خسارت کشت غیراصولی نیشکر؛
بحران نمک کارون وهورالعظیم را تهدید می‌کند
به گزارش صدای ایران، «نیشکر» برخلاف صنایع دیگر؛ تنها صنعتی است که هوا، خاک و آب را همزمان آلوده می کند. در این میان شهروندان بیشتر منتقد آلودگی هوا و فعالان محیط زیست نگران کارون،شادگان و هورالعظیم هستند.
مهر نوشت: بسیاری از مناطق و شهرهای نزدیک به واحدهای «کشت و صنعت نیشکر» همواره بر اثر آتش زدن نیشکرها به زیر خاکستر می‌روند. بااین‌حال مسئولان کشت و صنعت نیشکر مدعی هستند سال گذشته تنها سه مرتبه خاکستر به سمت شهرها آمده است.
کارشناسان نیشکر همچنین بر این باورند که سوزاندن نیشکر اجتناب‌ناپذیر و در همه جای دنیا اتفاق می‌افتد و تنها کاری که می‌شود کرد این است که سوزاندن را به حداقل رساند. در مقابل، کارشناسان محیط‌زیست معتقدند راه‌های متعددی در دنیا برای برداشت سبز وجود دارد.
چانه‌زنی میان دوستداران محیط‌زیست، سازمان محیط‌زیست و شرکت نیشکر گویا تمامی ندارد و همچون زنجیره‌ای معیوب همواره می‌چرخد و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.
منتقدان کشت و صنعت نیشکر، این شرکت را از جهات مختلفی موردنقد قرار می‌دهند اما آن بخش از نقدی که کمتر شنیده‌شده، استدلال‌های منتقدان اجتماعی این ماجرا است.
بسیاری تنها به خاطر راه‌اندازی این طرح‌های کشت و صنعت مجبور شدند روستاهای خود را ترک کرده و در شمال و جنوب استان پراکنده شوند و برخی نیز به خارج استان رفتند.
در میان خانواده‌های مهاجر نویسنده‌ای که کودکی خود را در روستاهای «شعیبیه» گذراند- روستاهایی که حالا زیر کشت نیشکر نابود شدند- رنج‌نامه‌های خود را به‌صورت کتاب مجموعه داستانی تحت عنوان «راز مینا» به چاپ رسانده است.
گفتنی ست؛ طرح توسعه نیشكر در قالب هفت واحد كشت و صنعت با وسعت بیش از ۸۰ هزار هكتار از سال ۱۳۶۹ در خوزستان به اجرا درآمده است.
دودسازان زیر نقد دود بس
برخی دیگر از منتقدان واکنش نشان ندادن سازمان‌های نظارتی به آلودگی‌های ایجادشده توسط طرح‌های توسعه نیشکر را قابل‌تأمل و موردنقد قرار می‌دهند. هم‌اکنون نقدهای اجتماعی در عصر جدید پا به شبکه‌های اجتماعی نیز بازکرده تا جایی که کانالی موسوم به «دود بس» همواره دودسازان استان را زیر تیغ نقد می‌گذراند.
در بخشی از نوشته‌های این کانال به کم توجهی نهادهای متولی به این صورت اشاره‌شده که؛ سؤال مهم درباره «دودسازان» این است، چرا این حجم آلوده سازی در روز روشن انجام می‌گیرد و هیچ واكنشی را به دنبال ندارد؟ چرا كسی كاری نمی‌کند؟
قانون به‌صراحت تكلیف كسانی را كه اقدام به تخریب محیط‌زیست می‌کنند و سلامت صدها هزار شهروند را به خطر می‌اندازند روشن كرده است. حتی اگر هم شاكی خصوصی نداشته باشند كه اتفاقاً دارند، دادستان به‌عنوان مدعی‌العموم باید دست‌به‌کار شود و مانع شکل‌گیری فاجعه انسانی شود كه تا حدودی در شرف وقوع است. اوج‌گیری آمار مبتلایان به سرطان (صحبت از افزایش ٥٠٠ درصدی می‌شود) و انواع بیماری‌های تنفسی یک نشانه از عمق فاجعه است.
ادامه تهدید سلامت شهروندان
خاکستر نیشکر مناطق اهواز ازجمله كوی ملت، زیتون، كوی فرهنگیان، كیانپارس و گلستان را آلوده می‌کند.
رئیس شورای سلامت اهواز اخیراً اعلام کرد که خاكستر نیشكر سلامت اهوازی‌ها را تهدید می‌کند. این مقام مسئول با اخطار به كشت و صنعت‌های نیشكر بابت سوزاندن مزارع گفت: دود و خاكستر ناشی از سوزاندن مزارع نیشكر سلامت شهروندان اهوازی را تهدید می‌کند.
اسماعیل ارزانی بیرگانی، فرماندار اهواز سوزاندن مزارع نیشكر را یک خطای بزرگ دانست و افزود: خاكستر و دود ناشی از این سوزاندن مزارع، آلودگی هوای شهر را مضاعف كرده و به‌سلامت مردم آسیب وارد كرده است.
وی با تأکید بر پیگیری این مسئله از طریق مراجع قضایی افزود: سوزاندن مزارع نیشكر باوجود اعتراض و مخالفت مسئولان و مردم همچنان ادامه دارد و مدیران این كشت و صنعت‌ها نسبت به عملكرد خود پاسخگو نیستند.
ارزانی بیرگانی همچنین ضمن اخطار به این كشت و صنعت‌ها گفت: این مسئله بازهم در شورای سلامت شهرستان مطرح می‌شود.
كارشناسان و مسئولان محیط‌زیست بارها نسبت به مشكلات زیست‌محیطی این شركت ازجمله، تخلیه پساب و شور كردن رودخانه كارون، تالاب‌ها و اراضی خوزستان همچنین آتش زدن مزارع نیشكر انتقاد کرده‌اند.
آتش زدن مزارع علاوه بر اینكه هوا را با انتشار گاز مونواکسید کربن آلوده می‌کند، تشدید پدیده گازهای گلخانه‌ای، انهدام بافت خاک، كاهش رطوبت خاک و درنتیجه افت محصول، از بین رفتن موجودات زنده محیط، فرسایش شدید خاک، كاهش حاصلخیزی زمین و كاهش تحمل گیاهان زراعی در برابر آفات، بیماری‌ها و خشكی، همچنین از بین رفتن زیستگاه‌های پرندگان را نیز به دنبال دارد.
اداره كل حفاظت محیط‌زیست بارها از پیگیری قضایی پرونده سوزاندن مزارع نیشكر خبر داده اما هنوز سرانجام این پرونده‌ها روشن نشده است.
دوده نیشكر در دانشگاه
شاهدان عینی مدتی پیش خبر از ریختن دوده و خاكستر در محیط‌های آموزشی، اداری و فضاهای سبز دانشگاه شهید چمران و علوم پزشكی داده بودند که این خاكستر و دود باید از آتش زدن مزارع نیشكر واحدهای مسیر اهواز به این مناطق رسیده باشد.
بسیاری از اساتید دانشگاه شهید چمران اهواز با آغاز زمزمه اجرای طرح‌های هفت‌گانه توسعه نیشكر و صنایع جانبی، مخالفت علمی خود را با آن اعلام كردند.
اكنون خاکستر پاشی در این محیط معنا و مفهومی بالاتر از آلوده سازی محیط‌زیست دارد.
«هدیه دهخدا به ما»، این عنوانی است كه یكی از شهروندان اهوازی ضمیمه عكس ارسالی خود در شبکه‌های اجتماعی کرده است.
این شهروند می‌گوید: واحد دهخدا برای برداشت محصول به روش ابتدایی، آتش در مزارع انداخت و دود و خاكستر را تا كیلومترها در محیط اطراف پراكنده کرد.
سوزاندن همه‌جا هست
برداشت نیشکر در قدیمی‌ترین واحد نیشکری ایران یعنی کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه و بعدازآن کشت و صنعت نیشکر کارون در ابتدا به شکل سوخته یعنی با آتش زدن مزارع و برداشت دستی انجام می‌شد اما کارشناسان نیشکر می‌گویند با تغییر شرایط، این شرکت‌ها به سمت برداشت مکانیزه سبز حرکت کردند. این کارشناسان مدعی هستند هنوز هم بیش از ۷۵ درصد کشورهای نیشکر خیز جهان نیشکر را به همین شیوه یعنی برداشت سوخته انجام می‌دهند.
حسین آمیلی، معاون کشاورزی شرکت توسعه نیشکر دراین‌باره می‌گوید: با پیروزی انقلاب اسلامی و تصمیم به استقلال اقتصادی در حوزه‌های تولیدات محصولات کشاورزی استراتژیک مثل تولید شکر، شرکت‌های کشت و صنعت نیشکری باهدف تولید شکر و محصولات جانبی از نیشکر در سطحی بالغ‌بر ۸۴ هزار هکتار وارد مرحله اجرایی شدند.
آمیلی افزود: لذا با شکل‌گیری این کشت و صنعت‌ها تلاش عمده بر این بود که از این نقصان‌ها و مشکلات کشت و صنعت‌های نیشکری قدیمی یعنی هفت‌تپه و کارون درس گرفته و با استفاده از دستاوردهای روز دنیا در بخش‌های مختلف کشاورزی و صنعت بهره برده و بهره‌وری بیشتری ایجاد کنند و تناسب بیشتری با شرایط منطقه ایجاد شود.
وی گفت: در این خصوص برداشت سبز نیشکر که روشی روزآمد اما پرهزینه بود، موردتوجه واقع شد و با خریداری دستگاه‌های پیشرفته دروگر نیشکر موسوم به «هاروستر» در کشت و صنعت‌های جدید برداشت به‌صورت سبز و بدون آتش زدن مزارع عملیاتی شد، در حال حاضر حدود ۱۶۸ دروگر نیشکر با سرمایه‌ای معادل دو هزار میلیارد ریال در این کشت و صنعت‌های جدید به عملیات برداشت سبز می‌پردازند.
معاون کشاورزی شرکت توسعه نیشکر توضیح می‌دهد: برداشت سبز نیشکر نیز در همان ۲۰ تا ۲۵ درصد کشورهای پیشرفته جهان نیز به‌صورت ۱۰۰درصدی انجام نمی‌شود زیرا در صورت رشد مناسب نیشکر و عملکرد بالای آن، این گیاه اصطلاحاً ورس کرده (ساقه‌های ایستاده نیشکر می‌خوابند) و امکان برداشت سبز عملاً ممکن نمی‌گردد و در طول یک دوره فعالیت برداشت نیشکر (که حداکثر ۱۰۰ روز مفید کاری به طول می‌انجامد) کشت و صنعت‌ها گاه مجبور می‌شوند در ۱۵ تا ۲۰ درصد مزارع که در آن‌ها گیاه نیشکر ورس می‌کند، به‌ناچار اقدام به برداشت سوخته کنند.
آمیلی بابیان اینکه این نوع فرآیند برداشت، فرآیندی تحمیلی است که در تمامی کشورهای جهان به‌ناچار صورت می‌پذیرد افزود: کشت و صنعت‌های جدید به استثنا موارد ذکرشده، بیش از ۷۰درصد مزارعشان را به‌صورت سبز برداشت می‌کنند و تلاش می‌کنند که جز در موارد تحمیلی و استثنایی که برداشت به‌صورت سوخته انجام می‌شود به‌طور غالب برداشت سبز صورت گیرد یعنی درمجموع ۲۰ تا ۲۵ روز در کل روزهای مفید برداشت با در نظر گرفتن شرایط زیست‌محیطی و با استفاده از برنامه‌ای به نام کنترل و مدیریت دود اقدام به برداشت می‌کنند.
آمیلی در خصوص برداشت نیشکر افزود: به دلیل چرخه پایدار فتوسنتزی مزارع نیشکر، بخش قابل‌توجهی از گازهای متصاعد شده حین برداشت توسط خود مزارع جذب و تراز آلایندگی به‌شدت کاهش‌یافته و درمجموع تراز موازنه تولید اکسیژن و جذب co۲ در توسعه نیشکر همواره ترازی مثبت برای شرایط منطقه ایجاد می‌کند (هر هکتار زراعت نیشکر در طول دوران رشد خود ۱۵ تن co۲ از محیط‌زیست جذب می‌کند و ۱۱ تن نیز اکسیژن به محیط پس می‌دهد).
سوزاندن مقدمه برداشت است
اما در این زمینه، آقای لاخوس روسا از محققان نیشکر کشور کوبا که برای بازدید از واحدهای نیشکر شرکت توسعه نیشکر به خوزستان سفرکرده می‌گوید: به دلیل كیفیت خوب و رشد مناسب مزارع نیشکر و سنگین شدن آن‌ها، امكان ندارد دستگاه‌های مكانیزه «هاروستر» در شرایط کنونی به علت انبوهی نیشکر و ورس کردن آن‌ها بتوانند محصول را از زمین برداشت كنند.
روسا می‌افزاید: لذا مجبورند ابتدا محصول را بسوزانند تا بتوانند وارد مزرعه شده و سپس برداشت کنند.
وی تأیید می‌کند: درصورتی‌که کسی از نخبگان و محققان پیشنهادهای اجرایی برای برداشت محصول نیشكر در مزارع داشته باشند نه‌تنها صنعت نیشکر خوزستان بلکه صنعت نیشکر کوبا نیز برای بهره‌گیری حداکثر از نظرات کاربردی نخبگان دانشگاهی هیچ‌گونه محدودیتی ندارد، ولی باید طرح‌های ارائه‌شده قابلیت اجرا داشته باشند.
جای تئوری در مزارع نیست
«لاخوس روسا» می‌گوید: نمی‌توان تئوری‌های برداشت آزمایشگاهی را به مزارعی با مساحت ده‌ها هزار هكتاری تسری داد و به این دلیل باید پیشنهادهایی ارائه شود كه بتواند مشكلات موجود را در مزرعه حل كند. از طرفی صنعت نیشكر خود در سوزاندن محصول ضرر می‌کند زیرا چنانچه مزارع سوزانده شوند و به علت بارش باران برداشت ممکن نگردد تا ۲۰درصد قند نیشكر دچار افت می‌شود و این مسئله زیانی انباشته برای شرکت‌های نیشكری به شمار می‌آید.
وی اضافه می‌کند: باید در نگاه به نیشکر جامع‌نگر باشیم. به‌عنوان‌مثال حدود ۱۰۰ هزار هکتار مزارع نیشكر خوزستان در طول سال بیش از ۸۰۰ هزار تن اكسیژن به فضا متصاعد می‌کند و بیش از یک‌میلیون تن دی‌اکسید كربن از هوا جذب می‌کنند و این مسئله باوجود تجربه جهانی آن معادله‌ای ساده و قابل‌حل است، پس تراز اکسیژن دهی و جذب co۲ توسط مزارع نیشکر از پتانسیل‌های بالقوه و شگفت‌انگیز این گیاه است. یعنی مزارع نیشکر همواره نقش جبرانی قدرتمندی در تعادل بخشیدن به شرایط محیط زیستی دارند.
این متخصص نیشکر بیان می‌کند: اسناد معتبری وجود دارد كه در كشورهایی مانند آمریكا، استرالیا و برزیل كه مهد تولید نیشكر هستند و مزارع بسیار وسیعی دارند، هنوز با روش سوزاندن، محصول خود را برداشت می‌کنند و در حال برنامه‌ریزی هستند تا در سال‌های آینده تنها ۳۰درصد محصول خود را به‌صورت سبز برداشت كنند ولی در خوزستان بخش عمده برداشت به‌صورت سبز انجام می‌شود و این امر را باید موردحمایت قرارداد و تلاش کرد که این شیوه روزبه‌روز کامل‌تر شود.
این متخصص کوبایی نیشکر که جزو تکنولوژیست های صنعت جهانی نیشکر است درباره مزارع نیشکر خوزستان ادامه می‌دهد: نگاهی به اقداماتی جبرانی مزارع نیشکر و نقش آن‌ها به‌عنوان دیوار دفاعی برای جلوگیری از ریزگردها و هجوم آن‌ها به شهر اهواز، تولید اکسیژن موردنیاز تنفس بیش از چهار میلیون نفر در سال و جذب دی‌اکسید کربن ناشی از فرآیند تنفس بیش از ۶ میلیون نفر در سال توسط مزارع نیشکر و همچنین تأثیر این مزارع برافزایش رطوبت نسبی و همچنین تعدیل دمای منطقه به‌خوبی با یک حساب ساده سرانگشتی سود و زیان این مزارع و نقش زیست‌محیطی این مزارع را به‌خوبی نشان می‌دهد.
«لاخوس روسا» می‌گوید: البته تحقیقات در این زمینه همچنان در حال انجام است تا کشت و صنعت‌های نیشکری صدمات زیست‌محیطی را به حداقل برسانند. تکنولوژیست های جهانی نیشکر از هر پیشنهاد عملی و اجرایی برای بهبود شرایط زیست‌محیطی در همه زمینه‌ها در سطح ایران و جهان استقبال می‌کنند.
وی همچنان تأکید می‌کند: تا رسیدن به شرایط ایده آل همچنان باید با مدیریت سخت‌گیرانه کنترل دود و نوبت‌بندی مزارع نیشکر برای برداشت سوخته شرایط را به نحوی پایدار کنترل کرد.
این متخصص صنعت نیشکر معتقد است در میان زراعت‌های غالب در استان خوزستان نیشکر بیشترین حجم ساقه و برگ سبز را دارد که اگر در مساحت مزارع نیشکر خوزستان ضرب شود آن را می‌توان بزرگترین اکوسیستم سبز خوزستان نامید، این مزارع در دوسوم سال مرتباً شرایط آب و هوایی مناطق شهری را تصفیه می‌کنند و حکم ریه‌های شهر را دارند که نقش تعدیل‌کننده آلودگی سایر صنایع خوزستان را بر عهده‌دارند و حذف آن‌ها از حاشیه شهرها با توجه به طوفان‌های گردوغبار، شهر اهواز را می‌تواند در تله‌ای از گردوغبار گرفتار کنند.
کاشت نیشکر اشتباه بود
اما سخنان لاخوس روسا منتقدان جدی در استان دارد. یکی از آن منتقدان هژیر کیانی، نماینده سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیست استان خوزستان است.
کیانی می‌گوید: توسعه کشت نیشکر به باور کارشناسان و با استناد به نظرات و یافته‌های پژوهشگران در این سطح گسترده اشتباه بوده است. یکی به دلیل شوری خاک‌هایی که طرح‌های جدید و تکمیلی کشت نیشکر در آن صورت گرفت و می‌دانیم گیاه نیشکر نسبت به شوری حساس است و دیگر اینکه نیاز آبی بالای این گیاه و شرایط خاک‌هایی که در آن کشت نیشکر انجام شد بر این نیاز آبی افزود چراکه باید با رهاسازی آب و زهکشی شوری خاک را کاهش می‌دادند.
وی توضیح می‌دهد: بنابراین مصرف بی‌رویه آب یعنی خسارت به محیط‌زیست و محدودسازی جریان طبیعی رودخانه که بیشترین آسیب را کارون متحمل شده و از همه خسارت‌بارتر گردآوری و به‌نوعی تجمیع نمک خاک و رهاسازی آن در رودخانه‌ها و تالاب‌های استان است که سبب واردکردن شوک به اکوسیستم‌های آبی استان و تالاب‌های هورالعظیم و شادگان شد.
نماینده سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیست استان می‌گوید: تالاب‌هایی که منبع تغذیه و بیشترین گستره آن آب شیرین بوده، در اثر زه آب‌های شور و ترکیبی از کودهای شیمیایی و سموم کشت و توسعه نیشکر شرایط طبیعی خود را از دست دادند.
کیانی بابیان اینک مطالعه لازم و انجام ارزیابی‌های محیط زیستی و نیز راهکار مناسب برای حل مسئله پساب‌های نیشکر در این طرح‌ها دیده نشده بود گفت: این امر سبب بروز مسائل حاد محیط زیستی در استان خوزستان شده است.
وی گفت: تالاب مصنوعی معروف به تالاب نیشکر آیینه تمام نمای مسئولیت گریزی و بی‌تفاوتی مدیران این شرکت‌ها نسبت به جلگه استان است که همچنان تداوم دارد و چنانچه هر چه سریع‌تر نسبت به رفع این مسائل و اصلاح شیوه‌های بهره‌برداری از این منابع حیاتی استان اقدام نکنند فاجعه گسترش سطح‌های نمکی درراه خواهد بود و ما حق نداریم به‌نام توسعه آن‌هم توسعه یک‌جانبه نگرانه پایداری محیط‌زیست استان را با خسارت‌های جبران‌ناپذیری مواجه کنیم و معیشت پایدار نسل‌های حاضر و آینده را با خطر بیندازیم.
کیانی با اشاره به اینکه باید پیش از آنکه ریزگردهای نمکی حاصل از شوره زارسازی در دشت‌های بکر با پوشش گیاهی استان رخ دهد این شرکت‌ها و وزارت جهاد کشاورزی نسبت به ساماندهی وضعیت پساب‌ها اقدام کنند، افزود: بیابان‌هایی که با پوشش گیاهی سال‌ها خود را با شرایط بیابان‌های خوزستان سازگار کرده است در حال حاضر در معرض نابودی ناشی از رهاسازی بی‌برنامه و ضد محیط زیستی پساب این شرکت‌ها قرار دارد.
آسیب‌ها مختص نقطه خاصی نیست
نماینده سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیست استان همچنین افزود: آسیب‌ها مختص نقطه خاصی نیست چراکه ازیک‌طرف زه آب‌های خروجی مزارع نیشکر راداریم که یا در بیابان‌ها رها می‌شود یا در تالاب شادگان و هورالعظیم وارد می‌شود و از طرفی آتش زدن مزارع نیشکر و خاکسترهای آن سبب بروز مشکلات برای مردم شهرهای مجاور این طرح‌ها می‌شود.
کیانی می‌گوید: هم محیط‌زیست انسانی و شهری ما در معرض این آسیب‌هاست و هم محیط‌زیست طبیعی که اکوسیستم‌های آبی و خاکی را با خسارت‌های جبران‌ناپذیری مواجه کرده است که نمونه آن نمک‌های رهاشده در تالاب مصنوعی نیشکر و اراضی قابل‌کشت و بیابان‌های استان است و می‌دانیم که نمک قدرت حاصلخیزی اراضی را از بین می‌برد. کاهش محصول نخلستان‌های شادگان، کاهش شدید آبزیان در تالاب‌ها ازجمله نقاط برجسته خسارت‌دیده ناشی از رهاسازی پساب نیشکر است.
نماینده سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیست استان افزود: آنچه در آمارهای موجود دستگاه‌های متولی بیان می‌شود کاهش قابل‌توجه محصول نخلستان‌های استان به‌خصوص در شادگان، خرمشهر و آبادان است که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در اثر محدودسازی و شهرسازی منابع آب خسارت‌دیده‌اند و صدها هزار نفر نخل از بین رفته است.
وی تأکید می‌کند: حلقه مفقوده محیط‌زیست ما نبود نگاه لازم و جامع محیط زیستی در سطوح مدیریتی این‌گونه طرح‌های توسعه‌ای است که بهبود وضعیت بستگی به تغییر رویکرد مدیران و میزان مسئولیت‌پذیری آنان دارد و اعتقاد ما بر این است که ابلاغیه رهبر حکیم انقلاب در خصوص سیاست‌های کلی محیط‌زیست کشور نقشه راهی است که فرصت شانه خالی کردن از زیر بار این مسئولیت‌ها نسبت به محیط‌زیست و پایداری سرزمین را از مدیران این‌گونه طرح‌ها و درمجموع دولت‌ها می‌گیرد و باید با نگاه به این سند بالادستی نسبت به اصلاح شیوه‌های بهره‌برداری خود با رعایت الزامات محیط زیستی اقدام کنند.
لزوم ساماندهی هر چه سریع‌تر زه آب
وی می‌گوید: چنانچه کشت و صنعت‌های نیشکر با بدهی‌های موجود اعلام‌شده توسط برخی از این شرکت‌ها توجیه اقتصادی ندارند شاید تغییر الگوی کشت که اقتصادی‌تر باشد و خسارت‌های کمتری متوجه محیط‌زیست استان کند. اگر هدف اصلاح وضع موجود باشد چاره‌ای جز ساماندهی هر چه سریع‌تر زه آب‌ها نداریم.
کیانی افزود: روش‌های تصفیه می‌تواند کمک مؤثری کند تا بیش از این به محیط‌زیست آسیب نزنیم. از طرفی ایده‌هایی برای جبران خسارت‌های واردشده به پوشش گیاهی اراضی استان توسط این شرکت‌ها داریم که اگر علاقه نشان دهند می‌توانیم کمک کنیم.
وی گفت: نشست مشترک و تشکیل یک اتاق فکر متشکل از نخبگان دارای تخصص‌های مختلف و مرتبط با مسائل نیشکر می‌تواند به مدیران این شرکت‌ها کمک کند تا برای خروج از وضعیت موجود به راهکارهای مناسب کاربردی و پایدار دست یابند.
وی یادآور شد: اما پیش‌نیاز همه این پیشنهادها پذیرش مسئولیت این آسیب‌ها و خسارت‌ها توسط وزارت جهاد کشاورزی و مدیران این شرکت‌هاست. بر این باوریم شجاعت در پذیرش اشتباهات در طرح‌های کلان و پذیرش مسئولیت نسبت به آن گام مهمی در جلب کمک و مشارکت دلسوزان کشور و محیط‌زیست برای اصلاح امور است .
این مقام مسئول افزود: یادمان باشد شرایط شکننده محیط‌زیست خوزستان به دلیل بهره‌برداری‌های بی‌رویه دیگر ظرفیت برخی توسعه‌طلبی‌های یک‌جانبه نگرانه و یا تداوم رفتارهای مبتنی بر آزمون‌وخطا را ندارد و نگاه ملی دولت‌های ما نباید تنها به برداشت بی‌رویه منابع استان و به هر قیمتی معطوف باشد. باید با یک بازنگری اساسی عزمی در همین سطح نیز برای حل مسائل محیط‌زیست استان به کار گرفته شود. دولت‌ها حق ندارند منابع استان را ملی و بهره‌برداری را نیز همین‌گونه ببینند ولی مسائل زیست‌محیطی ناشی از این رفتارها را به حال خود رها کنند.
مهر نوشت: بسیاری از مناطق و شهرهای نزدیک به واحدهای «کشت و صنعت نیشکر» همواره بر اثر آتش زدن نیشکرها به زیر خاکستر می‌روند. بااین‌حال مسئولان کشت و صنعت نیشکر مدعی هستند سال گذشته تنها سه مرتبه خاکستر به سمت شهرها آمده است.
کارشناسان نیشکر همچنین بر این باورند که سوزاندن نیشکر اجتناب‌ناپذیر و در همه جای دنیا اتفاق می‌افتد و تنها کاری که می‌شود کرد این است که سوزاندن را به حداقل رساند. در مقابل، کارشناسان محیط‌زیست معتقدند راه‌های متعددی در دنیا برای برداشت سبز وجود دارد.
چانه‌زنی میان دوستداران محیط‌زیست، سازمان محیط‌زیست و شرکت نیشکر گویا تمامی ندارد و همچون زنجیره‌ای معیوب همواره می‌چرخد و هیچ نتیجه‌ای حاصل نمی‌شود.
منتقدان کشت و صنعت نیشکر، این شرکت را از جهات مختلفی موردنقد قرار می‌دهند اما آن بخش از نقدی که کمتر شنیده‌شده، استدلال‌های منتقدان اجتماعی این ماجرا است.
بسیاری تنها به خاطر راه‌اندازی این طرح‌های کشت و صنعت مجبور شدند روستاهای خود را ترک کرده و در شمال و جنوب استان پراکنده شوند و برخی نیز به خارج استان رفتند.
در میان خانواده‌های مهاجر نویسنده‌ای که کودکی خود را در روستاهای «شعیبیه» گذراند- روستاهایی که حالا زیر کشت نیشکر نابود شدند- رنج‌نامه‌های خود را به‌صورت کتاب مجموعه داستانی تحت عنوان «راز مینا» به چاپ رسانده است.
گفتنی ست؛ طرح توسعه نیشكر در قالب هفت واحد كشت و صنعت با وسعت بیش از ۸۰ هزار هكتار از سال ۱۳۶۹ در خوزستان به اجرا درآمده است.
دودسازان زیر نقد دود بس
برخی دیگر از منتقدان واکنش نشان ندادن سازمان‌های نظارتی به آلودگی‌های ایجادشده توسط طرح‌های توسعه نیشکر را قابل‌تأمل و موردنقد قرار می‌دهند. هم‌اکنون نقدهای اجتماعی در عصر جدید پا به شبکه‌های اجتماعی نیز بازکرده تا جایی که کانالی موسوم به «دود بس» همواره دودسازان استان را زیر تیغ نقد می‌گذراند.
در بخشی از نوشته‌های این کانال به کم توجهی نهادهای متولی به این صورت اشاره‌شده که؛ سؤال مهم درباره «دودسازان» این است، چرا این حجم آلوده سازی در روز روشن انجام می‌گیرد و هیچ واكنشی را به دنبال ندارد؟ چرا كسی كاری نمی‌کند؟
قانون به‌صراحت تكلیف كسانی را كه اقدام به تخریب محیط‌زیست می‌کنند و سلامت صدها هزار شهروند را به خطر می‌اندازند روشن كرده است. حتی اگر هم شاكی خصوصی نداشته باشند كه اتفاقاً دارند، دادستان به‌عنوان مدعی‌العموم باید دست‌به‌کار شود و مانع شکل‌گیری فاجعه انسانی شود كه تا حدودی در شرف وقوع است. اوج‌گیری آمار مبتلایان به سرطان (صحبت از افزایش ٥٠٠ درصدی می‌شود) و انواع بیماری‌های تنفسی یک نشانه از عمق فاجعه است.
ادامه تهدید سلامت شهروندان
خاکستر نیشکر مناطق اهواز ازجمله كوی ملت، زیتون، كوی فرهنگیان، كیانپارس و گلستان را آلوده می‌کند.
رئیس شورای سلامت اهواز اخیراً اعلام کرد که خاكستر نیشكر سلامت اهوازی‌ها را تهدید می‌کند. این مقام مسئول با اخطار به كشت و صنعت‌های نیشكر بابت سوزاندن مزارع گفت: دود و خاكستر ناشی از سوزاندن مزارع نیشكر سلامت شهروندان اهوازی را تهدید می‌کند.
اسماعیل ارزانی بیرگانی، فرماندار اهواز سوزاندن مزارع نیشكر را یک خطای بزرگ دانست و افزود: خاكستر و دود ناشی از این سوزاندن مزارع، آلودگی هوای شهر را مضاعف كرده و به‌سلامت مردم آسیب وارد كرده است.
وی با تأکید بر پیگیری این مسئله از طریق مراجع قضایی افزود: سوزاندن مزارع نیشكر باوجود اعتراض و مخالفت مسئولان و مردم همچنان ادامه دارد و مدیران این كشت و صنعت‌ها نسبت به عملكرد خود پاسخگو نیستند.
ارزانی بیرگانی همچنین ضمن اخطار به این كشت و صنعت‌ها گفت: این مسئله بازهم در شورای سلامت شهرستان مطرح می‌شود.
كارشناسان و مسئولان محیط‌زیست بارها نسبت به مشكلات زیست‌محیطی این شركت ازجمله، تخلیه پساب و شور كردن رودخانه كارون، تالاب‌ها و اراضی خوزستان همچنین آتش زدن مزارع نیشكر انتقاد کرده‌اند.
آتش زدن مزارع علاوه بر اینكه هوا را با انتشار گاز مونواکسید کربن آلوده می‌کند، تشدید پدیده گازهای گلخانه‌ای، انهدام بافت خاک، كاهش رطوبت خاک و درنتیجه افت محصول، از بین رفتن موجودات زنده محیط، فرسایش شدید خاک، كاهش حاصلخیزی زمین و كاهش تحمل گیاهان زراعی در برابر آفات، بیماری‌ها و خشكی، همچنین از بین رفتن زیستگاه‌های پرندگان را نیز به دنبال دارد.
اداره كل حفاظت محیط‌زیست بارها از پیگیری قضایی پرونده سوزاندن مزارع نیشكر خبر داده اما هنوز سرانجام این پرونده‌ها روشن نشده است.
دوده نیشكر در دانشگاه
شاهدان عینی مدتی پیش خبر از ریختن دوده و خاكستر در محیط‌های آموزشی، اداری و فضاهای سبز دانشگاه شهید چمران و علوم پزشكی داده بودند که این خاكستر و دود باید از آتش زدن مزارع نیشكر واحدهای مسیر اهواز به این مناطق رسیده باشد.
بسیاری از اساتید دانشگاه شهید چمران اهواز با آغاز زمزمه اجرای طرح‌های هفت‌گانه توسعه نیشكر و صنایع جانبی، مخالفت علمی خود را با آن اعلام كردند.
اكنون خاکستر پاشی در این محیط معنا و مفهومی بالاتر از آلوده سازی محیط‌زیست دارد.
«هدیه دهخدا به ما»، این عنوانی است كه یكی از شهروندان اهوازی ضمیمه عكس ارسالی خود در شبکه‌های اجتماعی کرده است.
این شهروند می‌گوید: واحد دهخدا برای برداشت محصول به روش ابتدایی، آتش در مزارع انداخت و دود و خاكستر را تا كیلومترها در محیط اطراف پراكنده کرد.
سوزاندن همه‌جا هست
برداشت نیشکر در قدیمی‌ترین واحد نیشکری ایران یعنی کشت و صنعت نیشکر هفت‌تپه و بعدازآن کشت و صنعت نیشکر کارون در ابتدا به شکل سوخته یعنی با آتش زدن مزارع و برداشت دستی انجام می‌شد اما کارشناسان نیشکر می‌گویند با تغییر شرایط، این شرکت‌ها به سمت برداشت مکانیزه سبز حرکت کردند. این کارشناسان مدعی هستند هنوز هم بیش از ۷۵ درصد کشورهای نیشکر خیز جهان نیشکر را به همین شیوه یعنی برداشت سوخته انجام می‌دهند.
حسین آمیلی، معاون کشاورزی شرکت توسعه نیشکر دراین‌باره می‌گوید: با پیروزی انقلاب اسلامی و تصمیم به استقلال اقتصادی در حوزه‌های تولیدات محصولات کشاورزی استراتژیک مثل تولید شکر، شرکت‌های کشت و صنعت نیشکری باهدف تولید شکر و محصولات جانبی از نیشکر در سطحی بالغ‌بر ۸۴ هزار هکتار وارد مرحله اجرایی شدند.
آمیلی افزود: لذا با شکل‌گیری این کشت و صنعت‌ها تلاش عمده بر این بود که از این نقصان‌ها و مشکلات کشت و صنعت‌های نیشکری قدیمی یعنی هفت‌تپه و کارون درس گرفته و با استفاده از دستاوردهای روز دنیا در بخش‌های مختلف کشاورزی و صنعت بهره برده و بهره‌وری بیشتری ایجاد کنند و تناسب بیشتری با شرایط منطقه ایجاد شود.
وی گفت: در این خصوص برداشت سبز نیشکر که روشی روزآمد اما پرهزینه بود، موردتوجه واقع شد و با خریداری دستگاه‌های پیشرفته دروگر نیشکر موسوم به «هاروستر» در کشت و صنعت‌های جدید برداشت به‌صورت سبز و بدون آتش زدن مزارع عملیاتی شد، در حال حاضر حدود ۱۶۸ دروگر نیشکر با سرمایه‌ای معادل دو هزار میلیارد ریال در این کشت و صنعت‌های جدید به عملیات برداشت سبز می‌پردازند.
معاون کشاورزی شرکت توسعه نیشکر توضیح می‌دهد: برداشت سبز نیشکر نیز در همان ۲۰ تا ۲۵ درصد کشورهای پیشرفته جهان نیز به‌صورت ۱۰۰درصدی انجام نمی‌شود زیرا در صورت رشد مناسب نیشکر و عملکرد بالای آن، این گیاه اصطلاحاً ورس کرده (ساقه‌های ایستاده نیشکر می‌خوابند) و امکان برداشت سبز عملاً ممکن نمی‌گردد و در طول یک دوره فعالیت برداشت نیشکر (که حداکثر ۱۰۰ روز مفید کاری به طول می‌انجامد) کشت و صنعت‌ها گاه مجبور می‌شوند در ۱۵ تا ۲۰ درصد مزارع که در آن‌ها گیاه نیشکر ورس می‌کند، به‌ناچار اقدام به برداشت سوخته کنند.
آمیلی بابیان اینکه این نوع فرآیند برداشت، فرآیندی تحمیلی است که در تمامی کشورهای جهان به‌ناچار صورت می‌پذیرد افزود: کشت و صنعت‌های جدید به استثنا موارد ذکرشده، بیش از ۷۰درصد مزارعشان را به‌صورت سبز برداشت می‌کنند و تلاش می‌کنند که جز در موارد تحمیلی و استثنایی که برداشت به‌صورت سوخته انجام می‌شود به‌طور غالب برداشت سبز صورت گیرد یعنی درمجموع ۲۰ تا ۲۵ روز در کل روزهای مفید برداشت با در نظر گرفتن شرایط زیست‌محیطی و با استفاده از برنامه‌ای به نام کنترل و مدیریت دود اقدام به برداشت می‌کنند.
آمیلی در خصوص برداشت نیشکر افزود: به دلیل چرخه پایدار فتوسنتزی مزارع نیشکر، بخش قابل‌توجهی از گازهای متصاعد شده حین برداشت توسط خود مزارع جذب و تراز آلایندگی به‌شدت کاهش‌یافته و درمجموع تراز موازنه تولید اکسیژن و جذب co۲ در توسعه نیشکر همواره ترازی مثبت برای شرایط منطقه ایجاد می‌کند (هر هکتار زراعت نیشکر در طول دوران رشد خود ۱۵ تن co۲ از محیط‌زیست جذب می‌کند و ۱۱ تن نیز اکسیژن به محیط پس می‌دهد).
سوزاندن مقدمه برداشت است
اما در این زمینه، آقای لاخوس روسا از محققان نیشکر کشور کوبا که برای بازدید از واحدهای نیشکر شرکت توسعه نیشکر به خوزستان سفرکرده می‌گوید: به دلیل كیفیت خوب و رشد مناسب مزارع نیشکر و سنگین شدن آن‌ها، امكان ندارد دستگاه‌های مكانیزه «هاروستر» در شرایط کنونی به علت انبوهی نیشکر و ورس کردن آن‌ها بتوانند محصول را از زمین برداشت كنند.
روسا می‌افزاید: لذا مجبورند ابتدا محصول را بسوزانند تا بتوانند وارد مزرعه شده و سپس برداشت کنند.
وی تأیید می‌کند: درصورتی‌که کسی از نخبگان و محققان پیشنهادهای اجرایی برای برداشت محصول نیشكر در مزارع داشته باشند نه‌تنها صنعت نیشکر خوزستان بلکه صنعت نیشکر کوبا نیز برای بهره‌گیری حداکثر از نظرات کاربردی نخبگان دانشگاهی هیچ‌گونه محدودیتی ندارد، ولی باید طرح‌های ارائه‌شده قابلیت اجرا داشته باشند.
جای تئوری در مزارع نیست
«لاخوس روسا» می‌گوید: نمی‌توان تئوری‌های برداشت آزمایشگاهی را به مزارعی با مساحت ده‌ها هزار هكتاری تسری داد و به این دلیل باید پیشنهادهایی ارائه شود كه بتواند مشكلات موجود را در مزرعه حل كند. از طرفی صنعت نیشكر خود در سوزاندن محصول ضرر می‌کند زیرا چنانچه مزارع سوزانده شوند و به علت بارش باران برداشت ممکن نگردد تا ۲۰درصد قند نیشكر دچار افت می‌شود و این مسئله زیانی انباشته برای شرکت‌های نیشكری به شمار می‌آید.
وی اضافه می‌کند: باید در نگاه به نیشکر جامع‌نگر باشیم. به‌عنوان‌مثال حدود ۱۰۰ هزار هکتار مزارع نیشكر خوزستان در طول سال بیش از ۸۰۰ هزار تن اكسیژن به فضا متصاعد می‌کند و بیش از یک‌میلیون تن دی‌اکسید كربن از هوا جذب می‌کنند و این مسئله باوجود تجربه جهانی آن معادله‌ای ساده و قابل‌حل است، پس تراز اکسیژن دهی و جذب co۲ توسط مزارع نیشکر از پتانسیل‌های بالقوه و شگفت‌انگیز این گیاه است. یعنی مزارع نیشکر همواره نقش جبرانی قدرتمندی در تعادل بخشیدن به شرایط محیط زیستی دارند.
این متخصص نیشکر بیان می‌کند: اسناد معتبری وجود دارد كه در كشورهایی مانند آمریكا، استرالیا و برزیل كه مهد تولید نیشكر هستند و مزارع بسیار وسیعی دارند، هنوز با روش سوزاندن، محصول خود را برداشت می‌کنند و در حال برنامه‌ریزی هستند تا در سال‌های آینده تنها ۳۰درصد محصول خود را به‌صورت سبز برداشت كنند ولی در خوزستان بخش عمده برداشت به‌صورت سبز انجام می‌شود و این امر را باید موردحمایت قرارداد و تلاش کرد که این شیوه روزبه‌روز کامل‌تر شود.
این متخصص کوبایی نیشکر که جزو تکنولوژیست های صنعت جهانی نیشکر است درباره مزارع نیشکر خوزستان ادامه می‌دهد: نگاهی به اقداماتی جبرانی مزارع نیشکر و نقش آن‌ها به‌عنوان دیوار دفاعی برای جلوگیری از ریزگردها و هجوم آن‌ها به شهر اهواز، تولید اکسیژن موردنیاز تنفس بیش از چهار میلیون نفر در سال و جذب دی‌اکسید کربن ناشی از فرآیند تنفس بیش از ۶ میلیون نفر در سال توسط مزارع نیشکر و همچنین تأثیر این مزارع برافزایش رطوبت نسبی و همچنین تعدیل دمای منطقه به‌خوبی با یک حساب ساده سرانگشتی سود و زیان این مزارع و نقش زیست‌محیطی این مزارع را به‌خوبی نشان می‌دهد.
«لاخوس روسا» می‌گوید: البته تحقیقات در این زمینه همچنان در حال انجام است تا کشت و صنعت‌های نیشکری صدمات زیست‌محیطی را به حداقل برسانند. تکنولوژیست های جهانی نیشکر از هر پیشنهاد عملی و اجرایی برای بهبود شرایط زیست‌محیطی در همه زمینه‌ها در سطح ایران و جهان استقبال می‌کنند.
وی همچنان تأکید می‌کند: تا رسیدن به شرایط ایده آل همچنان باید با مدیریت سخت‌گیرانه کنترل دود و نوبت‌بندی مزارع نیشکر برای برداشت سوخته شرایط را به نحوی پایدار کنترل کرد.
این متخصص صنعت نیشکر معتقد است در میان زراعت‌های غالب در استان خوزستان نیشکر بیشترین حجم ساقه و برگ سبز را دارد که اگر در مساحت مزارع نیشکر خوزستان ضرب شود آن را می‌توان بزرگترین اکوسیستم سبز خوزستان نامید، این مزارع در دوسوم سال مرتباً شرایط آب و هوایی مناطق شهری را تصفیه می‌کنند و حکم ریه‌های شهر را دارند که نقش تعدیل‌کننده آلودگی سایر صنایع خوزستان را بر عهده‌دارند و حذف آن‌ها از حاشیه شهرها با توجه به طوفان‌های گردوغبار، شهر اهواز را می‌تواند در تله‌ای از گردوغبار گرفتار کنند.
کاشت نیشکر اشتباه بود
اما سخنان لاخوس روسا منتقدان جدی در استان دارد. یکی از آن منتقدان هژیر کیانی، نماینده سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیست استان خوزستان است.
کیانی می‌گوید: توسعه کشت نیشکر به باور کارشناسان و با استناد به نظرات و یافته‌های پژوهشگران در این سطح گسترده اشتباه بوده است. یکی به دلیل شوری خاک‌هایی که طرح‌های جدید و تکمیلی کشت نیشکر در آن صورت گرفت و می‌دانیم گیاه نیشکر نسبت به شوری حساس است و دیگر اینکه نیاز آبی بالای این گیاه و شرایط خاک‌هایی که در آن کشت نیشکر انجام شد بر این نیاز آبی افزود چراکه باید با رهاسازی آب و زهکشی شوری خاک را کاهش می‌دادند.
وی توضیح می‌دهد: بنابراین مصرف بی‌رویه آب یعنی خسارت به محیط‌زیست و محدودسازی جریان طبیعی رودخانه که بیشترین آسیب را کارون متحمل شده و از همه خسارت‌بارتر گردآوری و به‌نوعی تجمیع نمک خاک و رهاسازی آن در رودخانه‌ها و تالاب‌های استان است که سبب واردکردن شوک به اکوسیستم‌های آبی استان و تالاب‌های هورالعظیم و شادگان شد.
نماینده سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیست استان می‌گوید: تالاب‌هایی که منبع تغذیه و بیشترین گستره آن آب شیرین بوده، در اثر زه آب‌های شور و ترکیبی از کودهای شیمیایی و سموم کشت و توسعه نیشکر شرایط طبیعی خود را از دست دادند.
کیانی بابیان اینک مطالعه لازم و انجام ارزیابی‌های محیط زیستی و نیز راهکار مناسب برای حل مسئله پساب‌های نیشکر در این طرح‌ها دیده نشده بود گفت: این امر سبب بروز مسائل حاد محیط زیستی در استان خوزستان شده است.
وی گفت: تالاب مصنوعی معروف به تالاب نیشکر آیینه تمام نمای مسئولیت گریزی و بی‌تفاوتی مدیران این شرکت‌ها نسبت به جلگه استان است که همچنان تداوم دارد و چنانچه هر چه سریع‌تر نسبت به رفع این مسائل و اصلاح شیوه‌های بهره‌برداری از این منابع حیاتی استان اقدام نکنند فاجعه گسترش سطح‌های نمکی درراه خواهد بود و ما حق نداریم به‌نام توسعه آن‌هم توسعه یک‌جانبه نگرانه پایداری محیط‌زیست استان را با خسارت‌های جبران‌ناپذیری مواجه کنیم و معیشت پایدار نسل‌های حاضر و آینده را با خطر بیندازیم.
کیانی با اشاره به اینکه باید پیش از آنکه ریزگردهای نمکی حاصل از شوره زارسازی در دشت‌های بکر با پوشش گیاهی استان رخ دهد این شرکت‌ها و وزارت جهاد کشاورزی نسبت به ساماندهی وضعیت پساب‌ها اقدام کنند، افزود: بیابان‌هایی که با پوشش گیاهی سال‌ها خود را با شرایط بیابان‌های خوزستان سازگار کرده است در حال حاضر در معرض نابودی ناشی از رهاسازی بی‌برنامه و ضد محیط زیستی پساب این شرکت‌ها قرار دارد.
آسیب‌ها مختص نقطه خاصی نیست
نماینده سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیست استان همچنین افزود: آسیب‌ها مختص نقطه خاصی نیست چراکه ازیک‌طرف زه آب‌های خروجی مزارع نیشکر راداریم که یا در بیابان‌ها رها می‌شود یا در تالاب شادگان و هورالعظیم وارد می‌شود و از طرفی آتش زدن مزارع نیشکر و خاکسترهای آن سبب بروز مشکلات برای مردم شهرهای مجاور این طرح‌ها می‌شود.
کیانی می‌گوید: هم محیط‌زیست انسانی و شهری ما در معرض این آسیب‌هاست و هم محیط‌زیست طبیعی که اکوسیستم‌های آبی و خاکی را با خسارت‌های جبران‌ناپذیری مواجه کرده است که نمونه آن نمک‌های رهاشده در تالاب مصنوعی نیشکر و اراضی قابل‌کشت و بیابان‌های استان است و می‌دانیم که نمک قدرت حاصلخیزی اراضی را از بین می‌برد. کاهش محصول نخلستان‌های شادگان، کاهش شدید آبزیان در تالاب‌ها ازجمله نقاط برجسته خسارت‌دیده ناشی از رهاسازی پساب نیشکر است.
نماینده سازمان‌های مردم‌نهاد محیط‌زیست استان افزود: آنچه در آمارهای موجود دستگاه‌های متولی بیان می‌شود کاهش قابل‌توجه محصول نخلستان‌های استان به‌خصوص در شادگان، خرمشهر و آبادان است که به‌طور مستقیم و غیرمستقیم در اثر محدودسازی و شهرسازی منابع آب خسارت‌دیده‌اند و صدها هزار نفر نخل از بین رفته است.
وی تأکید می‌کند: حلقه مفقوده محیط‌زیست ما نبود نگاه لازم و جامع محیط زیستی در سطوح مدیریتی این‌گونه طرح‌های توسعه‌ای است که بهبود وضعیت بستگی به تغییر رویکرد مدیران و میزان مسئولیت‌پذیری آنان دارد و اعتقاد ما بر این است که ابلاغیه رهبر حکیم انقلاب در خصوص سیاست‌های کلی محیط‌زیست کشور نقشه راهی است که فرصت شانه خالی کردن از زیر بار این مسئولیت‌ها نسبت به محیط‌زیست و پایداری سرزمین را از مدیران این‌گونه طرح‌ها و درمجموع دولت‌ها می‌گیرد و باید با نگاه به این سند بالادستی نسبت به اصلاح شیوه‌های بهره‌برداری خود با رعایت الزامات محیط زیستی اقدام کنند.
لزوم ساماندهی هر چه سریع‌تر زه آب
وی می‌گوید: چنانچه کشت و صنعت‌های نیشکر با بدهی‌های موجود اعلام‌شده توسط برخی از این شرکت‌ها توجیه اقتصادی ندارند شاید تغییر الگوی کشت که اقتصادی‌تر باشد و خسارت‌های کمتری متوجه محیط‌زیست استان کند. اگر هدف اصلاح وضع موجود باشد چاره‌ای جز ساماندهی هر چه سریع‌تر زه آب‌ها نداریم.
کیانی افزود: روش‌های تصفیه می‌تواند کمک مؤثری کند تا بیش از این به محیط‌زیست آسیب نزنیم. از طرفی ایده‌هایی برای جبران خسارت‌های واردشده به پوشش گیاهی اراضی استان توسط این شرکت‌ها داریم که اگر علاقه نشان دهند می‌توانیم کمک کنیم.
وی گفت: نشست مشترک و تشکیل یک اتاق فکر متشکل از نخبگان دارای تخصص‌های مختلف و مرتبط با مسائل نیشکر می‌تواند به مدیران این شرکت‌ها کمک کند تا برای خروج از وضعیت موجود به راهکارهای مناسب کاربردی و پایدار دست یابند.
وی یادآور شد: اما پیش‌نیاز همه این پیشنهادها پذیرش مسئولیت این آسیب‌ها و خسارت‌ها توسط وزارت جهاد کشاورزی و مدیران این شرکت‌هاست. بر این باوریم شجاعت در پذیرش اشتباهات در طرح‌های کلان و پذیرش مسئولیت نسبت به آن گام مهمی در جلب کمک و مشارکت دلسوزان کشور و محیط‌زیست برای اصلاح امور است .
این مقام مسئول افزود: یادمان باشد شرایط شکننده محیط‌زیست خوزستان به دلیل بهره‌برداری‌های بی‌رویه دیگر ظرفیت برخی توسعه‌طلبی‌های یک‌جانبه نگرانه و یا تداوم رفتارهای مبتنی بر آزمون‌وخطا را ندارد و نگاه ملی دولت‌های ما نباید تنها به برداشت بی‌رویه منابع استان و به هر قیمتی معطوف باشد. باید با یک بازنگری اساسی عزمی در همین سطح نیز برای حل مسائل محیط‌زیست استان به کار گرفته شود. دولت‌ها حق ندارند منابع استان را ملی و بهره‌برداری را نیز همین‌گونه ببینند ولی مسائل زیست‌محیطی ناشی از این رفتارها را به حال خود رها کنند.
گزارش خطا
آخرین اخبار