آیا نقد به جامعه ی پزشکی ایران وارد است؟

صدای ایران؛ رضا ذبیحی- درگذشت تاثربرانگیز استاد عباس کیارستمی که در سپهر سینمای ایران جایگاهی بی بدیل داشت، اگر چه خسران بزرگی برای همه هنردوستان و سینماگران ایرانی است که به خوبی از جایگاه رفیع او در عرصه هنر هفتم آگاهی دارند، لیک باعث عمومیت یافتن و پرسش گری این سوال های عمده شد که "وجدان کاری پزشکان ایرانی چقدر است؟" ، "آیا محتمل است که جان بیماران صرفا به خاطر اهمال کاری و قصور تعمدی پزشکان به خطر بیفتد؟" و دیگر اینکه " آیا جامعه پزشکی ظرفیت لازم برای برخورد با انتقاد ها را دارد؟ و پاسخگویی او به این انتقادها چه نحو است؟"

بی شک کم نیستند پزشکان گرانقدری که برای نجات بیمارانشان نه تنها از هیچ تلاشی فروگذار نمی کنند، لیک در این راه فداکاری نیز کرده و می کنند؛ اما پرسش اینجاست آیا این تمامی پزشکان را شامل می شود؟ و دیگر اینکه در این حرفه ی شریف هیچ کس نیست که اهمال نکند؟ و هیچ کس نیست که مرتکب قصوری شود که می توانست بسادگی و با وظیفه شناسی از آن اجتناب کند؟
اگر کارگر ساده و یا کارمند فرودستی برای انجام کاری که به او محول شده، اهمال کند؛ می تواند دو عذر بیاورد: نخست آنکه حقوق ناچیزی دارد و دوم اینکه این اهمال تاثیر خاصی به جایی ندارد. اگر چه این عذرها به هیچ عنوان مسموع نیست و هر انسان وظیفه شناسی موظف است در حیطه وظایفش کارهای محوله را به نحو احسن انجام داده و به اتمام رساند؛ لیک حتی این دو عذر نیز برای جامعه ی پزشکی جای طرح ندارد: در مورد نخست اینکه حقوق پزشکان و دستمزدی که بابت کارشان دریافت می کنند نسبت به دیگر اقشار جامعه قابل توجه است و در مورد دوم و از مهمتر اینکه سر و کار یک پزشک مستقیما با جان انسان ها است و همه از این رو کوچکترین اهمالی می تواند اثرات زیان بار و غیر قابل جبرانی به بار آورد که جبران آن غیر قابل امکان است.

از این رو مشخص است، هر کس حرفه ی شریف پزشکی را انتخاب کرده و برای انجام آن به نحو احسن سوگند خورده، باید تلاش خود را مضاعف نماید که خطای تعمدی در مسیر کاری خود مرتکب نشود. گو اینکه خطای سهوی مراد این سخن نیست و معلوم است که انسان جایز الخطاست. اما سخن این است که اگر اهمالی به صورت سیستماتیک و مداوما تکرار شود و هر روزه شنیده شود بر اثر اهمالی کوچک جان انسان هایی به خطر افتاده و یا از بین رفته، دیگر نمی توان بر آن نام "خطای سهوی" گذشت. البته اخیرا و به دنبال اعتراضات نسبت به نحوه ی درمان عباس کیارستمی، وزیر محترم بهداشت  نیز عنوان کردند که اختیارات وزارخانه مطبوعشان برای برخورد با قصورهای پزشکی به حد کافی نیست که موضوعی در خور توجه و عنایت است.

مسئله مورد اشاره دیگر نحوه ی مواجه با نقد و انتقاد از شرایط است. در گرماگرم اعتراضات اخیر سخنانی به گوش رسید مبنی بر اینکه برخی پزشکان قصد دارند دیگر هیچ هنرمندی را جراحی نکنند و یا شنیده شد عده ای از آنان قصد دارند که دیگر بیماران دارای ریسک بالا را مورد عمل جراحی قرار ندهند. اگر چه امید است که همه ی این شنیده ها شایعاتی بیش نباشد، با این وجود بدیهی است که هر انسان و هر قشری و هر جامعه ای ممکن است در برهه ای از زمان با نقدی مواجه شود و خویشتنداری و برخورد سنجیده در برخورد با انتقادات و سعی در رفع مشکلات در صورت وارد بودن آنها، از ویژگی های بارز هر انسان سلیم و یا جامعه ی خرمندی است.

هم از این رو با تاکید مجدد بر اینکه اکثریت جامعه محترم پزشکی ایران افرادی متعهد و بعضا حتی فداکار برای انجام وظایف خود و درمان بیمارانشان هستند، دو نکته حائز اهمیت به نظر می رسد: نخست آنکه مغتنم است چنانچه تدبیری اندیشه شود که در مواردی که جان انسان ها در میان است اشتباه و خطای تعمدی صورت نگیرد و دیگر آنکه اگر زمانی انتقادی متوجه عملکردها شد مطلوبست با هم اندیشی و ابتکار عمل بگونه ای عمل شود که این انتقادها پاسخ و در صورت وارد بودن رفع شود تا زمینه همزیستی مسالمت آمیز تمامی اقشار و صنوف در کنار یکدیگر بیش از پیش فراهم آید؛ چه اینکه هیچ کدام از اقشار بر دیگری برتری ندارد و این جامعه است که هر یک را برای ظرفیتی آماده کرده و نیکوست که همه ی افراد نیز این ظرفیت ایجاد شده را قدر بدانند.