حشمتیان: داشتن احزاب قوی، نیازمند اصلاح قانون است
روایت است واعظی بر سر منبر رفت و بعد از قرائت و مرور آیات و روایات، به مردم توصیه کرد «غیبت» نکنند. واعظ فردای همان روز دوباره بر سر منبر رفت و بعد از قرائت و مرور آیات و روایات، به مردم توصیه کرد «غیبت» نکنند. واعظ روز سوم و چهارم نیز چنین کرد تا اینکه طاقت یکی از حضار به سرآمد و بر سر واعظ فریاد کشید که: این چه وعظ تکراری است؟ هر روز به امید سخنان تازه می‌آییم و از تو همان حرف تکراری را می‌شنویم که غیبت نکنید. واعظ در پاسخ لبخندی زده و از مرد معترض می‌پرسد: «مگر دیروز و پریروز که گفتیم غیبت نکنید، گوش کردید که حالا حرف تازه‌ای بگویم؟» با اندکی تساهل و تسامح می‌توان داستان ضرورت تقویت احزاب را شبیه موعظه تکراری دانست که از فرط بازگویی «نخ‌نما» شده است؛ اما در عمل تغییر چندانی دیده نمی‌شود. فعالیت سیاسی، ناظر بر وجود بازیگران عرصه سیاست است؛ بازیگرانی که یا شخصیت حقیقی دارند یا حقوقی.
نخبگان سیاسی، سیاستمداران و افرادی که در عرصه سیاست کار فردی انجام می‌دهند، شخصیت‌های حقیقی هستند که بر اساس حقوق مصرح در قانون اساسی فعالیت سیاسی انجام می‌دهند. اما عرصه سیاست طلب می‌کند برای رسیدن به اهداف عمومی به جای حرکات انفرادی، کار به شکل جمعی پیش رود. دور هم جمع شدن افراد برای فعالیت جمعی در عرصه سیاست، نیازمند قالب حقوقی است که نامش را «حزب» گذاشته‌اند. احزاب در این رابطه مانند دستگاه عمل کرده و اجزای کوچک‌تر (اشخاص حقیقی) که همگن، همنوا، همراستا و هم هدف هستند را با هم هماهنگ می‌کند. بسان ارکستر بزرگی که نوازنده‌های متعددی در آن وجود دارد و با همدیگر سمفونی معناداری خلق می‌کنند.
هفته گذشته (دوشنبه 15 آذرماه) هیأت رئیسه و شورای مرکزی «خانه احزاب ایران» جلسه ماهانه خود را در دفتر علی لاریجانی، رئیس مجلس برگزار کردند. لاریجانی در آن دیدار تعدد احزاب را فی نفسه مشکل ندانست، اما توصیه کرد: «احزاب می‌توانند تکثر داشته باشند، اما شکل قابل گفت‌وگو پیدا کنند به این معنا که ۲۴۰ حزب باشد، اما ۶ حزب بزرگ و شاخص تشکیل شود که بتواند وارد گفت وگو شود.»
نخبگان سیاسی، سیاستمداران و افرادی که در عرصه سیاست کار فردی انجام می‌دهند، شخصیت‌های حقیقی هستند که بر اساس حقوق مصرح در قانون اساسی فعالیت سیاسی انجام می‌دهند. اما عرصه سیاست طلب می‌کند برای رسیدن به اهداف عمومی به جای حرکات انفرادی، کار به شکل جمعی پیش رود. دور هم جمع شدن افراد برای فعالیت جمعی در عرصه سیاست، نیازمند قالب حقوقی است که نامش را «حزب» گذاشته‌اند. احزاب در این رابطه مانند دستگاه عمل کرده و اجزای کوچک‌تر (اشخاص حقیقی) که همگن، همنوا، همراستا و هم هدف هستند را با هم هماهنگ می‌کند. بسان ارکستر بزرگی که نوازنده‌های متعددی در آن وجود دارد و با همدیگر سمفونی معناداری خلق می‌کنند.
هفته گذشته (دوشنبه 15 آذرماه) هیأت رئیسه و شورای مرکزی «خانه احزاب ایران» جلسه ماهانه خود را در دفتر علی لاریجانی، رئیس مجلس برگزار کردند. لاریجانی در آن دیدار تعدد احزاب را فی نفسه مشکل ندانست، اما توصیه کرد: «احزاب می‌توانند تکثر داشته باشند، اما شکل قابل گفت‌وگو پیدا کنند به این معنا که ۲۴۰ حزب باشد، اما ۶ حزب بزرگ و شاخص تشکیل شود که بتواند وارد گفت وگو شود.»
با قدرتعلی حشمتیان، رئیس خانه احزاب ایران در همین رابطه به گفت‌وگو نشستیم. اینکه چرا با وجود این همه توصیه و تذکر، احزاب کشور ما گاه از احزاب منطقه نیز عقب‌تر هستند.
قبل از شروع بحث، بهتر است از آخرین تحولات و اخبار «خانه احزاب» باخبر شویم.
دور جدید فعالیت «خانه احزاب ایران» از سال گذشته آغاز شد. دور جدید فعالیت این تشکل صنفی با تحولاتی همراه بود از جمله اینکه سه فراکسیون هفت نفره اصلاح‌طلبان، اصولگرایان و مستقلین شورای مرکزی «خانه احزاب» را تشکیل دهند. همچنین بنا شد هر یک از جریان‌های فکری و سیاسی به صورت سالانه و دوره‌ای ریاست «خانه احزاب» را عهده‌دار شوند.
دیگر اینکه ترتیب ریاست فراکسیون‌ها بر اساس قرعه‌کشی تعیین شود که سال اول به اصولگرایان، سال دوم به مستقلین و سال سوم به اصلاح‌طلبان رسید. تابستان امسال دوره ریاست آقای حسن غفوری‌فرد به پایان رسید و بنده بعد از رقابت با دو کاندیدای دیگر، به عنوان رئیس خانه احزاب برای یک سال انتخاب شدم. همان گونه که استحضار دارید، تا الان حدود 30 جلسه برگزار کردیم؛ خانه احزاب نیز در این دوره افتتاح شد؛ البته هنوز به صورت کامل تجهیز نشده و در دست انجام است.
در این مدت ملاقات‌هایی با رئیس و نواب رئیس مجلس شورای اسلامی آقایان مطهری، پزشکیان همچنین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام آقای هاشمی رفسنجانی، حجت‌الاسلام ناطق نوری و دیگر آقایان داشتم. هر دو هفته یک بار جلسه شورای مرکزی برگزار شده و ماهی یک بار نیز با وزیر کشور جلسه داریم. کمیته‌های ما نیز فعال هستند و جلسات را مرتب برگزار می‌کنند.
کمیته بین‌الملل با سفارتخانه‌ها، کمیته اطلاع‌رسانی با رسانه‌ها، کمیته انتخابات با نهادهای انتخاباتی در ارتباط هستند و کمیته آموزشی و حقوقی هم جلسات خود را دارند. کمیته پشتیبانی مالی نیز فعال شده است. همچنین آیین‌نامه استانی تهیه شده است تا دفاتر استانی «خانه احزاب» در 31 استان راه‌اندازی شود.
همچنین قرار بود همایش سالانه «خانه احزاب» در آذرماه برگزار شود اما به دلیل تقارن زمانی با سفر وزیر کشور، بنا شد در تاریخ 30 دی ماه برگزار شود. علاوه بر وزیر کشور و نایب رئیس مجلس، محسن رضایی در این مراسم سخنرانی خواهد کرد.
یکی از اتفاقات نادر هم دیدار شورای مرکزی «خانه احزاب» با علی لاریجانی، رئیس مجلس بود که هفته گذشته برگزار شد. البته ما تقاضای ملاقات با سران هر سه قوه را داشته و داریم اما تاکنون فقط موفق به دیدار با رئیس قوه مقننه شدیم.
آقای لاریجانی در جلسه با شورای مرکزی «خانه احزاب»، خواستار تشکیل 7-6 حزب قدرتمند شدند.
متأسفانه ما در مقوله تحزب از استانداردهای خاورمیانه هم پایین‌تر هستیم. امروز احزاب در ترکیه نقش جدی دارند. در انتخابات پارلمانی عراق، احزاب در صحنه بودند و تلاش می‌کردند رأی مردم را جمع کنند. پاکستان با تمام گرفتاری‌ها و نفوذ ارتش، به این نتیجه رسیده که احزاب باید سامان بگیرند. در هند شاهد بزرگترین دموکراسی هستیم و در آن احزاب برای اداره کشور حرف اول را می‌زنند. کشوری که تا 60 سال پیش مستعمره انگلستان بوده، امروز اقتصاد انگلستان را پشت سر گذاشته چون احزاب کشور را اداره کردند.
درخواست و توصیه رئیس مجلس، موضوع جدیدی نیست و ضرورتی است که بارها و بارها از زبان فعالان حزبی شنیده شده است؛ کما اینکه خود رئیس مجلس نیز سال گذشته تأکیداتی در این باره داشتند و حتماً شما و دوستان‌تان در «خانه احزاب» بارها به این سؤال برخورده‌اید که چرا احزاب در کشور ما جایگاهی که از آنها انتظار می‌رود را ندارند. چه پاسخی برای این پرسش یافته‌اید؟
یکی از آسیب‌هایی که تحزب ما را گرفتار کرد، تعدد احزاب بود. در دولت اصلاحات احزاب، برخی افراد که تعدادشان از انگشتان یک دست هم متجاوز نمی‌شد، درخواست مجوز تأسیس حزب می‌کردند و دولت نیز موافقت می‌کرد. نتیجه هم این شد که الان 256 حزب قانونی و مجوزدار داریم اما بیش از 50 درصد، احزابی هستند که به تعداد کافی نیرو در اختیار ندارند. این احزاب باید ایثار و از خودگذشتگی داشته باشند و در احزاب دیگر ادغام شوند. حرف آقای لاریجانی هم متین بود.
در کشورهای دیگر، کمتر از تعداد انگشتان یک دست، حزب دارند. اگر این گونه شود، مسئولان بیشتر به احزاب توجه می‌کنند. چون تعداد احزاب در کشور ما زیاد است، مسئولان هم آن گونه که باید و شاید توجهی ندارند. در حالی که بی توجهی به احزاب، در واقع بی توجهی به مردم است. قاعدتاً حضور حداکثر 10 حزب قدرتمند، مثمرتر از 256 حزب است که بیشترشان فعال نیستند. الان سه جریان سیاسی در سطح کشور وجود دارد؛ جریان اصولگرایی، اصلاح‌طلبی و مستقلین و اعتدالگرایی که هر کدام از این جریان‌ها می‌توانند دو یا سه حزب قوی داشته باشند.
«خانه احزاب» برای تحقق این مهم چه تدابیری دارد؟
تدبیر این موضوع در حیطه اختیارات قانون است و ما اختیارات قانونی نداریم. خوشبختانه قانون احزاب جدید نسبت به قانون قبلی قوی‌تر است. قانون قبلی تعداد اعضا را کمتر تعیین کرده بود. الان احزاب باید در استان‌ها دفتر داشته باشند؛ تعداد اعضایشان نیز باید بیشتر باشد. ما اعتقاد داریم قانون احزاب باید در سطح کشور اصلاح شده و محدودیت به وجود بیاورد. البته ما این مهم را در جلساتی که با نمایندگان مجلس یا دولتمردان داریم، دنبال می‌کنیم. متأسفانه دولت و مجلس در این رابطه هماهنگی کامل ندارند. سه قوه باید دست به دست هم دهند تا احزاب قوی‌تر شود. برای نمونه قانون جدید احزاب، برای احزاب یارانه در نظر گرفته است اما دولت در بودجه سال آینده آن را پیش‌بینی نکرده است. البته با توجه به ملاقات اخیر با وزیر کشور، این موضوع را پیگیری کنیم تا خانه احزاب خودکفا و احزاب قوی‌تر شوند. زیرا معتقدیم تعیین نکردن ردیف بودجه برای «خانه احزاب» ظلم است.
در جریان انتخابات مجلس دهم شما رئیس جبهه مستقلین و اعتدالگرایان بودید؟
بله؛ از 70 حزبی که در فراکسیون «خانه احزاب» عضویت داشتند، 38 حزب با ما همراهی کردند. در انتخابات شخصیت‌های بزرگی از جمله نمایندگان ادوار مختلف و شخصیت‌های برجسته نظام کمک کردند و جبهه مستقلین و اعتدالگرایان تشکیل شد. این جبهه کماکان به قوت خود باقی است و در انتخابات سال آینده فعال خواهد بود. خوشبختانه این جبهه در جریان انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی توفیقاتی به دست آورد و در مجلس هم فراکسیون دارد.
شما اعتقاد دارید احزاب باید تجمیع و قدرتمند شوند؛ چرا خودتان پیشگام نمی‌شوید؟
فرمایش شما متین است؛ ما در جبهه همسو و همفکر هستیم؛ اما مسأله این است که 256 حزب وجود دارد.
بالاخره باید از جایی شروع شود...
محدودیت‌هایی داریم؛ احزاب ما پر مدعا هستند؛ خودشان را در شأن مقامات می‌دانند. ولی تا به آنجا برسیم که در قالب حزب واحد فعالیت کنیم، در چارچوب جبهه عمل می‌کنیم. معتقدیم اول باید قانون اصلاح شود.
قبل از شروع بحث، بهتر است از آخرین تحولات و اخبار «خانه احزاب» باخبر شویم.
دور جدید فعالیت «خانه احزاب ایران» از سال گذشته آغاز شد. دور جدید فعالیت این تشکل صنفی با تحولاتی همراه بود از جمله اینکه سه فراکسیون هفت نفره اصلاح‌طلبان، اصولگرایان و مستقلین شورای مرکزی «خانه احزاب» را تشکیل دهند. همچنین بنا شد هر یک از جریان‌های فکری و سیاسی به صورت سالانه و دوره‌ای ریاست «خانه احزاب» را عهده‌دار شوند.
دیگر اینکه ترتیب ریاست فراکسیون‌ها بر اساس قرعه‌کشی تعیین شود که سال اول به اصولگرایان، سال دوم به مستقلین و سال سوم به اصلاح‌طلبان رسید. تابستان امسال دوره ریاست آقای حسن غفوری‌فرد به پایان رسید و بنده بعد از رقابت با دو کاندیدای دیگر، به عنوان رئیس خانه احزاب برای یک سال انتخاب شدم. همان گونه که استحضار دارید، تا الان حدود 30 جلسه برگزار کردیم؛ خانه احزاب نیز در این دوره افتتاح شد؛ البته هنوز به صورت کامل تجهیز نشده و در دست انجام است.
در این مدت ملاقات‌هایی با رئیس و نواب رئیس مجلس شورای اسلامی آقایان مطهری، پزشکیان همچنین رئیس مجمع تشخیص مصلحت نظام آقای هاشمی رفسنجانی، حجت‌الاسلام ناطق نوری و دیگر آقایان داشتم. هر دو هفته یک بار جلسه شورای مرکزی برگزار شده و ماهی یک بار نیز با وزیر کشور جلسه داریم. کمیته‌های ما نیز فعال هستند و جلسات را مرتب برگزار می‌کنند.
کمیته بین‌الملل با سفارتخانه‌ها، کمیته اطلاع‌رسانی با رسانه‌ها، کمیته انتخابات با نهادهای انتخاباتی در ارتباط هستند و کمیته آموزشی و حقوقی هم جلسات خود را دارند. کمیته پشتیبانی مالی نیز فعال شده است. همچنین آیین‌نامه استانی تهیه شده است تا دفاتر استانی «خانه احزاب» در 31 استان راه‌اندازی شود.
همچنین قرار بود همایش سالانه «خانه احزاب» در آذرماه برگزار شود اما به دلیل تقارن زمانی با سفر وزیر کشور، بنا شد در تاریخ 30 دی ماه برگزار شود. علاوه بر وزیر کشور و نایب رئیس مجلس، محسن رضایی در این مراسم سخنرانی خواهد کرد.
یکی از اتفاقات نادر هم دیدار شورای مرکزی «خانه احزاب» با علی لاریجانی، رئیس مجلس بود که هفته گذشته برگزار شد. البته ما تقاضای ملاقات با سران هر سه قوه را داشته و داریم اما تاکنون فقط موفق به دیدار با رئیس قوه مقننه شدیم.
آقای لاریجانی در جلسه با شورای مرکزی «خانه احزاب»، خواستار تشکیل 7-6 حزب قدرتمند شدند.
متأسفانه ما در مقوله تحزب از استانداردهای خاورمیانه هم پایین‌تر هستیم. امروز احزاب در ترکیه نقش جدی دارند. در انتخابات پارلمانی عراق، احزاب در صحنه بودند و تلاش می‌کردند رأی مردم را جمع کنند. پاکستان با تمام گرفتاری‌ها و نفوذ ارتش، به این نتیجه رسیده که احزاب باید سامان بگیرند. در هند شاهد بزرگترین دموکراسی هستیم و در آن احزاب برای اداره کشور حرف اول را می‌زنند. کشوری که تا 60 سال پیش مستعمره انگلستان بوده، امروز اقتصاد انگلستان را پشت سر گذاشته چون احزاب کشور را اداره کردند.
درخواست و توصیه رئیس مجلس، موضوع جدیدی نیست و ضرورتی است که بارها و بارها از زبان فعالان حزبی شنیده شده است؛ کما اینکه خود رئیس مجلس نیز سال گذشته تأکیداتی در این باره داشتند و حتماً شما و دوستان‌تان در «خانه احزاب» بارها به این سؤال برخورده‌اید که چرا احزاب در کشور ما جایگاهی که از آنها انتظار می‌رود را ندارند. چه پاسخی برای این پرسش یافته‌اید؟
یکی از آسیب‌هایی که تحزب ما را گرفتار کرد، تعدد احزاب بود. در دولت اصلاحات احزاب، برخی افراد که تعدادشان از انگشتان یک دست هم متجاوز نمی‌شد، درخواست مجوز تأسیس حزب می‌کردند و دولت نیز موافقت می‌کرد. نتیجه هم این شد که الان 256 حزب قانونی و مجوزدار داریم اما بیش از 50 درصد، احزابی هستند که به تعداد کافی نیرو در اختیار ندارند. این احزاب باید ایثار و از خودگذشتگی داشته باشند و در احزاب دیگر ادغام شوند. حرف آقای لاریجانی هم متین بود.
در کشورهای دیگر، کمتر از تعداد انگشتان یک دست، حزب دارند. اگر این گونه شود، مسئولان بیشتر به احزاب توجه می‌کنند. چون تعداد احزاب در کشور ما زیاد است، مسئولان هم آن گونه که باید و شاید توجهی ندارند. در حالی که بی توجهی به احزاب، در واقع بی توجهی به مردم است. قاعدتاً حضور حداکثر 10 حزب قدرتمند، مثمرتر از 256 حزب است که بیشترشان فعال نیستند. الان سه جریان سیاسی در سطح کشور وجود دارد؛ جریان اصولگرایی، اصلاح‌طلبی و مستقلین و اعتدالگرایی که هر کدام از این جریان‌ها می‌توانند دو یا سه حزب قوی داشته باشند.
«خانه احزاب» برای تحقق این مهم چه تدابیری دارد؟
تدبیر این موضوع در حیطه اختیارات قانون است و ما اختیارات قانونی نداریم. خوشبختانه قانون احزاب جدید نسبت به قانون قبلی قوی‌تر است. قانون قبلی تعداد اعضا را کمتر تعیین کرده بود. الان احزاب باید در استان‌ها دفتر داشته باشند؛ تعداد اعضایشان نیز باید بیشتر باشد. ما اعتقاد داریم قانون احزاب باید در سطح کشور اصلاح شده و محدودیت به وجود بیاورد. البته ما این مهم را در جلساتی که با نمایندگان مجلس یا دولتمردان داریم، دنبال می‌کنیم. متأسفانه دولت و مجلس در این رابطه هماهنگی کامل ندارند. سه قوه باید دست به دست هم دهند تا احزاب قوی‌تر شود. برای نمونه قانون جدید احزاب، برای احزاب یارانه در نظر گرفته است اما دولت در بودجه سال آینده آن را پیش‌بینی نکرده است. البته با توجه به ملاقات اخیر با وزیر کشور، این موضوع را پیگیری کنیم تا خانه احزاب خودکفا و احزاب قوی‌تر شوند. زیرا معتقدیم تعیین نکردن ردیف بودجه برای «خانه احزاب» ظلم است.
در جریان انتخابات مجلس دهم شما رئیس جبهه مستقلین و اعتدالگرایان بودید؟
بله؛ از 70 حزبی که در فراکسیون «خانه احزاب» عضویت داشتند، 38 حزب با ما همراهی کردند. در انتخابات شخصیت‌های بزرگی از جمله نمایندگان ادوار مختلف و شخصیت‌های برجسته نظام کمک کردند و جبهه مستقلین و اعتدالگرایان تشکیل شد. این جبهه کماکان به قوت خود باقی است و در انتخابات سال آینده فعال خواهد بود. خوشبختانه این جبهه در جریان انتخابات دهمین دوره مجلس شورای اسلامی توفیقاتی به دست آورد و در مجلس هم فراکسیون دارد.
شما اعتقاد دارید احزاب باید تجمیع و قدرتمند شوند؛ چرا خودتان پیشگام نمی‌شوید؟
فرمایش شما متین است؛ ما در جبهه همسو و همفکر هستیم؛ اما مسأله این است که 256 حزب وجود دارد.
بالاخره باید از جایی شروع شود...
محدودیت‌هایی داریم؛ احزاب ما پر مدعا هستند؛ خودشان را در شأن مقامات می‌دانند. ولی تا به آنجا برسیم که در قالب حزب واحد فعالیت کنیم، در چارچوب جبهه عمل می‌کنیم. معتقدیم اول باید قانون اصلاح شود.
منبع: روزنامه ایران
گزارش خطا
آخرین اخبار