احضار دوباره مرتضوی به دادگاه جنایت کهریزک

وقایع نوشت: سعید مرتضوی، امروز دوباره به دادگاه می‌رود تا به گفته وکیل یکی از کشته‌شده‌های بازداشتگاه کهریزک، احتمالا برای دادستان سابق تهران، حکم معاونت در قتل صادر شود. سیدحسن کمالی‌جلودار، وکیل پرونده کشته‌شدگان کهریزک، روز گذشته، با اعلام این خبر گفت: به‌لحاظ حقوقی، امکان دارد که شعبه 22 در دادگاه تجدیدنظر با استدلال متفاوت، نامبرده را درباره معاونت در قتل مرحوم روح‌الامینی و نیز گزارش خلاف‌واقع برخلاف نظر شعبه دیوان‌عالی و شعبه کیفری استان محکوم کند. 

صدای ایران - حالا هفت سال از فاجعه کهریزک می‌گذرد؛ بازداشتگاهی که پیش از حوادث سال 88، بازداشتگاه موقتی و خارج از استانداردهای حداقلی برای نگهداری اراذل و اوباش بود و در ماجرای اتفاقات پس از انتخابات ریاست‌جمهوری دهم، میزبان تعداد زیادی از بازداشت‌شدگان آن روزها بود. اتفاقات ناگوار آنجا، منجر به کشته‌شدن چهار نفر به نام‌های محسن روح‌الامینی، امیر جوادی‌فر، محمد کامرانی و رامین قهرمانی شد؛ هرچند اولیای دم قهرمانی، هیچ‌وقت شکایتی را در دستگاه قضائی ثبت نکردند و پرونده کهریزک با نام سه جوان کشته‌شده در آن فاجعه همراه شد؛ اما یک نام در میان این کشته‌شدگان، باعث شد تا بسیاری از بزرگان کشور نسبت به آن فاجعه واکنش نشان دهند. عبدالحسین روح‌الامینی، یکی از مسئولانی است که فرزند او در میان کشته‌شدگان کهریزک بود و همین مسئله، حساسیت‌ها نسبت به این بازداشتگاه را افزایش داد. بیش از سه سال از آن واقعه گذشت تا در نهایت با پیگیری‌های خانواده‌های کشته‌شدگان، نخستین جلسه دادگاه متهمان پرونده کهریزک، هشتم اسفند ‌سال 1391، در شعبه 76 دادگاه کیفری استان تهران، به‌ریاست قاضی مدیرخراسانی و به‌صورت غیرعلنی برگزار شد. 

پرونده شکایت علیه مرتضوی، حیدری‌فر و حداد، دادستان وقت تهران، قاضی و بازپرس پرونده، با عناوین اتهامی «معاونت در قتل»، «معاونت در تنظیم گزارش خلاف‌واقع» و «مشارکت در بازداشت غیرقانونی» به دادگاه رفته بود. پس از 11 جلسه و گذشت سه ماه، ختم دادرسی اعلام شد و یک ماه بعد از ختم دادرسی، در اوایل مرداد 92، شعبه 76 دادگاه کیفری استان تهران، احکام متهمان این پرونده را صادر کرد. در نهایت پس از گذشت 20 روز، پرونده با اعتراض هر سه متهم این پرونده و دو نفر از شاکیان به احکام دادگاه، برای رسیدگی در مرجع تجدیدنظر به شعبه 9 دیوان‌عالی کشور ارجاع شد. حکمی که بر‌اساس آن، مرتضوی و دو نفر از همکارانش در رابطه با اتهام بازداشت غیرقانونی، به انفصال دائم از خدمات قضائی و پنج سال انفصال از خدمات دولتی محکوم و علاوه بر این، سعید مرتضوی، دادستان سابق، در مورد اتهام گزارش خلاف‌واقع نیز به ۲۰۰ هزار تومان جریمه نقدی محکوم شده بود. البته مرداد سال 94، سعید مرتضوی از پرداخت همان 200 هزار تومان هم تبرئه شد. محمدرضا محمدی‌کشکولی، قاضی پرونده سعید مرتضوی و رئیس شعبه 9 دادگاه کیفری یک استان تهران، خبر داد که سعید مرتضوی در رابطه با معاونت در قتل و گزارش خلاف‌واقع در پرونده کهریزک، تبرئه شده است. 

بازداشتگاه کهریزک تا پیش از سال 88، ناشناخته بود؛ بازداشتگاهی که پیش از آن هم شاهد اتفاقات ناگواری بود که برای بازداشت‌شدگان آن رخ می‌داد. بعد از حوادث سال 88 و خبرسازشدنِ کشته‌شدن سه نفر از معترضان به نتایج انتخابات ریاست‌جمهوری دهم در آن بازداشتگاه، مجلس کمیته‌ای را مأمور پیگیری پرونده کهریزک کرد. البته اظهارات برخی نمایندگان در مورد وضعیت فاجعه‌بار نگهداری زندانیان و برخوردهای نامناسب، موجب شد تا رهبرانقلاب نیز به‌محض اطلاع از وجود چنین فاجعه‌ای در مرداد 88، شخصا دستور تعطیلی فوری این بازداشتگاه را صادر کنند. رهبر انقلاب، واقعه کهریزک و حمله به کوی دانشگاه را «جنایت» خواندند که نظام جمهوری اسلامی ایران قطعا با عاملان آن برخورد خواهد کرد. یک سال بعد، دادگاه نظامی یک تهران، دو نفر از متهمان پرونده بازداشتگاه کهریزک را به‌اتهام ضرب و جرح عمدی منجر به قتل، به قصاص محکوم کرد. سازمان قضائی نیروهای مسلح جمهوری اسلامی ایران، اعلام کرد که بر‌اساس تحقیقات انجام‌شده، نظرات پزشکی‌قانونی و دیگر مستندات، دو نفر از متهمان دخیل در قتل «امیر جوادی‌فر»، «محسن روح‌الامینی» و «محمدکامرانی» را به اعدام محکوم کرد. علاوه‌براین، این دو نفر به حبس، انفصال موقت از خدمت، جزای نقدی، شلاق تعزیری و پرداخت دیه نیز محکوم شدند. مجازات 9 متهم دیگر بازداشتگاه کهریزک، حبس، پرداخت دیه، جزای نقدی، انفصال موقت از خدمت و شلاق تعزیری اعلام شد. 

اما اعلام این احکام، باعث مختومه‌شدن پرونده جنایت کهریزک نشد چرا که خانواده‌های جان‌باختگان در این فاجعه، تأکید کردند که آمران این فجایع نیز باید شناسایی و محاکمه شوند. در اثر چنین پیگیری‌هایی بود که پای سعید مرتضوی به پرونده کشیده شد. 

اگرچه شعبه 9 دادگاه کیفری یک استان تهران درنهایت سعید مرتضوی را از پرداخت همان 200 هزار تومان برای گزارش خلاف واقع تبرئه شد اما خانواده‌های کشته‌شدگان کهریزک اتهام معاونت مرتضوی در قتل را دوباره در راهروهای دستگاه قضا دنبال کردند. اعتراض آنها به حکم تبرئه مرتضوی از معاونت در قتل کار را به جلسه امروز کشانده است تا این پرونده دوباره بررسی شود؛ البته سیدحسن کمالی‌جلودار، وکیل اولیای‌دم محسن روح‌الامینی در گفت‌وگویی با برنا درباره دلیل بررسی دوباره این اتهام گفته است: به‌دنبال تجدیدنظرخواهی مرحوم روح‌الامینی و مرتضوی، پرونده به دیوان عالی کشور ارسال شده بود اما با توجه به تغییر آیین داد‌رسی کیفری، دادگاه تجدیدنظر استان تهران را صالح به رسیدگی دانست. درحال‌حاضر قرار است شعبه 22 تجدیدنظر استان به تجدیدنظرخواهی طرفین رسیدگی کند و به‌همین‌منظور تاریخ 9/6/95 را به‌عنوان وقت رسیدگی تعیین و ابلاغ کرد. 

وکیل عبدالحسین روح‌الامینی درباره دلیل تبرئه سعید مرتضوی از اتهام معاونت در قتل گفت: استدلال قضات رسیدگی‌کننده این بود که وحدت قصد مرتضوی و مأموران مباشر قتل جانباختگان کهریزک محرز نیست و از آنجایی که برای تحقیق معاونت در جرم اشتراک قصد و معاون لازم است، این اتهام قابل انتساب به او نیست. 

کمالی تصریح کرد: باوجود تبرئه مرتضوی درباره اتهام معاونت در قتل مرحوم کامرانی، از نظر حقوقی امکان دارد شعبه 22 در دادگاه تجدیدنظر، با استدلال متفاوت نامبرده را درباره معاونت در قتل مرحوم روح‌الامینی و نیز گزارش خلاف واقع برخلاف نظر شعبه دیوان‌عالی و شعبه کیفری استان سابق محکوم کند. 

سعید مرتضوی که علاوه‌بر پرونده کهریزک، در پرونده سازمان تأمین اجتماعی و تخلفات گسترده مالی آن، سازمان هم‌ نامش در صدر اتهامات قرار داشت، درباره ماجرای کهریزک، اظهارات متناقضی را مطرح می‌کرد. او مدعی شده بود در زمان انتقال بازداشتی‌ها به کهریزک مرخصی بوده تا به رساله دکترایش برسد؛ ادعایی به‌غایت عجیب که حتی با حرف‌های خود این فرد همخوانی نداشت، چراکه مرتضوی یک ‌بار دیگر گفته بود اساسا بازداشتگاه کهریزک محل نگهداری اراذل‌واوباش نبوده است بلکه همه‌جور متهمی در آن نگهداری می‌شده و بر‌این‌اساس اصرار کرد تصمیم به انتقال دستگیر‌شدگان حوادث 18 تیر سال 88 به آن بازداشتگاه، اشکالی نداشته است. 

این در حالی بود که اسماعیل احمدی‌‌مقدم، فرمانده وقت ناجا، چند سال پس از جنایت کهریزک در اظهاراتی پرده از نقش مرتضوی در آن فاجعه برداشت و گفته بود: «صبح روز جمعه جلسه‌ای درباره اتفاقات برگزار شد و آقای مرتضوی اصرار کرد افراد دستگیرشده به کهریزک منتقل شوند که من مخالفتم را به‌صراحت اعلام کردم و گفتم آنجا نه‌تنها جا نداریم بلکه آن مکان جای خطرناکی است اما مرتضوی اصرار کرد این افراد دستگیرشده چاقو، قمه و زنجیر داشته‌اند و ازاین‌نظر اراذل‌واوباش محسوب می‌شوند که من در آن جلسه گفتم ضبط کنید و بنویسید من مخالف هستم و مخالفت ناجا نیز ثبت شد.»

میرمجید طاهری یکی دیگر از وکلای اولیای دم کشته‌شدگان کهریزک در گفت‌و‌گویی با ایلنا می‌گوید: دادگاه مرتضوی امروز ساعت 9 صبح در شعبه 22 تجدید نظر استان تشکیل می‌شود.

حالا هفت سال از فاجعه کهریزک و کشته‌شدن چند نفر در آن جنایت می‌گذرد و امروز سعید مرتضوی بار دیگر به اتهام معاونت در قتل باید در دادگاه حضور یابد تا به گفته وکیل کشته‌شدگان آن فاجعه، شاید با استدلال‌های متفاوت این‌بار او به جرم معاونت در قتل محکوم شود و اندکی از بار غم خانواده‌های شهید کامرانی، جوادی‌فر و روح‌الامینی التیام یابد.