چرا بعد از شهادت امام‌حسین، عزاداری تمام می‌شود؟

غم و مصیبت اهل بیت (ع) از همان آغازین روزهای ماه محرم آغاز می‌شود و از دوم این ماه که کاروان امام حسین (ع) به صحرای کربلا می‌رسد، این حزن  و زاری دو چندان می‌شود.

اما درباره عزاداری‌هایی که در جامعه برگزار می‌شود و همه آن از رویِ ارادت به سیدِ و سالار شهیدان است، باید به نکاتی توجه کنیم؛ از جمله اینکه چرا بعد از روز عاشورا، مراسم‌های عزاداری هم برچیده می‌شوند و دیگر خبری از خمیه‌های عزا نیست؟ درحالیکه در این روز تازه امام حسین (ع) و یارانش به شهادت رسیده و اهل یت ایشان به اسارت درمی‌آیند.

به نظر باید این امر در جامعه ترویج پیدا کند که محرم و عزاداری اباعبدالله فقط به ۱۰ روز ابتدایی این ماه محدود نشود.

«حجت‌الاسلام والمسلمین بهرام دلیر»، مدرس فلسفه عالی و عرفان حوزه علمیه قم در این‌باره با اشاره به اینکه محرم در واقع نماد عزاداری یک ملت محسوب می‌شود، اظهار کرد: در رابطه با این نماد عزاداری بحث‌هایی وجود دارد که گاهی تحریف‌هایی در آن‌ها رخ داده و در طول زمان معاصر محور بحث‌های اباعبدالله و محرم متأسفانه به دست کسانی افتاده است که فقط از دار دنیا یک سرمایه حنجره دارند و معرفت و عرفانی در نهاد برخی از آن‌ها وجود ندارد و گاهی بی‌ادبی‌ها و بی‌اخلاقی‌هایی از آن‌ها سر می‌زند که قطعا امام حسین (ع) نیز از این رفتار راضی نیست.

وی خاطرنشان کرد: اینکه در دهه اول محرم صرفا برخی هیأت‌ها عزاداری می‌کنند و بعد از آن دیگر خبری از عزاداری نیست، جای کار بسیار زیادی دارد. امام حسین (ع) در روز عاشورا شهید می‌شود و عزاداری اصلی از همان روز تا دهه آخر صفر که اربعین است باید برگزار شود، ولی می‌بینیم که امام حسین (ع) هنوز شهید نشده است مردم عزاداری و سیاه پوشان را آغاز می‌کنند و کلا در روز عاشورا مراسم تمام می‌شود.

این مدرس فلسفه عالی و عرفان حوزه علمیه قم تصریح کرد:‌ ما پس از برگزاری هر دوره عزاداری باید به حقیقت و معنای واقعی کربلا پی ببریم، اما متأسفانه این امر در جامعه ما وجود ندارد. یکی از زوایای برجسته عاشورا بردباری و صبوری است که در بین اهل بیت (ع) شاهد آن هستیم؛ اما آیا در عزاداری‌های ما نیز این سبک‌ها در بین مردم ترویج پیدا می‌کند و آیا سبک زندگی اجتماعی ما از محرم سال گذشته نسبت به امسال تغییراتی داشته است؟

دلیر تأکید کرد: شجاعت و جانثاری، ترویج نماز اول وقت و امثال این‌ها جزء افکار و اندیشه‌های برجسته عاشورا و اباعبدالله (ع) است. متأسفانه در برخی مواقع می‌بینیم که محرم در بین ما به سمت دیگری می‌رود، در حالیکه اهداف اباعبدالله (ع) به سمت دیگری. محرم مجموعه‌ای از باورهاست که نمونه این باور را در شب عاشورا می‌بینیم. ما باید این‌ها را تجزیه و تحلیل کنیم تا محرم سال آینده که می‌آید، اندیشه‌محوری در جامعه ما در رأس امور باشد نه مداح محوری.

وی یادآور شد: زمانی که محرم را به مداحی و فقط صدا سپردیم، دیگر نمی‌توانیم افکار اباعبدالله (ع) را در جامعه پیاده کنیم. برخی در بین این عزیزان هستند که سواد دارند، اما اغلب‌شان معرفت چندانی نسبت به قیام عاشورا ندارند. مجددا تأکید می‌کنم که دهه محرم از عاشورا شروع می‌شود. یکی از مواردی که باید به آن در عزاداری‌ها پرداخت همین امر است که هیات‌ها فقط  ۱۰ روز اول عزاداری می‌کنند.

سابقه تاریخی عزاداری در دهه اول ماه محرم

نقش عزاداری در حفظ فرهنگ عاشورا مهم است و آثار و برکات خوبی برای بشر داشته و خواهد داشت. افزون بر این، کاروان امام حسین (ع) روز دوم محرّم سال ۶۱ هجری وارد کربلا شد، پس از آن سپاه کوفیان به تدریج وارد شدند و عزا و مصیبت خاندان اهل بیت(ع) از همان زمان آغاز شد. بنابراین چون اصل گرفتاری حضرت از دهه اول محرم آغاز شده است، پیروان حضرت از اول محرم عزاداری می‌کنند.

عزاداری از ابتدای محرم سابقه تاریخی دارد. آغاز عزاداری در دهه اول محرم آن هم به صورت فراگیر همانند عزاداری امروزه را می‌توان از عصر معزالدوله دیلمی از سلسله آل بویه دانست. (۱)

معزالدّوله اولین کسی است که فرمان داد مردم شیعه بغداد در دهه اول محرم برای حضرت امام حسین (ع) سیاه بپوشند و بازار را سیاهپوش کنند و در روز عاشورا دکان‌ها را ببندند و از طباخی جلوگیری کنند و تعطیل عمومی اعلام کنند. این مراسم در تمام کشورهای اسلامی از جمله ایران تا اوایل سلطنت سلجوقیان معمول بود که تا به امروز ادامه دارد. (۲)
منبع:

۱.مرتضی مطهری، مجموعه آثار، ج ۱۷، ص ۹۴