از مسئولان کشور غیراز رهبرانقلاب کسی به کتاب اشاره نمی کند

دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور در نشست کتابخوان اهالی قلم گفت: از مسئولان غیر از مقام معظم رهبری تقریباً هیچ مسئولی در سخنرانی‌های خودش به کتاب اشاره نمی‌کند.

صدای ایران- به نقل از روابط عمومی نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور، نشست کتابخوان اهالی قلم یکشنبه شب ۳۰ خرداد با حضور علیرضا مختارپور دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور، اهالی انجمن قلم و نویسندگان کشور در انجمن قلم ایران برگزار شد.

در این نشست که با حضور اعضای انجمن قلم ایران برگزار شد، ۷ تن از نویسندگان برجسته کشور ضمن معرفی کتاب‌های خود،‌ آنها را با مخاطبان به اشتراک گذاشتند. در انتهای نشست نیز رئیس انجمن قلم ایران و دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور دقایقی را برای حاضران سخنرانی کردند.

مختارپور در این نشست، با ابراز خوشحالی از اینکه در جمع نویسندگان متعهد کشور قرار دارد، گفت: وظیفه خودم می‌دانم از آقای سرشار تشکر کنم. ایشان حق بزرگی به گردن ادبیات داستانی متعهد کشور دارند. هم به دلیل پرورش نسلی از نویسندگان برجسته امروز که ایشان تربیت کردند و هم به دلیل حفظ انجمنی که در سال‌های گذشته فراز و نشیب‌های فراوانی داشته و با مشکلات مختلفی روبرو بوده است.

وی در ادامه سخنان خود با اشاره به اینکه غیر از بالا بودن تیراژ کتاب و عضویت و امانت‌گیری کتاب از کتابخانه‌های عمومی در یک جامعه که نشان بالا بودن سطح مطالعه در آن کشور است گفت: باید به یک ویژه دیگر هم در جوامع کتابخوان اشاره کنم. در جوامع کتابخوان بحث کتاب سکه رایج کشور در رسانه‌ها است. همین امروز در کشورهای غربی و اروپایی سریال تلویزیونی به نام کتابداران پخش می‌شود.

دبیرکل نهاد کتابخانه های عمومی کشور ادامه داد: از ۵۰ سریال مشهور غربی که در ۱۰ سال گذشته در کشور ما، جوانان ما با زیرنویس دیدند، در بیش از ۴۵ سریال حتما اشاره به نویسندگی، کتاب‌خوانی و کتابخانه بوده است. این نشانه‌ها در کشور ما نیست و یا کمتر دیده می‌شود. بعد از گذشت این همه سال از عمر سینما و تلویزیون در کشور، تنها یک مجموعه تلویزیونی قدیمی و یک فیلم سینمایی در مورد کتابخوانی داریم که مربوط به ۲۵ سال پیش است.

به گفته مختارپور از مسئولان جمهوری اسلامی غیر از مقام معظم رهبری تقریباً هیچ مسئولی در سخنرانی‌های خودش به کتاب اشاره نمی‌کند. اما رهبر انقلاب گاهی در یک سخنرانی به ۳ کتاب اشاره می‌کند. مقام معظم رهبری، شب گذشته در دیدار با اساتید به کتاب «خوشه‌های خشم» اشاره کردند که نشان از توجه ایشان به کتاب است. متأسفانه باید بگویم ما از نظر ترویج گفتمان کتابخوانی دچار ضعف هستیم و تا این گفتمان را رایج نکنیم خیلی از مشکلات فرهنگی حل نخواهد شد.

وی با اشاره به اینکه هدف از برگزاری نشست‌های کتاب‌خوان این است که گفتمان کتاب در کشور رایج شود، گفت: امروز نشست‌های کتاب‌خوان در کشور تبدیل به نشست‌های کتابخانه‌ای میان اعضا و کتابدار شده است. نشست‌هایی که بین ۶ تا ۱۵ نفر از اعضا و کتابداران برگزار می‌شود و حرفی از کتاب به میان می‌آید.

دبیرکل نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور با تأکید بر این نکته که نهاد از ادبیات متعهد حمایت خواهد کرد گفت: نهاد کتابخانه‌ها وظیفه خود می‌داند و تا جایی که بتواند سعی می‌کند که این وظیفه را به بهترین نحو انجام دهد و امیدوارم اگر ماه رمضان سال آینده توفیق داشتیم و این جمع دوباره تشکیل شد، بتوانیم کارنامه‌ای روشن از نتایج همکاری نهاد با انجمن قلم ایران ارائه کنیم.

مختارپور در پایان صحبت‌هایش با تأکید بر اینکه ماه رمضان، ماه خودسازی است، گفت: در کتاب‌های ادعیه و مفاتیح اشاره شده است که یکی از اعمال مستحب در شب قدر خواندن کتاب‌های مفید دینی است. این مسئله نشان از اهمیت و جایگاه کتاب در فرهنگ دینی ما دارد.

محسن پرویز اولین فردی بود که برای معرفی کتاب پشت تریبون قرار گرفت. او با نام بردن از کتاب «بچه‌های حاج قاسم» گفت: این کتاب، کتابی است که با سبک و سیاق آثار منتشر شده در دفتر ادبیات مقاوت حوزه هنری نوشته شده،‌ اما توسط نشر فاتحان منتشر شده است.

عضو انجمن قلم ایران گفت: حتماً عموم دوستان کتاب پاپیون اثر هانری شاریر را خوانده‌اند. این کتاب بعد از آنکه منتشر شد از روی آن فیلم ساخته شد و آنقدر از این کار استقبال شد که هانری شاریر چند کتاب دیگر هم منتشر کرد. او در پاپیون شرح حال خودش را با کمی جزئیات و کمی اغراق می‌نویسد. به نظر من نوعی از ژانر ادبی با عنوان ادبیات دفاع مقدس شکل گرفته است که مشابه همین جریانی است که بعد از کتاب پاییون در غرب راه افتاد. اما چون عنوان خاطره بر آن می‌گذاریم و سعی داریم مستند بماند، از شکل رمان بودن خارج می‌شود.

وی با اشاره به اینکه مستند بودن‌ یکی از شاخصه‌های اصلی خاطره است، گفت: در رمان و داستان وقایع‌نگاری مهم است. ژانری که در بچه‌های حاج قاسم در حال شکل‌گرفتن است و مشابه آن هم در آثاری چون دا، پایی که جاماند،‌ دختر شینا و... وجود دارد به رمان نزدیک می‌شود. اگر ما در این زمینه کار کنیم و بخش خاطره‌ای آثار دفاع مقدس را به سمت رمان‌ شدن ببریم، چیزی از نمونه‌های شاخص جهانی آن کم نخواهد داشت.

سخنگوی انجمن قلم گفت: بچه‌های حاج قاسم ۵۰۱ صفحه و خاطرات حسین معروفی است که یکی از فرماندهان گردان لشکر ۴۱ ثارالله بوده است. در واقع سرفصل وقایعی که در زندگی او اتفاق افتاده در این کتاب آمده. او در دوران نوجوانی وارد جبهه می‌شود و در ادامه پله پله مراحل بالا آمدن از لشکر ثار‌الله را طی می‌کند. حسین معروفی بعد از اعلام پذیرش قطعنامه به اسارت نیروهای عراقی در می‌آید و بخشی از کتاب هم به دوران اسارت بر می‌گردد.

پرویز ادامه داد: یادم است که یکی از دوستان جانباز در جلسات خاطره‌گویی جانبازان که به همت آقای شاکری در انجمن قلم برگزار می‌شد، جمله‌ای گفت که خیلی برایم جالب بود. گفت: وقتی پدربزرگ ما می‌خواست از وقایعی که در زندگی برایش افتاده خاطره بگوید مثلاً پرماجراترین حادثه‌ای که به یادش می‌آمد، سفرش به امامزاده داود و قاطری بود که وسایل‌شان را به پایین انداخته بود. اما زندگی دوستانی که در دوران انقلاب و جنگ زندگی کرده‌اند پر از حادثه و ماجرا است.

این داستان نویس با اشاره به اینکه حادثه و ماجرا یکی از ارکان اصلی جذاب شدن رمان‌ است، گفت: بعد اصلی رمان‌های ماجرایی، حادثه است. به نظر من این تجارب ارزشمند و غنی که در این گونه آثار دیده می‌شود، ‌خودش می‌تواند دستمایه رمان‌های دیگر قرار بگیرد. من باور دارم که این کتاب و کتاب‌های مشابه را می‌توان به عنوان رمان خواندنی مطرح کرد و اگر کمی از ابعاد خاطره‌گویی آن کم کنیم و به پرداخت ابعاد داستانی ماجرا بپردازیم، می‌توانیم در سطح جهانی مطرح‌شان کنیم.

راضیه تجار، داور و برگزیده جشنواره‌های ادبی کشور و نویسنده بیش از ۳۵ اثر دومین فردی بود که پشت تریبون قرار گرفت تا در ۷ دقیقه کتاب خود را معرفی کند. او گفت: کتابی که می‌خواهم معرفی کنم، کوچه اقاقیا است و تا به حال ۱۰ بار تجدید چاپ شده است. ماجرای آن از یک داستان کوتاه چاپ شده در مجله کیهان فرهنگی شکل گرفت. بعدها احساس کردم می‌توانم این ماجرا را ادامه بدهم.

وی افزود: زمانی که در حوزه هنری فکر و ایده راه‌اندازی کارگاه رمان مطرح شد در اولین جلسات کارگاه رمان این اثر را ارائه دادم و اولین سنگ بنای کارگاه با چاپ این اثر گذاشته شد.

تجار تصریح کرد: نثر کوچه اقاقیا نثری شعرگونه است. برای همین نمادهای زیاد در آن به کار رفته و به جز لایه رویی، لایه زیرین هم دارد و این نمادها به معنای اصلی اضافه کرده است. به نظرم در یکبار خوانش منظور نویسنده برآورده نمی‌شود و باید آن را دوباره خواند.

وی ادامه داد: ماجرا رمان، ماجرای تکراری مظلومیت زن است و زمان داستان دهه بیست شمسی. داستان از ازدواج دوم ابوتراب آغاز می‌شود و با آمدن ماه‌منظر شخصیت‌های زن دیگر هم وارد داستان می‌شوند. روایتگر داستان، دختر کوچکی به نام دلنواز است که همه داستان از دید او بیان می‌شود.

تجار با اشاره به اینکه در این دهه با حاکمیت سنت‌ها و باورهای غلط که ریشه در خرافه دارند مواجهیم، گفت: در این دهه زن‌ها قربانی دخترزا بودن خود هستند و محکوم هستند به اینکه پیله‌ای که برایشان بافته شده، به تن کنند. من به عنوان نویسنده سعی کردم قضاوتی نداشته باشم و به هیچ عنوان نگاه فمینیستی ندارم. در این کتاب مردها هم نه ظالم‌اند نه بدجنس. در این دوره سبک زندگی به گونه‌ای است که زیبایی‌های خاص خودش را هم دارد و سعی کردم چشم و گوش مخاطب را و حواس پنجگانه‌اش را به کار بگیرم.

تجار در ۳ دقیقه پایانی صحبت‌هایش، بخشی از رمان خود را برای مخاطبان خواند.

محمدرضا اصلانی به عنوان سومین فرد پشت تریبون قرار گرفت و به معرفی کتاب فیض گل پرداخت و گفت: کتاب فیض گل سال ۱۳۸۷ از طرف کانون پرورش فکری چاپ شد و مخاطب آن بزرگسال است.

اصلانی با اشاره به اینکه برای نوشتن کتاب دو سال زحمت کشیدم و تحقیقات مفصلی انجام دادم، تأکید کرد: زاویه دید کتاب، من روای است و سعی شده از نثری که مربوط به دوران فیض کاشانی است استفاده شود.

دبیر جشنواره قلم زرین تصریح کرد: رمان، رمان شخصیت است و زمانی که در دانشگاه یکی از اساتیدمان به نام آقای نقیبی علم اصول را درس می‌داد، موضوع نوشتن کتاب را به بنده پیشنهاد کرد و در واقع با تشویق و پیشنهاد ایشان کتاب را نوشتم.

اصلانی گفت: فیض کاشانی یکی از علمای اخباری است و علاقه من به ایشان از آنجا ناشی می‌شود که وقتی زندگی نامه این بزرگوار را می‌نوشتم، متوجه شدم خانواده و فرزندان ایشان از عالمان بزرگ بودند.

این عضو انجمن قلم در ادامه فصل کوتاهی از کتابش را برای مخاطبانش خواند تا در ادامه نشست، کلیپ کوتاهی در مورد مرحوم حمید سبزواری پخش شود.

محمدعلی گودینی که جوایز متعددی از جشنواره‌های کشوری دریافت کرده است، پشت تریبون قرار گرفت. او با اشاره به اینکه زنی با کفش‌های مردانه یک رمان کارگری است، گفت: قبل از معرفی کتاب لازم است که نکته‌ای را بگویم. من از کودکی تا دوران بازنشستگی کارگر بودم. از ۱۰-۱۲ سالگی کارگری کردم تا زمانی که بزرگتر شدم و در کارخانجات مختلف به عنوان سرکارگر مشغول به کار بودم.

او ادامه داد: این رمان حاصل تجربیاتی است که آنها را لمس کردم و نقش کارگران را از زمان انقلاب تا پایان جنگ بیان می‌کند.

گودینی با تأکید بر اینکه تقریباً همه داستان مستند است و شخصیت‌ها و حوادث با کمی تغییر واقعی‌اند، گفت: این تنها کتابی است که با فضای کارگری و زندگی کارگران ایرانی ارتباط دارد.

این عضو انجمن قلم با گلایه از اینکه تاکنون به کتاب‌های او در ژانر ادبیات کارگری توجهی نشده، گفت: این را می‌دانم که اگر کمی تم روشنفکری آثارم را زیاد می‌کردم شاید من را به خاطر این کتاب‌ها جهانی می‌کردند. من در مورد کتاب‌های کارگری که نوشتم مدعی هستم اما کتاب‌های من به عمد یا غیرعمد در دید مخاطبان قرار نمی‌گیرد و در ویترین کتابفروشی‌های جایی پیدا نمی‌کند.

کامران پارسی‌نژاد، منتقد ادبیات داستانی و نویسنده بیش از ۱۵ کتاب داستانی کتاب «خورشید می‌ماند» را با مخاطبان به اشتراک گذاشت. او گفت: این کتاب را کانون اندیشه جوان منتشر کرده و برگزیده جشنواره ادبیات دینی بود که توسط سازمان تبیغات اسلامی برگزار می‌شود. البته این کتاب به همراه «نامیرا»ی آقای کرمیار همزمان برگزیده شد و سفر حج را نصیبم کرد. من علاقه خاصی به شیخ بهایی دارم و به همین علت دوست داشتم برای گروه سنی بزرگسال کار کنم و شخصیت ایشان را بشناسانم.

وی ادامه داد: شیخ بهایی در زمینه‌های مختلف صاحب نظر و تخصص بود. در نگارش کتاب قریب به دو سال کار پژوهشی کردم چون فکر می‌کردم کتاب باید هم دربرگیرنده تاریخ اجتماعی و فرهنگی و سیاسی کشورمان باشد و هم شخصیت شیخ بهایی را به خوبی نشان بدهد ضمن اینکه قالب رمان رعایت شود.

این داستان نویس با اشاره به اینکه سعی کردم اثرم به سمت خاطره نرود، تصریح کرد: هیچ جا ردپایی نمی‌بینیم که به سمت تاریخ و خاطره‌نگاری رفته باشد. با این حال همه وقایع جزو مستندات تاریخی است و اگر آن را مطالعه کنید با نحوه ساخت اصفهان جدید آشنا می‌شوید.

پارسی‌نژاد نیز بخشی از وقت خود را به خواندن یک صفحه از رمان خود اختصاص داد که مورد توجه مخاطبان قرار گرفت.

احمد شاکری، داستان نویس و پژوهشگر ادبیات داستانی، رمان انجمن مخفی، کتاب دیگری بود با مخاطبان به اشتراک گذاشته شد. شاکری در ابتدا با تشکر از برپایی این نشست که با همکاری انجمن قلم و نهاد کتابخانه‌های عمومی برگزار شد، گفت: انجمن مخفی اولین بار در مرکز اسناد انقلاب چاپ شد اما چاپ فعلی آن را سوره مهر انجام داده و ۱۴ فصل دارد. در برخی جشنواره‌ها از جمله در جشنواره قلم زرین، حبیب‌غنی‌پور، هنرآسمانی و جشنواره فردا به عنوان اثر برگزیده انتخاب شد.

شاکری با اشاره به اینکه موضوع کتاب به سال‌های پایانی احمدشاه مربوط می‌شود تأکید کرد: قصه کتاب، قصه مشروطه و عاشورا و حرکت حوزه‌های علمیه است، جریانی که در ابتدا قرار بود مشروعه باشد اما در نهایت این وصف از آن گرفته شده.

شاکری تأکید کرد: این کتاب قصه یاران شیخ فضل‌الله نوری است، قصه سنت و مدرنیته است و ماجرای ورود یک طبیب از فرنگ برگشته به حوزه علمیه است و برای اینکه مسئله خودش را و آزادی پدر خودش را به دست آورد باید شناختی از میرزا محسن نامی که از یاران شیخ فضل‌الله هست پیدا کند. شناخت این عالم بزرگوار ممکن نیست مگر با شناخت مشروطه و واقعه عاشورا.

نویسنده کتاب انجمن مخفی ادامه اداد: پایان داستان هم اینگونه است که بهاء ‌شخصیت اصلی باید انتخاب کند که در تعزیه‌ای که در صحن اصلی حوزه علمیه برگزار می‌شود چه نقشی صورت بدهد.

شاکری تأکید کرد: زمانی که ما در این کتاب از مشروطه، انقلاب و وقایع دیگر صحبت می کنیم، پیوندهای عمیقی با واقعه عاشورا دارند و این تم جزو تم‌های اصلی داستان است.

منیژه آرمین که قرار بود کتاب شباویز را برای حاضران معرفی کند، تأکید کرد: شباویز جلد دوم یک مجموعه ۴ جلدی است. آرمین با اعلام این خبر که جلد سوم این مجموعه با عنوان ۱۶ سال زیر چاپ است گفت: جلد چهارم هم با نام کوروش آسوده بخواب در دست نگارش است.

این عضو انجمن قلم و استاد دانشگاه در ادامه گفت: مارکز گفت من زنده‌ام تا روایت کنم، اما من اعتقاد دارم ما روایت می‌کنیم تا خود را بشناسیم. تاریخ بخشی از این روایت است. بخشی از هویت گمشده انسان. امروز رمان نه به مثابه یک تفنن بلکه به عنوان مقوله‌ای جدی رسالت دارد انسان را کشف کند.

آرمین ادامه داد: رویدادهای تاریخی بهانه‌ای بود که من آدم‌ها را بیشتر بشناسم. کتاب اول این مجموعه شب و قلندر نام دارد که حکایت کاکا افراسیاب است. مردی که با اشارت‌های زنی از قالیچه‌ای سحرآمیز زندگی غیر آدمی زادی خود را ترک گفته و به سوی عشقی واقعی هجرت می‌کند.

این نویسنده تأکید کرد: کتاب دوم شباویز است که دنباله کتاب قبلی است. شخصیت‌های اصلی داستان، رضا و نرگس خاتون برادر و خواهر ناتنی‌ای هستند که از معشوق کاکا افراسیاب زاده شدند. رضا روزنامه‌نویسی است که اهل مبارزه است. نرگس خاتون هم شخصیتی دوگانه دارد و اختلافاتی عمیق از لحاظ ایدئولوژی با شوهرش دارد اما به او شدیداً علاقمند است و پیوسته میان این دو عالم رفت و برگشت دارد. به هر حال قهرمان اصلی هر دو کتاب عشق است.

آرمین با اشاره به اینکه کتاب‌ها با مستندات تاریخی همراه است، گفت: کتاب ۱۶ سال نام وقایع دوران پهلوی اول است و کتاب چهارم با نام کوروش آسوده بخواب از سال‌های ۱۳۲۰ تا ۱۳۵۷ را در بر می‌گیرد.

آرمین در پایان صحبت‌هایش گفت: کار من تحلیل تاریخ نبوده، کار من شاید برافروختن جرقه‌ای باشد در اعماق وجود مخاطبان به خصوص جوانان.

بعد از بخش معرفی کتاب‌ها، محمدرضا سرشار رئیس انجمن قلم ایران پشت تریبون قرار گرفت و گفت: از دوره‌ای که جناب آقای مختارپور مسئولیت نهاد کتابخانه‌های عمومی کشور را بر عهده گرفتند به خصوص ارتباطی که دکتر پرویز از طرف انجمن برقرار کردند، همکاری‌های مشترک بسیار خوبی بین انجمن قلم ایران و نهاد کتابخانه‌ها برقرار شده است که بعضی به مرحله اجرا نزدیک شده،‌ بعضی طرح‌هایش نوشته شده و بعضی در حال عملیاتی شدن است.

سرشار در ادامه پیشنهاداتی را برای همکاری بیشتر میان نهاد کتابخانه‌های عمومی و انجمن قلم ایران پیشنهاد داد و گفت: خرید تعدادی از کتاب‌های پیشکسوتان که در انجمن قلم چاپ شده بود، حمایت در خرید فرهنگ داستان‌نویسان متعهد ایران، ادامه چاپ کتاب پیشکسوتان که قبلاً با حمایت ارشاد چاپ می‌شد، پیشنهاد کتاب‌های خوب اعضای انجمن برای قرار گرفتن در لیست خرید نهاد، عضویت رایگان اعضای انجمن در کتابخانه‌های عمومی کشور، برگزاری نکوداشت نویسندگان و شاعران ساکن شهرستان‌ها، خرید کتاب برگزیدگان قلم زرین توسط نهاد و ادامه برگزاری جایزه گام اول جزو پیشنهاداتی هستند که می‌توان با همکاری نهاد اجرایی‌شان کرد و امیدوارم این همکاری‌ها بتواند در اعتلای ادبیات داستانی متعهد کشور کمک کند.