مجالس دهگانه و سهم منتخبین تهرانی از هیات‌رئیسه مجلس
مجلس دهم در تاریخ مجالس دهگانه جمهوری اسلامی تنها مجلسی است که از منتخبین مهمترین حوزه انتخابیه کشور یعنی تهران، گزینه‌ای در بین سه عضو شاخص هیئت رئیسه مجلس یعنی رئیس و نواب آن وجود ندارد.
منتخبین ملت در مجالس دهگانه کشورمان، معمولا به استثنای دو دوره اخیر، همواره یکی از منتخبین تهران را بر صدر نشانده‌اند و در اکثر آنها نیز علاوه بر سهم منتخبین پایتخت‌نشینان از دبیران و ناظران هیئت رئیسه مجلس، همواره سهمی نیز در کرسی‌های نواب رئیس که وزنی بالا در خانه ملت برخوردار هستند، داشته‌اند.
رئیس‌مجلس که مهمترین رکن در قوه مقننه است به استثنای مجالس نهم و دهم که به ترتیب به نماینده اول و دوم قم رسیده؛ در مجالس اول تا هشتم همواره سهم یکی از بانفوذترین نمایندگان تهران بوده که در بسیاری از موارد نیز نفر اول تهران بر کرسی ریاست آنها تکیه زده است.
به هر روی، کنکاش در مجالس دهگانه جمهوری اسلامی ایران و نگریستن از این زاویه به آنها، چندان هم خالی از لطف نیست.
به گزارش ایسنا، ریاست قوه مقننه در مجلس اول به هاشمی رفسنجانی به‌عنوان یکی از نزدیک‌ترین نمایندگان به بنیانگذار انقلاب اسلامی و از مبارزین و زندانی‌های دوران شاه رسید.
مجلس اول- خشت اول
در سال نخست این مجلس یکی از صندلی‌های نواب رئیس نیز به سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها دیگر منتخب مردم تهران رسید و علی‌اکبر ولایتی که بعدها ردای وزارت خارجه به‌تن کرد نیز در این مجلس به عنوان دیگر نماینده مردم تهران کارپرداز نخستین مجلس جمهوری اسلامی شد.
در سال دوم مجلس اول اما نه تنها هاشمی همچنان در صدر ماند که سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها به نائب‌رئیس اول ارتقاء یافت و جای سید اکبر پرورش نماینده آن دوره اصفهان را گرفت تا علاوه بر وی زنده‌یاد عسگر اولادی دیگر نماینده تهران بر صندلی نائب‌رئیس دوم این مجلس تکیه بزند. ضمن اینکه علی‌اکبر ولایتی همچنان به‌عنوان کارپرداز در هیات رییسه دائم این مجلس ماند.
در سال سوم این مجلس اما سهم منتخبین تهران تنها منحصر به مهمترین صندلی مجلس یعنی رئیس این مجلس رسید که هاشمی رفسنجانی بر صدر آن می‌نشست. دو نائب رییس تهرانی جای خود را به منتخبین دو شهر مذهبی قم و مشهد دادند و ولایتی نیز جای خود را در هیات رئیسه از دست داد.
و اما در سال چهارم نخستین مجلس شورای اسلامی علاوه بر هاشمی که همچنان رئیس مانده بود، سیدمحمد موسوی خوئینی‌ها بار دیگر نائب‌رئیس دوم شد.
مجلس دوم و کسب سه‌گانه مهم توسط منتخبین پایتخت
در مجلس دوم بعد از انقلاب اسلامی اما دوباره هر سه صندلی مهم به نمایندگان تهران رسید. هاشمی بر کرسی ریاست تکیه زد و محمد یزدی و ربانی املشی نمایندگان تازه تهران به‌عنوان نواب اول و دوم رئیس مجلس رسیدند. سیدمحمد اصغری دیگر نماینده مردم پایتخت نیز منشی این مجلس شد.
در سال دوم نیز همچنان سه صندلی مهم خانه ملت، سهم منتخبین مردم تهران بود با این تفاوت که به جای ربانی املشی این‌بار، دیگر منتخب تهرانی‌ها یعنی مهدی کروبی به عنوان نائب‌رئیس دوم انتخاب شد و سیدرضا زواره‌ای نیز این‌بار به‌عنوان کارپرداز انتخاب شد.
در سال سوم مجلس دوم همچنان صندلی رئیس و نواب آن در ید تهرانی‌ها بود با این تفاوت که مهدی کروبی این‌بار نیز از نائب دوم به نائب‌رئیس اول مجلس دوم در سومین سال ارتقاء یافت.
آخرین سال مجلس دوم نیز باز هاشمی رفسنجانی، محمد یزدی و مهدی کروبی سه نماینده مردم تهران بر سه‌گانه مهم مجلس تکیه زدند و سیدرضا زواره‌ای فقید نیز دوباره به کارپردازی این مجلس رسید.
مجلس سوم و عضویت 7 منتخب تهران در هیات رئیسه آن
در سال نخست مجلس سوم شورای اسلامی سهم منتخبین مردم پایتخت از سه صندلی رئیس و نواب آن دو کرسی بود که یکی جایگاه بلامنازع هاشمی رفسنجانی در آن روزها بود که از آغاز پیروزی انقلاب در این کرسی بی‌رقیب مانده بود و دیگری نائب رئیسی بود که این‌بار نیز به مهدی کروبی رسید. علاوه بر این دو، تهرانی‌ها سه جایگاه دیگر در هیات‌رئیسه این مجلس داشتند که سیدعبدالواحد موسوی لاری و مرتضی کتیرایی به‌عنوان کارپرداز و مرتضی الویری به عنوان منشی آن انتخاب شدند.
در سال بعدی نیز هاشمی و کروبی همچنان بر صندلی‌های قبلی خود نشستند و علاوه بر سیدعبدالواحد موسوی لاری نماینده آن روزهای تهران که کارپرداز مجلس بود، مرتضی الویری و حسین مظفرنژاد دیگر نمایندگان مردم تهران تحت عنوان منشی به هیات رئیسه راه یافتند.
سومین سال مجلس سوم که مصادف شد با رحلت امام، هاشمی رفسنجانی ردای ریاست جمهوری به‌تن کرد و برای نخستین بار ریاست مجلس شورای اسلامی به مهدی کروبی دیگر نماینده مردم تهران رسید. سیدعبدالواحد موسوی لاری و مرتضی کتیرایی بار دیگر به‌عنوان کارپرداز انتخاب شدند و الویری، عباس دوردوزانی، محمدابراهیم اصغرنژاد و حسین مظفرنژاد دیگر نمایندگان تهران منشی هیات رئیسه شدند تا برای اولین بار سهم منتخبین تهران از صدرنشینان بهارستان به 7 نفر برسد.
در آخرین سال از فعالیت این مجلس اما سهم منتخبین تهرانی به 6 کرسی کاهش یافت.
این‌بار مهدی کروبی همچنان رئیس ماند و سیدعبدالواحد موسوی لاری و مرتضی کتیرایی بار دیگر کارپرداز شدند و به استثنای مظفرنژاد که به هیات رئیسه راه نیافت سه نماینده دیگر تهرانی‌ها الویری، عباس دوردوزانی و محمدابراهیم اصغرنژاد همچنان بر صندلی منشی هیات رئیسه نشستند.
مجلس چهارم و تکیه 8 منتخب تهرانی‌ها بر کرسی‌های هیات‌رئیسه
سهم نمایندگان مردم تهران از هیات رئیسه مجلس چهارم در سال اول چهار نفر بود. در این سال ناطق نوری برای اولین بار ردای ریاست پوشید و حسن روحانی دیگر نماینده پایتخت‌نشینان نائب‌ریس اول شد. سیدرضا تقوی و مرحوم عسگراولادی نیز هر دو کارپرداز این مجلس شدند.
در سال دوم منتخبین تهران علاوه بر کرسی ریاست و نائب‌ریس اول که همچنان در دست ناطق نوری و حسن روحانی بود، کرسی نائب‌ریسی دوم مجلس را نیز به محمدعلی موحدی کرمانی سپردند. عسگراولادی و تقوی همچنان کارپرداز ماندند اما این‌بار برای اولین‌بار جایگاه منشی به محمدرضا باهنر و سیدمحسن یحیوی دیگر منتخبین مردم تهران رسید.
سال سوم مجلس چهارم همین ترکیب از منتخبین با یک تغییر به هیات‌رئیسه مجلس چهارم راه یافت. محمدعلی موحدی کرمانی طلایه‌دار این روزهای اصولگرایان، تنها نماینده تهران بود که صندلی نائب‌ریسی خود را از دست داد.
آخرین سال کاری مجلس چهارم اما دوباره سه‌گانه ناطق، روحانی و موحدی کرمانی بر سه کرسی مهم مجلس تکیه زدند و سهم منتخبین مردم تهران از کرسی‌های هیات رئیسه به عدد 8 رسید.
حبیب الله عسگراولادی، علی عباس‌پور تهرانی فرد و سیدرضا تقوی هر سه کرسی کارپردازان مجلس را تصاحب کردند و باهنر و یحیوی همچنان منشی ماندند.
مجلس پنجم و رکورد ده‌تایی منتخبین تهران
در مجلس پنجم نیز باز سه‌گانه ناطق روحانی و موحدی کرمانی نمایندگان تهران بر سه کرسی مهم رئیس و نواب آن تکیه زدند، تقوی و یحیوی دیگر نمایندگان تهرانی کارپرداز شدند و دری نجف‌آبادی، باهنر، اکرمی، حسن غفوری‌فرد و موحدی ساوجی نیز منشی شدند تا برای نخستین بار سهم منتخبین تهران به 10 نفر از 12 کرسی هیات رئیسه برسد. در این سال تنها یک کرسی منشی و یک صندلی از کارپردازها به دو نماینده غیرتهرانی از اهواز و میانه رسید.
در سال دوم اما سهم منتخبین تهرانی از صندلی‌های هیات رئیسه پارلمان به 6 نفر رسید. ناطق، روحانی و موحدی کرمانی باز هم رئیس و نواب رئیس ماندند و دری نجف‌آبادی، باهنر و غفوری‌فرد نیز منشی مجلس شدند.
این ترکیب در سال سوم نیز با یک‌تغییر دست‌نخورده ماند و موسی زرگر دیگر منتخب مردم تهران جایگزین دری‌نجف‌آبادی دیگر منتخب پایتخت‌نشینان شد.
سال آخر مجلس پنجم نیز این ترکیب دست‌نخورده باقی ماند.
مجلس ششم و اکثریت اصلاح‌طلبان
با رای بالای مردم به رئیس دولت اصلاحات، وجود یک مجلس همراه محسوس بود از این رو در اولین انتخابات مجلس دوران اصلاحات، مجلسی با اکثریت اصلاح‌طلبان تشکیل شد. در این مجلس نیز تهرانی‌ها بیش از همه به لیست اطلاحات‌چی‌ها اعتماد کردند.
در سال اول این مجلس پرسروصدا، مهدی کروبی با اکثریت آرا به ریاست مجلس رسید. بهزاد نبوی نائب‌رئیس اول شد و سیدمحمدرضا خاتمی برادر رئیس‌جمهور بر کرسی نائب‌رئیس دوم نشست.
سهیلا جلودارزاده تنها زن راه‌یافته به هیات‌رئیسه مجالس پس از انقلاب، علی شکوری راد، محمد قمی، و محمد نعیمی پور دیگر منتخبین مردم تهران بودند که به هیات‌رئیسه مجلس ششم راه یافتند تا سهم منتخبین تهرانی‌ها باز هم عدد قابل توجه 7 کرسی از 12 کرسی ممکن باشد.
در سال دوم این مجلس که با کارپردازی بورقانی، سهم منتخبین تهران از هیات‌رئیسه 7 کرسی به 8 کرسی افزایش یافت، کروبی رئیس ماند، خاتمی به نائب‌ریسی اول ارتقاء یافت و محسن آرمین برکرسی محمدرضا خاتمی که جایزین نبوی شده بود، نشست. تا همچنان سه کرسی مهم از آن نمایندگان پایتخت باشد. در این سال زنده‌یاد احمد بورقانی فراهانی کارپرداز شد و جلودارزاده، علی شکوری راد، محمد قمی، و محمد نعیمی پور نیز همچنان کرسی منشی را حفظ کردند.
در سال سوم از مجلس ششم، کروبی همچنان رئیس ماند، نبوی به کرسی نائب‌رئیسی اول مجلس بازگشت و خاتمی نیز به همان نائب دومی اکتفا کرد.
بورقانی برای دومین سال کارپرداز ماند و سهیلا جلودار زاده، محمد قمی، شکوری راد و نعیمی پور دیگر نمایندگان تهران منشی ماندند.
در آخرین سال مجلس ششم، کرسی نخست بهارستان همچنان در دست کروبی بود، خاتمی و نبوی جای خود را در صندلی نائی‌ریسی عوض کردند. و منشی‌های تهرانی نیز همچنان در کار منشی‌گری باقی ماندند.
مجلس هفتم، پیروزی اصولگراها و نخستین رئیس مکلا
در این مجلس که فضای سیاسی کشور دچار تحولات زیادی شده بود، غلامعلی حدادعادل برای نخستین بار در تاریخ پس از انقلاب به عنوان یک مکلای منتخب تهرانی‌ها بر کرسی ریاست بهارستان نشست. زاکانی نیز منشی هیات رئیسه شد تا سهم منتخبین تهران به همین دو کرسی محدود شود.
در سال دوم این مجلس سهم منتخبین تهران از هیات‌رییسه مجلس برای اولین‌بار به یک کرسی تقلیل یافت اما همان یک کرسی نیز مهمترین کرسی بهارستان بود که به حداد عادل رسیده بود.
در سال سوم و چهارم این مجلس نیز سهم تهرانی‌ها تغییر فاحشی نکرد و علاوه بر کرسی ریاست حداد، حسین نجابت دیگر منتخب تهرانی‌ها برای دو سال پیاپی منشی هیات‌رئیسه ماند.
مجلس هشتم
از اولین رئیس مجلس غیرتهرانی تا تک سهمیه تهرانی‌ها از هیات‌رئیسه
کرسی ریاست مجلس تنها یک دوره به حداد وفا کرد و در انتخابات هشتمین دوره با وجود اینکه حداد بر صدر منتخبین تهرانی بود اما ریاست مجلس برای اولین بار به علی لاریجانی رسید که از حوزه انتخابیه قم ردای نمایندگی پوشیده بود.
در سال نخست و دوم این مجلس سهم منتخبین تهرانی از هیات رئیسه منحصر شد به محمدرضا باهنر در قامت نائب‌رئیس دوم و حسن غفوری فرد بر کرسی منشی‌گری.
در سال سوم سهم منتخبین تهرانی از با ازدست دادن کرسی منشی مجلس از سوی غفوری‌فرد هم کمتر شد و خلاصه شد در نائب‌رئیسی دوم سیدشهاب‌الدین صدر. در سال آخر این مجلس اما نواب اول و دوم به نمایندگان مردم تهران رسید. در این سال محمدرضا باهنر نائب‌رئیس اول شد و سیدشهاب‌الدین صدر که در مجلس بعدی ردصلاحیت شد، بر کرسی نائب‌رئیس دومی تکیه زد.
مجلس نهم و باقی ماجراها
مجلس نهم هم، کم، سروصدا نداشت. مجلسی که علی لاریجانی در آن به ریاست خود بر قوه مقننه ادامه داد و احمدی‌نژاد در سال‌های آخر با آن درافتاد.
سهم منتخبین مردم تهران از این مجلس کم اما پر و پیمان بود، دو کرسی نواب این مجلس در سال نخست به محمدحسن ابوترابی‌فرد و محمدرضا باهنر منتخبین مردم پایتخت رسید.
در دومین سال مجلس نهم سهم منتخبین تهران از هیات‌رئیسه همچنان دست‌نخورده ماند و بار دیگر محمدحسن ابوترابی‌فرد و محمدرضا باهنر در کرسی‌های خود ابقا شدند.
انتخابات هیات رئیسه اجلاسیه سوم مجلس نهم یکشنبه (4 خرداد) برگزار و مهرداد بذرپاش منتخب تهرانی برای اولین بار به هیات رئیسه مجلس نهم راه یافت انتخابی که در سال آخر این مجلس نیز رخ داد.
در سال چهارم و پایانی مجلس نهم ابوترابی‌فرد و محمدرضا باهنر نواب اول و دوم شدند و مهرداد بذرپاش دیگر منتخب مردم تهران به عنوان یکی از دبیران هیات رئیسه مجلس نهم انتخاب شد.
هیات رئیسه موقت مجلس دهم و تک سهمیه تهرانی‌ها از آن
...و اما در هیات رئیسه موقت مجلس دهم، بهروز نعمتی منتخب تهران و نماینده نزدیک به لاریجانی که از طریق لیست امید به مجلس دهم راه یافته تنها منتخب مردم پایتخت در این دوره است که به هیات رئیسه موقت راه یافته و لذا بی‌تردید تا پیش انتخابات هیات رئیسه دائم دهم می‌توان با قاطعیت این دوره را دوره‌ای دانست که منتخبین مردم پایتخت کمترین سهم را از کرسی‌های هیات رئیسه به خود اختصاص داده‌اند. البته سهم منتخبین تهرانی، پیشتر نیز به یک کرسی نیز رسیده بود اما وزن و نفوذ تنها کرسی منتخبین تهرانی در مجلس هفتم در قامت رئیس یا نائب‌ریس بوده در حالی که سهم تهرانی‌ها در این دوره به یک کرسی از ناظرین هیات‌رئیسه تقلیل یافته است.
به هر حال سهم منتخبین مردم تهران در هیات رئیسه مجلس شورای اسلامی در مجالس نه‌گانه شورای اسلامی گذشته هم رکورد 10 کرسی از 12 کرسی را زده و هم با یک سهم و به حداقل ممکن بسنده کرده اگر چه سهم منتخبین تهرانی از هیات‌رئیسه تنها در دو سال از 36 سال به یک کرسی تقلیل یافته که در آن دو سال نیز یک‌بار تنها سهم‌شان از هیات‌رئیسه مجلس، پررنگ‌ترین صندلی مجلس یعنی ریاست آن بوده و در دیگر سال به یک کرسی نائب‌رئیسی قناعت کردند.
با این همه اگرچه هنوز هیات‌رئیسه دائم مجلس دهم انتخاب نشده اما با توجه به اینکه همواره در این سال‌ها همان هیات رئیسه موقت ردای هیات‌رئیسه دائم را نیز پوشیدند به نظر می‌رسد سهم منتخبین تهرانی‌ها از مجلس دهم، مجلسی که در آن تهرانی‌های امیدوار، هماهنگ‌ترین گروه را در قالب لیست واحد"امید" راهی بهارستان کردند، بسیار ناچیز باشد. اما اتفاق دیگری افتاد تا کواکبیان منتخب سمنانی مردم تهران که از سهم کم اصلاح‌طلبان و اعتدالیون در هیات‌رئیسه دهم ناراضی بود بگوید" 40 – 50 نفر از دوستانی که با ما عکس یادگاری می‌گرفتند رفتند و زنبیل‌شان را جای دیگری گذاشتند و این حالت، حالت خوبی نیست. با این وجود انتخاب هیات‌رئیسه موقت مجلس دهم را در راستای رویکرد اعتدالی این مجلس ارزیابی می‌کنند و معتقدند که به همین دلیل با وجود وزن کم لیست"امید" در آن می‌توان به آن "امید" بست.
علاوه بر این، شماری از فعالان سیاسی، انتخاب این هیات‌رئیسه موقت دهم که برخی از کنش‌گران سیاسی از تغییرات احتمالی جزیی در آن نیز سخن به میان آورده‌اند، را نشانه‌ای از حرکت به سمت آنچه عقلانیت بیشتر و همدلی پیوسته‌تر جریان‌های اصلی سیاسی کشور می خوانند، می‌دانند؛ چرا که در این هیات‌رئیسه با وجود شمار بالای اصولگرایان راه یافته به هیات رئیسه، بعد از 12 سال شاهد ورود اصلاح‌طلبان به عنوان بخش مهم و قابل اعتنایی از جریانات سیاسی کشور به هیات‌رئیسه مجلسی هستیم که می‌خواهد در راس امور باشد.
گزارش خطا
آخرین اخبار