد و این وزارتخانه نقشی در این خصوص ندارد. 

این مورد را می توان از جمله موضوعاتی دانست که از جمله اختیارات و وظایف وزیر علوم نیست. 

در زمینه بورسیه های غیرقانونی نیز تاکنون هیچ یک از دانشجویانی که به طور غیرقانونی بورسیه شده اند، از تحصیل محروم نشده اند. به گفته مجتبی صدیقی رییس سازمان امور دانشجویان، وزارت علوم منتظر نظر کارشناسی سازمان بازرسی کل کشور و دیوان محاسبات مجلس شورای اسلامی برای نحوه برخورد با دانشجویان بورسیه متخلف است. 

به گفته «جواد هروی» رییس کمیته آموزش عالی مجلس شورای اسلامی، رفتار استیضاح کنندگان دربرابر بی قانونی دولت قبل و نظارت نکردن بر انجام وظایف وزیر پیشین، نشان دهنده دوگانگی اعمال آنها است. 

«ابراهیم نکو» در گفت و گو با ایرنا درباره بورسیه های غیرقانونی اظهار داشت: متاسفانه عده ای به جای تقدیر و تشکر از وزیر بخاطر جلوگیری از بی قانونی در کشور، اقدام به استیضاح وزیر کرده اند که این امر ثابت می کند رویکرد آنان سیاسی است.

نماینده مردم رباط کریم در مجلس، کشف تخلفات صورت گرفته در اعطای بورسیه دکتری در دولت قبل و جلوگیری از آن را نشان دهنده عملکرد قابل دفاع وزارت علوم و تلاش آن برای ترفیع جایگاه علم در کشور دانست.

وی اظهار داشت: کسانی که این رویه را به ضرر منافع خود و هم گروهی های خود می بینند، به دنبال استیضاح وزیر هستند.

«حجت اله درویش پور» نیز درباره این استیضاح به ایرنا گفت: طرح استیضاح بیش از آن که راجع به عملکرد آموزشی وزارتخانه باشد، سیاسی است و مسایلی چون ورود این وزارتخانه به بحث بورسیه های دکتری دولت دهم را در برمی گیرد.

نماینده مردم ایذه و باغ ملک در مجلس افزود: اگر افرادی در دولت قبل به صورت غیرقانونی بورسیه شده اند و امروز وزارت علوم با آن برخورد کرده است، باید از این وزارتخانه تشکر کرد نه این که بخاطر آن وزیر استیضاح شود.

«عابد فتاحی» نماینده مردم ارومیه نیز با یادآوری دست و پنجه نرم کردن دولت با مسائلی مانند تورم، بیکاری، تحریم ها، مذاکرات با 1+5 و حضور داعش در منطقه گفت : استیضاح وزیر علوم و فشار به دولت را به صلاح کشور نیست.

وی در این باره به ایرنا گفت: عملکرد وزیر علوم، تحقیقات و فناوری تاکنون مثبت بوده ولی عده ای به دنبال تضعیف دولت هستند و برای این مساله دست به هر کاری می زنند ، امروز نیز موضوع استیضاح برخی از وزیران دولت روحانی از جمله فرجی دانا را مطرح کرده اند.

643 نفر از استادان دانشگاه های سراسر کشور نیز روز گذشته در نامه ای به علی لاریجانی رییس مجلس شورای اسلامی حمایت خود را از رضا فرجی دانا وزیر علوم، تحقیقات و فناوری اعلام کرده و از آنچه که « رفتار گروهی از نمایندگان مجلس برای تضعیف وزیر علوم» خواندند، «ابراز تاسف عمیق» کردند. 

با این حال هنوز مشخص نیست که آیا رضا فرجی دانا به عنوان اولین عضو کابینه تدبیر و امید توسط نمایندگان مجلس شورای اسلامی استیضاح شده و از سمتش کنار گذاشته خواهد شد یا اینکه جلسات فشرده برای متقاعد کردن نمایندگان معترض نتیجه خواهد داد؟