تقابل ایران وفریزنفتی به کجاختم خواهدشد؟

به گزارش صدای ایران، شرق نوشت: از روزی ‌که طرح فریز نفتی از سوی عربستان و چند کشور عربی دیگر مطرح شد، این موضوع قوت گرفت که عربستان قصد دارد با طرح ایده فریزکردن تولید نفت، ایران را از سوی اعضای دیگر اوپک تحت فشار قرار داده تا روند افزایش تولید و بازگشت به بازار را متوقف کند. مدیران نفتی ایران از همان ابتدای امر موضع خود را درباره این طرح اعلام و عنوان کردند که به آن نمی‌پیوندند. بسیاری از تحلیلگران، نفت را طلای سیاه می‌نامند. اما این طلای سیاه، چندصباحی است که حال‌وروز خوشی ندارد. رکود در بازارهای نفتی و کاهش جهانی قیمت نفت، صادرکنندگان عمده نفت جهان را واداشته به فکر چاره‌اندیشی برای حل این مشکل باشند. در این میان، ایران به سبب شرایط استثنایی خود، وضعیتی پیچیده دارد. ایران به‌تازگی از بند تحریم‌های بین‌المللی خارج شده، در نتیجه برخلاف سایر کشورهای صادرکننده که تا پیش از این درگیر محدودیت‌های صادراتی نبودند، روندی روبه‌رشد را تجربه می‌کند. اگرچه رقم رشد ایران در ماه‌های اخیر و پس از مدت‌ها تلاش برای بازسازی مجدد دوران پیش از تحریم به ٧/٣ میلیون بشکه در روز رسیده است، اما این رقم هنوز هم در مقایسه با سال‌های پیش از تحریم رقم بزرگی محسوب نمی‌شود. واضح است که کشورهای عربی و ازجمله عربستان از دیرباز از رقبای ایران بودند و از فرصت تحریم‌ها که کشورمان نتوانست نفت خود را به اندازه‌ای که سهمیه داشت، بفروشد، استفاده کردند و البته در مقاطعی اشتباهاتی از طرف نمایندگان ایران هم انجام شد. به عنوان مثال در مقطعی با افزایش سهمیه اوپک موافقت کرد. درصورتی‌که در اوج تحریم‌ها بودیم و این امکان وجود نداشت که حتی یک بشکه نفت بیشتر به فروش برسانیم. امروز که ایران از تحریم‌ها نجات یافته، کشورهایی مانند عربستان به دنبال تحریم‌های منطقه‌ای هستند. در روزهای اخیر بیژن زنگنه، میزبان چند مقام نفتی خارجی بود که تنها هدفشان از سفر به ایران رایزنی با تهران برای پیوستن به طرح فریز نفتی است. طرحی که سعودی‌ها و روس‌ها با کارت آن در حال بازی‌دادن بازار هستند. به نظر می‌رسد طرح ثابت‌نگه‌داشتن تولید نفت برای سعودی‌ها چیزی بیشتر از یک بازی رسانه‌ای برای تحریک قیمت نفت نباشد. با وجود این، ایران اعلام کرده است که در نشست غیررسمی الجزایر شرکت و از هر تصمیمی برای ثبات بازار حمایت خواهد کرد. بیژن زنگنه پس از دیدار با محمود بارکنیدو ‌دبیر کل سازمان کشورهای صادرکننده نفت (اوپک) سطح بهینه قیمت نفت را درحال‌حاضر برای کشورهای اوپکی حدود ٥٥ دلار اعلام کرده است. اظهارنظری که نشان‌دهنده این است که برخلاف برخی اعضای اوپک که با مشکل شدید درآمدهای نفتی روبه‌رو هستند و رؤیای نفت ٨٠دلاری را می‌بینند، ایران توقع زیادی از بازار نفت ندارد. فایننشال‌تایمز با توجه به لحن آشتی‌جویانه وزیر نفت ایران، پیش‌بینی کرده است که امیدها برای دست‌یافتن به یک توافق در نشست این ماه الجزایر افزایش یافته است. امتناع ایران از پیوستن به طرح مشابهی در ماه آوریل سبب شد عربستان سعودی- رقیب اصلی منطقه‌ای این کشور- از به‌ثمررسیدن نشست دوحه جلوگیری کند. ایران مدت‌هاست اعلام کرده تا‌زمانی‌که تولیداتش به سطح پیش از تحریم‌های غربی بازنگردد، محدودیتی را در این زمینه نخواهد پذیرفت.

اما از ماه آوریل به این‌سو تولید نفت ایران افزایش پیدا کرده و کارشناسان معتقدند ایران در بزنگاه رسیدن به تولید چهار میلیون بشکه در روز است و به‌زودی به این هدف نایل خواهد شد. چند روز پیش ولادیمیر پوتین اعلام کرد ایران باید اجازه داشته باشد تولید ازدست‌رفته خود را جبران کند. به‌نظر می‌رسد در موضوع فریز نفتی، مجموعه وزارت نفت و شخص وزیر نفت بهترین تصمیم را گرفتند. این در حالی ‌است که ما حتما باید به رویه قبل از تحریم‌ها در تولید نفت بازگردیم. به‌نظر می‌رسد طرح فریز نفتی از سوی عربستان سعودی و هم‌پیمانانش، یک تله خواهد بود که بخواهند قدرت ایران را برای حضور در بازارهای نفت کم و خود را جایگزین کنند. اما اگر بخواهیم درباره این موضوع صحبت کنیم که اجرای طرح فریز نفتی بدون ایران چه تأثیراتی بر قیمت و بازار نفت می‌گذارد، باید به این موضوع دقت شود که در صورت بروز این اتفاق، برخی کشورها به دنبال این خواهند بود تا جایی که می‌توانند تمام تقصیرها را متوجه کشور یا شخص خاصی کنند و ایران باید در اینجا هم بسیار سیاست‌مدارانه عمل کند، زیرا ممکن است این کشورها بگویند از آنجا که ایران از طرح فریز نفتی دفاع نکرده، پس تمام تقصیرها اعم از کاهش قیمت نفت متوجه کشورمان است.

بنابراین فریز نفتی یک دسیسه است که برخی کشورها خواهان آن هستند و باید بسیار مراقب و هوشیار باشیم. متأسفانه تأثیرات سیاست بر نفت بیشتر از تأثیرات اقتصادی در حال حرکت است، این در حالی است که در برهه‌ای اقتصاد روی سیاست تأثیر می‌گذاشت و الان به‌خصوص در دو، سه سال اخیر سیاست روی اقتصاد نفت تأثیر می‌گذارد. اگر بخواهیم درباره تأثیرات فریز نفتی در بازار نفت صحبت کنیم، باید به این موضوع اشاره شود که بخش مهمی از توسعه اقتصادی ایران به بحث انرژی برمی‌گردد و از ‌همین رو در این تصمیم‌گیری، ایران نباید برای رسیدن به سهمیه‌ای که داشته، قدمی کوتاه بیاید، زیرا این حق قانونی ایران است و کشورمان باید خودش را به آن مقطع برساند. بدون‌شک اگر روابط سیاسی ایران و عربستان در روزگاری حل شود، مشکلات اقتصادی‌شان نیز حل‌وفصل خواهد شد. کشورهای عضو اوپک در تلاش‌اند از طریق طرح فریز نفتی، یک راه‌حل جدید برای حل مشکل بازار نفت پیدا کنند. در سوی دیگر ایران قرار دارد که به دنبال بازگشت به تولید روزهای قبل از تحریم است. از‌دست‌دادن چنین غنیمتی آن هم در شرایطی که امید قطعی برای موفقیت طرح فریز نفتی وجود ندارد، چندان ساده نخواهد بود و نمی‌توان از ایران انتظار همکاری داشت.