پیش بینی رابطه ایران با آمریکا در دوران ترامپ و سرنوشت توافق هسته ای در سال 2017
مجید رفیع زاده استاد علوم سیاسی دانشگاه هاروارد در نشریه اماراتی National در مطلبی مواضع و رویکردهای احتمالی ایران در سال 2017 در منطقه خاورمیانه را مورد بررسی قرار داده است. به گفته وی دورنمای اقتصادی، ژئوپلتیک، استراتژیک و نظامی ایران در سال 2017 روشن تر است اما تا جایی که موضوع مربوط به تنش های منطقه ای است، وضعیت چندان مطلوب به نظر نمیرسد.
رفیع زاده بیان میکند: به احتمال زیاد وضعیت اقتصادی ایران و همچنین نفوذ منطقه ای این کشور به همراه استفاده از قدرت سخت و نظامی در سال جدید میلادی شاهد افزایش و رشد خواهد بود. بعد از توافق هسته ای سال گذشته ایران – آخرین و بزرگترین بازار جهانی که هنوز دست نخورده باقی مانده است – بیش از گذشته در اقتصاد جهانی ممزوج میشود. ایران در منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا دومین اقتصاد بزرگ است و با حدود 1.3 تریلیون دلار سرانه قدرت خرید در رده 18 امین اقتصاد بزرگ دنیا قرار دارد. همچنین این کشور با جمعیتی در حدود 82.8 میلیون نفر بعد از مصر پرجمعیت ترین کشور خاورمیانه و شمال آفریقا و همچنین در رده 16 امین کشور پر جمعیت دنیا است.
رفیع زاده سپس با اشاره به برخی پویایی های سیاسی و اقتصادی داخلی بیان میکند: با این حال وضعیت اقتصادی و استانداردهای زندگی افراد عادی در ایران به احتمال زیاد بدتر خواهد شد. نرخ بیکاری علیرغم برداشته شدن تحریم ها افزایش یافته است، فساد، روابط به جای ضوابط و سوء مدیریت اقتصادی درا ین مساله نقش اساسی ایفا میکند. ایران در جدول نرخ شفافیت اقتصادی جهانی از میان 175 کشور رتبه 136 دارد. قشر متوسط در ایران در حال از میان رفتن است و درآمد های مضاعف دولت به دست اکثریت مردم نمیرسد بلکه تنها به آنهایی تعلق میگیرد که ارتباطاتی با قشر سیاسی حاکم دارند. این به معنی آن است که ناامیدی، یاس و سرخوردگی افراد از دولت افزایش خواهد یافت.
مجید رفیع زاده سپس به وضعیت منطقه ای ایران میپردازد و میگوید: افزایش سرمایه گذاری و درآمد های مالی ایران ستون های اصلی سیاست های منطقه ای ایران را تغییر نخواهد داد و البته نفوذ منطقه ای ایران را بیشتر خواهد کرد. از آنجایی که ایالات متحده و سایر قدرتهای غربی دستور کار مشخصی در خصوص سوریه یا سایر تعارضات در منطقه خاورمیانه ندارند، ایران به احتمال بسیار زیاد نقشی پررنگ تر در این زمینه خواهد داشت. این به معنی آن است که احتمالا ایران و روسیه همکاری استراتژیک بیشتری را شاهد خواهند بود و به شکلی قوی تر به دنبال منافع مشترک خود خواهند گشت.
با این حال رفیع زاده میگوید: هرچند به احتمال زیاد نفوذ منطقه ای و نقش نظامی ایران بیشتر خواهد شد اما این کشور چندان قادر نخواهد بود که توازن قوای منطقه ای را در عراق، سوریه و یمن به شکل کامل به نفع خود تغییر دهد... به احتمال بسیار زیاد توافق هسته ای با ایران دست نخورده و به همین شکل باقی میماند. حتی با این وجود که دولت جدید ایالات متحده مشکلاتی با این توافق دارد، شش قدرت دیگر – چین، روسیه، فرانسه، آلمان، ایران و انگلستان – به احتمال زیاد به این توافق پایبند خواهند بود. بسیاری از کشورهای اروپایی از افزایش تجارت و سرمایه گذاری به ویژه در بخش های نفت و گاز ایران خرسند و خشنود هستند.
وی ادامه میدهد: تنها تغییر اساسی احتمالی در روابط میان ایران و آمریکا مربوط به افزایش تنش های لفظی خواهد بود که احتمال بسیار اندکی دارد که این تنشها منجر به عکس العمل های اقتصادی، ژئوپلتیک و استراتژیکی شود که منافع ایران را به خطر اندازد.
مجید رفیع زاده در پایان مطلب خود به تحولات درونی ایران برای انتخابات ریاست جمهوری نیز اشاره میکند و بیان کرده: در ماه ژوئن انتخابات ریاست جمهوری در ایران برگزار خواهد شد و علیرغم انتقادات شدیدی که علیه حسن روحانی و عملکرد وی وجود دارد، اما هنوز وی از حمایت برخوردار است. این امر میتواند مسیر روحانی را برای دومین دوره ریاست جمهوری هموار سازد.
