چراباید نگران ترکیه باشیم؟

مشکل بی ثباتی و ایجاد کلونی های گسترده و فعال ضد امنیتی موضوعی نیست که ابعاد آن درمرزهای ترکیه محصور بماند. ترکیه برخلاف دیگر متحدان ناتو ساختار اجتماعی و سیاسی متزلزل و پازلیکی دارد که آن را بالقوه آماده هرگونه بی ثباتی میکند .بسیار هم بعید است صرف عضویت درناتو بتواند مصونیت داخلی برای این کشور فراهم کند. واقعیت آن است که عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی برای ترکیه بیشتر مصونیت فرا مرزی ایجاد کرده که آن نیز تا حدی متزلزل شده است

صدای ایران - به گزارش خبرآنلاین، عملیاتی انتحاری باردیگر ترکیه را در کانون توجهات جهانی قرار داد. یکشنبه شب آنکارا با انفجاری عظیم در نزدیکی اصلی ترین مراکز دولتی به خود لرزید که تا کنون حداقل 37 کشته و دهها مجروح برجای گذاشته است. این پر تلفات ترین حادثه تروریستی طی 5 ماه گذشته در ترکیه محسوب می شود.

اینکه دقیقا چه گروهی مسئول این عملیات بوده هنوز گزارش های مستقلی منتشر نشده و فرد یا گروهی ازجمله حزب کارگران کرد هم مسئولیت آن را به عهده نگرفته است،اما مقامات ترک حزب کردی موسوم به (پ - ک- ک) را مسئول این عملیات معرفی و دختری کرد به نام "سهیر ضمیر" دانشجوی دانشگاه "بلیک سیر" که در سال 2013 به حزب مذکور پیوسته را عامل این حادثه تروریستی اعلام کرده اند.اینکه حزب کارگران کرد واقعا مسئول این حادثه تروریستی بوده یانه؟ به باور من در برابر مشکل روبه تزاید بحران های امنیتی و تاثیر آن بر ثبات سیاسی ترکیه، از اهمیت کمتری برخوردار است. چراکه عملیات یکشنبه شب و تهدید های مشابه چند ماهه اخیر،با نگاهی کاملا امنیتی و اطلاعاتی به وضوح نشان می دهد رهبران ترکیه کم کم در حال از دست دادن کنترل امنیت داخلی هستند وگروه های مسلح حداقل یک قدم از نهاد های اطلاعاتی جلو تر هستند. شرایط به وضوح نشان می دهد مخالفان مسلح دولت بر خلاف گذشته که در کلونی های جغرافیایی خود اقداماتی را انجام میدادند ، اکنون توانسته اند از مناطق شرقی و جنوبی به قلب کشور نفوذ و توانایی دولت را به چالشی آشکار و غیر قابل کنترل بکشانند. یکی از نزدیک ترین مشاوران دمیرتاش رهبر حزب دمکراتیک خلق های ترکیه می گوید" آقای رئیس جمهوراینک باید پاسخگوی نا امنی هایی باشد که خود مسبب و مقصر اصلی آنهاست". 

به باور برخی ناظران سیاسی و امنیتی تردید و نگرانی در باره توانایی های دولت که کشور را در آستانه یک آشوب سیاسی با رویکرد قومیتی قرار داده، آنجا بیشتر می شود که برخی منابع غربی در بروکسل اذعان کرده اند حداقل از اوایل سال 2013 و با اوج گرفتن همزمان بحران سوریه و ناامنی در مناطق کرد نشین ،در کنار هشدار هایی که به مقامات ترک داده بودند، همکاری های اطلاعاتی گسترده یی با این کشور به عمل آوردند.اما ظاهرا بی فایده، اردوغان راه خود را رفته است.زنجیره قطع نشده عملیات تروریستی چند ماهه اخیر که مشخصا با انفجار اوایل دسامبر سال گذشته مترو استانبول شروع و با موارد مشابه اواسط همین ماه در استانبول ،17 فوریه آنکارا و اینک انفجار انتحاری یکشنبه شب تداوم یافت، به خودی خود از یک شکست بزرگ در ساختار امنیتی ترکیه حکایت دارد. این ساختار خوشبینانه شاید در حال فروپاشی نباشد، اما شکاف عظیمی در دیوارآن مشاهده می شود که در تحلیل نهایی ودر میان مدت می توانداثرات به مراتب بدتری از وضعیت سوریه برای منطقه به ارمغان بیاورد. وجود خلاء و شکاف امنیتی در ترکیه(نه صرفا به دلیل ناتوانی در مقابله عملیاتی،بلکه بیشتر ناشی از درک وارونه حقایق و تحلیل معکوس اطلاعات) از دوجنبه موجب نگرانی ست.

نخست،تا آنجا که به شرایط داخلی ترکیه مربوط می شود اگر این ناتوانی عملیاتی ناشی از تحلیل وارونه و مغرورانه اطلاعات باشد؛که هست( موضوعی که آقای اردوغان تبحر و استعداد عجیبی در آن دارد) باید بیش از پیش نگران ثبات تعیین کننده ترکیه بود.

دوم،مشکل بی ثباتی و ایجاد کلونی های گسترده و فعال ضد امنیتی موضوعی نیست که ابعاد آن درمرزهای ترکیه محصور بماند. ترکیه برخلاف دیگر متحدان ناتو ساختار اجتماعی و سیاسی متزلزل و پازلیکی دارد که آن را بالقوه آماده هرگونه بی ثباتی میکند .بسیار هم بعید است صرف عضویت درناتو بتواند مصونیت داخلی برای این کشور فراهم کند. واقعیت آن است که عضویت در پیمان آتلانتیک شمالی برای ترکیه بیشتر مصونیت فرا مرزی ایجاد کرده که آن نیز تا حدی متزلزل شده است. وضعیت سوریه و یا رویارویی آنکارا و مسکو را ببینید.صلاح الدین دمیرتاش رهبر دمکراتیک مخالفان پارلمانی در اشاره یی آشکار و بیانی نگران کننده معتقد است "در یک بحران احتمالی ترکیه به یوگسلاوی سابق شبیه تر خواهد شد تا بلژیک و یا حتی اسپانیا".

درست به همین دلیل تصمیم گیری در باره ثبات و امنیت ترکیه را صرفا نمی توان به خود این کشور واگذار کرد.نه به معنای دخالت در امور داخلی این کشور؛که مثابه قانع کردن رهبران ترک به گسترش همکاری های سیاسی و امنیتی با متحدان غربی و نیز همسایگانش و همچنین باز تعریف روابط خود با اعراب محافظه کار. البته ارتباط با ایران از اهمیت ویژه یی برای ثبات منطقه برخوردار است. این کشور نمی تواند نسبت به آنچه در ترکیه می گذرد بی تفاوت باشد. تعامل و همکاری ایران دوران پرزیدنت روحانی با جامعه بین المللی امکان غیر قابل تجدیدی برای توسعه همکاری با تهران بوجود آورده که باید از آن استفاده،اما لازم است  ترک ها را نسبت به آن قانع کرد. برخی منابع دیپلماتیک مقیم تهران و آنکارا سفر اوایل این ماه داوود اوغلو به تهران را آغاز روانی این اقناع محدود توصیف کرده اند.البته نه تهران و نه آنکارا هیچیک توضیح قانع کننده یی ازمذاکرات احتمالی فوق امنیتی میان خود منتشر نکردند.اما مشکل بتوان باور کرد میان طرفین در این زمینه گفتگو های غیر متعارفی صورت نگرفته باشد. به خصوص زمانی که از جانب ترک ها موضوع به آقای اوغلو منتهی شود که محافل سیاسی مقیم ترکیه و پایتخت های اروپایی معتقدند اساسا پرونده های سیاسی و امنیتی ترکیه اختصاصا در دست اوست.گفته می شود در بسیاری از این موارداو با آقای اردوغان دچار چالش و اختلاف اساسی ست. اروپا و ناتو نیز تاکنون نشان داده اند رغبت بیشتری برای مذاکره با او دارند تا آقای رئیس جمهور. در این میان با توجه به موقعیت ایران در منطقه و همکاری های این کشور با جامعه جهانی در دوران رئیس جمهور روحانی، چنانچه ترکیه خواهان همکاری امنیتی خاصی با ایران باشد،من فکر میکنم تهران باید از آن استقبال کند. شاید علی رغم همه بی تدبیری های ترک ها، اکنون زمان دست گرفتن و همراهی آنها از سوی ایران فرارسیده باشد. این برای ایران تنها یک گزینه همکاری نیست،بلکه یک ضرورت تمام عیاربرای تامین امنیت استراتژیک و راهبردی خودا ست. فراموش نکنیم آنچه ممکن است در بلند مدت در انتظار ترکیه باشد، با آنچه اکنون در سوریه می بینیم خیلی متفاوت خواهد بود. گسترش و نا امنی در قلب سیاسی ،امنیتی و اقتصادی ترکیه رانباید به سادگی نگریست. انفجارها حاوی پیام های نگران کننده ای هستند. matinmos@gmail.com

در آخرین روزهای پایانی سال 1394 خورشیدی ،سال نورا به همه  شما تبریک میگویم.با آرزوی بهروزی و سربلندی برای هموطنان عزیزاز درگاه خدای بزرگ . ضمنا از تمامی همکاران خبری و مسئولان خبرگزاری خبرآنلاین که زمینه فعالیت  روزنامه نگاران مستقل را فراهم آورده اند تشکر و قدر دانی می کنم.