نگاهی به 13 سال مذاکرات هسته ای (5) / ویژه نامه نوروزی صدای ایران (11)

صدای ایران- برای خواندن قسمت اول "نگاهی به 13 سال مذاکرات هسته ای" (اینجا) و برای خواندن قسمت دوم (اینجا) و بای خواند قسمت سوم (اینجا) و برای خواندن قسمت چهارم (اینجا) را کلیک کنید.

کمتر از یک هفته پس از توافق تاریخی هسته ای میان ایران و گروه 1+5، دوشنبه بیست و نهم تیرماه، شورای امنیت سازمان ملل قطعنامه ای جدید با هدف لغو تحریم های ایران را با پانزده رأی موافق و بدون رأی مخالف به تصویب رساند. در این نشست علاوه بر اعضای شورای امنیت سازمان ملل، نماینده آلمان به عنوان عضو 1+5 و هم‌چنین غلامعلی خوشرو، سفیر ایران در سازمان ملل حضور داشتند. اعضای دائم شورای امنیت (انگلیس، فرانسه، آمریکا، روسیه، چین) و اعضای غیردائم آن (آنگولا، اسپانیا، چاد، شیلی، اردن، لیتوانی، مالزی، نیوزیلند، نیجریه و ونزوئلا) در این نشست حاضر بودند.

بر اساس این قطعنامه که از دوازده بند مقدماتی، سی بند اجرایی و یک سند ضمیمه تشکیل شده است، قرار شد شورا قبل از پیمودن روند قانونی توافق در کشورهای مذاکره کننده، همه قطعنامه¬های ضد ایرانی پیشین را لغو کند. از این رو، بر اساس قطعنامه 2231 شورای امنیت، شش قطعنامه ای که از سال 1385 تا 1390 خورشیدی بر ایران تحمیل شده بود، شامل قطعنامه¬های 1696 (2006)، 1737 (2006)، 1747 (2007)، 1803 (2008)، 1835 (2008) و 1929 (2010) یکجا لغو شد؛ این اقدام دستاورد بزرگی برای ایران به شمار می رفت؛ چرا که شورای امنیت برای نخستین بار پذیرفت کشوری با دست پُر از ذیل فصل هفتم منشور ملل متحد خارج شود.

ساعاتی پس از تصویب قطعنامه 2231 از سوی شورای امنیت سازمان ملل متحد، در تأیید برجام و توافق هسته‌ای بین ایران و گروه 1+5، وزیر خارجه کشورمان در صفحه توییتر خود چنین نوشت: انتظار داریم شاهد تحقق "تغییرات بنیادینی" باشیم که در قطعنامه امروز نسبت به آنها تعهد به عمل آمده است.

1-«کمیسیون مشترک برجام» که با هدف نظارت بر نحوه اجرای برنامه جامع اقدام مشترک و پیوست¬های این توافق تشکیل شده بود، بیست و هفتم مهرماه 1394 (نوزدهم اکتبر)، برای نخستین بار در وین تشکیل جلسه داد. این کمیسیون که از نمایندگان کشورهای 1+5، نماینده عالی اتحادیه اروپا و ایران تشکیل شده است، آخرین تحولات روند اجرایی¬سازی برجام را مورد بررسی قرار داد.

2-در نشست وین یک که هشتم آبان ماه (سی ام اکتبر) به منظور پایان دادن به بحران سوریه شکل گرفت، برای نخستین بار از ایران برای شرکت در آن دعوت به عمل آمد. در حاشیه این نشست، تیم هسته¬ای ایران و اعضای 1+5 در دو سطح معاونان و کارشناسان با یکدیگر به گفت وگو پرداختند. در این دور از گفت¬وگوها بود که جان کری در هتل محل اقامت ظریف حضور یافت تا در خصوص اجرای برجام با وزیر امور خارجه کشورمان گفت¬وگو کند.

3-بیست و سوم آبان ماه 94 (چهاردهم نوامبر)، وین بار دیگر میزبان سومین دور از گفت وگوهای هسته ای پس از برجام بود. این گفت وگوها نیز در حاشیه نشستی (وین 2) صورت گرفت که به منظور حل و فصل بحران سوریه تشکیل شده بود. افزون بر دیدار و گفت وگو میان کری و ظریف، نشست هایی نیز در سطح معاونان و کارشناسان انجام گرفت.

4-کمیسیون مشترک برجام شانزدهم آذرماه 94 (هفتم دسامبر) برای دومین بار در وین تشکیل جلسه داد. همزمان با این نشست، نشست هایی نیز در دو سطح معاونان و وزیران امور خارجه ایران و 1+5 تشکیل شد. در این دور از گفت¬وگوها آخرین روند برجام مورد بررسی قرار گرفت تا اجرایی شدن آن در زمان مشخص شده بدون هیچ گونه مانعی انجام گیرد. در همین تاریخ بود که کشورهای عضو گروه 1+5 پیش¬نویس قطعنامه¬ای را به شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی ارائه کردند تا در صورت تصویب در این شورا، پرونده ابعاد نظامی برنامه اتمی ایران یا همان پی. ام. دی بسته شود.

شورای حکام بیست وچهارم آذرماه (پانزدهم دسامبر) در نشستی که با هدف بررسی و نتیجه¬گیری گزارش¬های «یوکیا آمانو» مدیر کل آژانس و نیز پیش نویس قطعنامه 1+5 برگزار شد، رأی نهایی خود را صادر کرد. این قطعنامه به طور کامل پرونده ابعاد نظامی احتمالی برنامه هسته ای ایران (PMD) را بست و پس از دوازده سال به عمر اختلاف های انباشته شده و کهنه هسته¬ای پایان داد. افزون بر آن، قطعنامه شورای حکام به لغو همه قطعنامه های پیشین این شورا حکم داد؛ همان دوازده قطعنامه ای که طی سال-های 2003 تا 2012 در ارتباط با موضوع اجرای پادمان با ایران و نیز مطالعات ادعایی علیه کشورمان به تصویب رسیده بود. در بند نهم متن این قطعنامه، بسته شدن پرونده «پی. ام. دی» با عبارت”close consideration” مشخص شده است.

این قطع‌نامه طبق توافق وین، توسط مذاکره‌کنندگان کشورهای ١+٥ در مذاکرات هسته‌ای و با مشورت ایران نوشته شده است. پیش از این قطع‌نامه نیز یوکیو آمانو، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در گزارش آخر خود، برنامه هسته‌ای ایران را بدون انحراف اعلام کرده بود. بنابراین قطع‌نامه با اجماع به تصویب رسید. مهم‌ترین محور این قطع‌نامه را می‌توان این بند دانست که به تصریح آورده است: «لغو دوازده قطع‌نامه شورای حکام که در سال‌های ٢٠٠٣ تا ٢٠١٢ در رابطه با موضوع اجرای پادمان با ایران و از جمله مطالعات ادعایی علیه ایران تصویب شده‌اند.» همچنین می‌توان گفت براساس این قطع‌نامه موضوع «اجرای پادمان در ایران» در دستور کار آژانس خاتمه یافته و موضوع جدیدی با عنوان «اجرای برجام» ایجاد می‌شود. مهم‌ترین محورهای این قطع‌نامه را می‌توان موارد زیر دانست:

1- استقبال از انعقاد برجام و نیز «نقشه راه» بین ایران و آژانس برای حل‌و‌فصل موضوعات باقی‌مانده گذشته و حال (پی.‌ام‌.دی)؛

2- توجه به گزارش أخیر مدیر کل به شورای حکام، درباره موضوعات باقی‌مانده گذشته و حال (پی.‌ام.‌دی)، به عنوان مبنایی برای بستن پرونده و اعلام خاتمه رسیدگی به این موضوعات؛

3- لحاظ‌کردن صریح بسته‌شدن پرونده پی‌.ام‌.دی با عنایت به تکمیل نقشه راه؛

4- لغو دوازده قطع‌نامه شورای حکام که در سال‌های ٢٠٠٣ تا ٢٠١٢ درباره موضوع اجرای پادمان با ایران و از جمله مطالعات ادعایی علیه ایران تصویب شده‌‌اند؛

5- لغو تصمیم‌های قبلی شورای حکام درباره منع ارائه مساعدت‌های فنی به ایران؛

6- ختم رسیدگی به دستور کار جاری شورا: «اجرای موافقت‌نامه پادمان ان.‌پی.‌تی و مفاد ذی‌ربط قطع‌نامه‌های شورای امنیت در جمهوری اسلامی ایران» که نگاه به گذشته داشت؛

7- ایجاد یک دستور کار جدید با عنوان: «اجرای برجام و راستی‌آزمایی و نظارت در ایران در پرتو قطع‌نامه شماره ٢٢٣١ (٢٠١٥) شورای امنیت» که نگاه به آینده دارد

8- مشخص‌کردن دوره زمانی ده ساله برای عادی‌سازی پرونده ایران در شورای حکام.

 وزیر امور خارجه ایران دقایقی بعد از تصویب این قطع‌نامه گفت: «براساس این قطع‌نامه می‌توان به صراحت گفت موضوع جعلی ابعاد به اصطلاح نظامی برنامه هسته‌ای ایران، موسوم به پی.‌ام.‌دی، به تاریخ پیوسته است.»

اساسی‌ترین ایرادی که آژانس در سال‌های گذشته درباره فعالیت هسته‌ای ایران مطرح می‌کرد، موضوعی با عنوان پی.‌ام‌.دی یا همان مطالعات ادعایی بود که به ‌تازگی آن را مسائل گذشته و حال نامیده‌اند. این موضوع که از ده سال پیش در گزارش‌های آژانس سربرآورده است، مدعی وجود نشانه‌های انحراف در برنامه هسته‌ای ایران بود. «در پیوست گزارش سال ٢٠١١ كه گزارش آمانو به شورای حكام است، برای اولین‌بار اصطلاح «پی.‌ام‌.دی» در برابر اصطلاح مطالعات ادعایی که قبلا وجود داشت، ساخته و استفاده می‌شود. صراحتا در این قطع‌نامه اعلام می‌کنند، این امکان وجود دارد که برنامه هسته‌ای ایران ابعاد نظامی داشته باشد.» این ابتدای طرح موضوع پی.‌ام‌.دی است.

ادامه دارد...