ناکامی ترفند «تخفیف» عربستان علیه ایران

موضوع ارائه تخفیف درفروش نفت توسط عربستان که نتوانسته اهداف ضدایرانی سعودی را محقق کند دستمایه گزارش امروز روزنامه ایران شده است.

در این مطلب به قلم عطیه لباف می خوانیم: در هفته‌ای که گذشت، عربستان برای سومین بار در دو سال گذشته دست به حراج نفت خام خود زد و برخلاف تصور کارشناسان و فعالان بازار انرژی نشان داد که برای این کشور هنوز افت قیمت نفت خام در مقابل اهداف سیاسی آن اهمیت چندانی ندارد. 

شرکت نفت ملی عربستان، آرامکو، روز یکشنبه ایمیلی برای خریداران اروپایی نفت خود ارسال کرد که در آن آمده بود، در ماه ژوئیه این کشور از خریداران نفت خود در شمال غربی اروپا 35سنت و در حوزه مدیترانه 10 سنت کمتر از قبل پول خواهد گرفت. این ایمیل که از سیاست‌های پیچیده عربستان برای تثبیت سهم خود از بازار اروپا حکایت می‌کرد، درحالی به خریداران اروپایی ارسال شد که ریاض، پنجشنبه هفته گذشته در اجلاس 169 اوپک سعی داشت نشان دهد از قیمت‌های پایین نفت خام بسیار متضرر شده و باید همه کشورهای تولید کننده از جمله ایران برای نجات آن همکاری کنند.

پس از نشست اوپک بسیاری از فعالان بازار نفت امید داشتند که این تولیدکننده بزرگ نفت خام از مواضع تندرو خود کناره‌ گیری کند اما این هفته ریاض نشان داد که سیاست‌های این کشور هیچ تغییری نکرده است. به هر حال عربستان که تنها ابزار دیپلماسی خود را سهم تولید و صادرات نفت خود می‌داند از بازگشت نفت ایران به بازار جهانی بسیار ناخشنود است و برای جلوگیری از افزایش صادرات نفت خام ایران دست به هر اقدامی خواهد زد. اکنون نیز برای جلوگیری از افزایش سهم ایران در بازار این کشور با حراج کردن نفت خود به کابوس شکل‌گیری جنگ نفتی دامن زده تا مبادا ایران به بازارهای جدیدی در اروپا که فعلا تنها از عربستان خرید می‌کنند، دست یابد. غافل از اینکه این اقدام سعودی‌ها نوعی خودزنی است و در بازگشت ایران به بازار اثری نخواهد داشت.

بسیاری از کارشناسان موضع تند عربستان سعودی را یادآور مواضع این کشور در اوایل دهه 1980 و اواخر سال 1990 می‌دانند که ریاض در آن سال‌ها هم سعی می‌کرد تا برای افزایش سهم خود در بازار، قیمت نفتش را کاهش دهد. در این زمینه فعالان بازار متحیرند که چرا سعودی‌ها مدام سیاست‌های یک بام و دو هوای خود را که هر بار با شکست همراه است تکرار می‌کنند. این کشور بیشتر از آنکه در جهان اقتصاد رفتاری اقتصادی به نمایش بگذارد به دنبال سیاسی کاری است که البته در جهان سیاست به این قبیل رفتارهای عربستان مزاح سیاسی می‌گویند.

این هفته، پس از آنکه ریاض به مشتریان اروپایی خود تخفیف داد، نفتش را برای خریداران آسیایی نیزحراج کرد. به دنبال این رفتار عربستان، ایران در ماه جاری میلادی قیمت نفت خود در بازار آسیا را نسبت به نفت خام عربستان کاهش داد که برخی این واکنش ایران را به رقابت دو کشور تعبیر کردند اما در این خصوص مدیر امور بین‌الملل شرکت ملی نفت توضیح متفاوتی دارد.

محسن قمصری رقابت در بازار آسیا برای به دست آوردن بازار را بسیار فشرده می‌داند و در خصوص علت تخفیف ایران به مشتریان آسیایی می‌گوید: وقتی عربستان قیمت نفت خود را در بازار آسیا یا هر بازار دیگری که ایران در آن حضور دارد، کاهش می‌دهد؛ نفت ایران نیز بر اساس فرمول تعیین قیمت نفت خود که نسبت به قیمت نفت عربستان با یک ضریبی تغییر می‌کند کاهش می‌یابد و این به معنی رقابت ایران با عربستان نیست.

مکن است درآمدهای این کشور را کاهش دهد اما انتظار سعودی‌ها مبنی بر متوقف کردن برنامه‌های افزایش تولید و صادرات نفت خام ایران را برآورده نخواهد کرد. ضمن آنکه در این میدان بیشترین ضربه را عربستان خواهد خورد. این کشور بیش از 8 میلیون بشکه نفت خام در روز صادر می‌کند و هر تغییر در قیمت نفت بشدت بر اقتصاد آن تأثیر خواهد داشت. اما ایران در حال حاضر بیش از 2 میلیون بشکه در روز صادرات نفت خام دارد که این رقم نسبت به مدت مشابه سال گذشته دو برابر شده است و از این نظر حتی اگر قیمت نفت خام کاهش یابد باز هم وضع اقتصاد ایران امسال بهتر از سال قبل خواهد بود.

در این باره پایگاه خبری نیکی می‌نویسد: عربستان قیمت نفت عربین مدیوم خود را برای بازارهای آسیایی 30/1 دلار کمتر از قیمت شاخص تعیین کرده است. این در حالی است که در ماه جاری میلادی بار دیگر نفت سنگین ایران 60/1 دلار کمتر از قیمت شاخص قیمت گذاری شده است.

بدین ترتیب، شکاف قیمت بین نفت خام عربستان و نفت خام ایران از 10 سنت در ماه مه به 30 سنت رسیده که بیشترین شکاف قیمت از سال 2008 تاکنون است. ایران با این کاهش قیمت فروش نفت خام نشان داده که این کشور پس از لغو تحریم‌ها مصمم به بازپس‌گیری سهم خود از بازار است. تخفیف‌های قیمتی عربستان، آن هم در فصل رونق تقاضا حربه جدید سعودی‌ها برای فراری دادن مشتریان نفت ایران است اما با پیشنهاد قیمت هایی رقابتی، ایران تلاش دارد بسرعت سهم خود را از بازار نفت بازیابد.

یک کارشناس انرژی در این خصوص با بیان اینکه اقدام عربستان برای کاهش قیمت نفت بر اساس مسائل سیاسی است تا اقتصاد نفتی ، پیش‌بینی کرد در سال 2016 قیمت نفت به تعادل برسد و حتی در صورت رشد اقتصاد جهانی افزایش یابد. «نرسی قربان» با بیان اینکه افزایش قدرت تولید نفت و فروش آن در بازار باعث افزایش چانه‌زنی ما در اوپک می‌شود و قطعاً در استراتژی امنیت ملی کشور نیز مؤثر است، افزود: چند عامل مهم باعث شد که ما بتوانیم زودتر از برنامه ریزی‌های انجام شده به این هدف برسیم.

وی عملکرد وزارت نفت در این زمینه را مثبت ارزیابی کرد و ادامه داد: کسانی که در حوزه نفت دست‌اندرکار هستند،سعی کردند که این حوزه را به روز نگه دارند تا وقتی تحریم‌ها برداشته شد بتوانیم سطح تولیدمان را ارتقا دهیم.

این کارشناس مسائل انرژی، بازاریابی شرکت ملی نفت را نیز مؤثر عنوان کرد و گفت: ما توانستیم مشتری‌های قبلی خود را بار دیگر پیدا کنیم و از دیگر سو مسأله بیمه کشتی‌های نفتی نیز با کمک وزارت امور خارجه رفع شد.

«نرسی قربان» با اشاره به اینکه برخی از کشورهای عضو اوپک از جمله عربستان علاقه‌مند نبودند که ایران به بازار و سهم قبلی خود در فروش نفت بازگردد چنانچه خودشان بتوانند افزایش تولید داشته باشند ‌؛‌‌در بخش دیگری از صحبت‌های خود، تصریح کرد: اقدام عربستان برای کاهش قیمت نفت بیشتر بر اساس مسائل سیاسی اتخاذ شده است تا اقتصاد نفتی.

درحالی که عربستان چوب حراج به قیمت جهانی نفت خام زده است، دیروز برای اولین بار در 9 ماه گذشته قیمت نفت خام از مرز 51 دلار برای هر بشکه نیز عبور کرد.

ادامه اختلال در تولید نفت نیجریه و بروز نشانه هایی از بهبود وضعیت تقاضای انرژی در جهان سبب شد قیمت نفت در معاملات دیروز افزایش یابد و به پادزهری برای سیاست‌های منفی عربستان تبدیل شود. با این همه، برخی معامله گران نگران هستند که رشد کنونی قیمت نفت ممکن است سبب جهش عرضه این کالا شود و جهان را دوباره با عرضه بیش از حد نفت رو به رو کند. چراکه در قیمت‌های بالا ممکن است تولید نفت غیرمتعارف که هزینه تولید آن نسبتا بالاست، شدت بگیرد. دیروز هر بشکه نفت خام برنت معادل51 دلار و95 سنت و هر بشکه نفت خام امریکا (WTI) معادل 50 دلار و 83 سنت معامله شد.

ناگفته نماند که در پی اتفاقات اخیر، اداره اطلاعات انرژی امریکا برآورد قیمت نفت در سال‌های ٢٠١٦ و ٢٠١٧ میلادی را افزایش داد و در گزارش «دورنمای کوتاه مدت انرژی» برآورد خود را از میانگین قیمت نفت در سال ٢٠١٦ میلادی یک دلار و در سال ٢٠١٧ میلادی سه دلار بالا برد. طبق برآوردهای جدید اداره یاد شده، میانگین قیمت هر بشکه نفت خام در سال ٢٠١٦ میلادی ٤٣ دلار و در سال ٢٠١٧ میلادی ٥٢ دلار خواهد بود.

با وجود بهبود برآورد قیمت نفت، در گزارش اداره اطلاعات انرژی امریکا نسبت به سردرگمی و نوسان در بازار نفت ابراز نگرانی شده است.