آسوشیتدپرس: چگونه لیبی به جبهه جدید مبارزه با داعش تبدیل می‌شود؟

"لیبی به سرعت در حال تبدیل شدن به جبهه جدیدی در جنگ علیه داعش است؛ داعشی که این روزها شدیدا در حال عضوگیری نیروهای خارجی در لیبی است و سعی می‌کند با تشدید ناآرامی‌ها در این کشور مامن خود را در این کشور آفریقایی غنی از نفت، گسترش دهد."

به گزارش ایسنا، خبرگزاری آمریکایی آسوشیتدپرس در گزارشی نوشته است: «واشنگتن و متحدان اروپایی‌اش در تلاشند تا به چند دستگی ملال آور گروه‌های مختلف لیبیایی پاسخ داده تا بتوانند دولتی واحد تشکیل دهند که غرب از آن در مقابله با داعش حمایت کند.

حملات هوایی روز جمعه آمریکا علیه یک کمپ آموزشی داعش که طی آن بیش از 40 شبه نظامی از جمله یکی از رهبران برجسته تونسی آنها کشته شدند، نشانه‌ای از آمادگی آمریکا برای افزایش فعالیت‌هایش علیه داعش حتی پیش از تشکیل دولت وحدت ملی در لیبی است.

شبه نظامیان داعش از مأمن‌شان در سرت طی ماه‌های اخیر حملات انتحاری علیه پلیس را آغاز کرده‌اند. آنها همچنین حملات خود به مناطق نفتی حیاتی و تجهیزات صادرات نفتی را آغاز کرده‌اند؛ حملاتی که اقدامات جاری برای بازسازی تنها صنعت پول ساز این کشور را دچار پسرفت کرده است.

داعش با این حال تاکنون در اشغال مناطق گسترده لیبی مانند سوریه و عراق ناکام بوده و طی یک سال اخیر شاخه لیبیایی این گروه عقب نشینی‌هایی نیز داشته است. شبه نظامیان رقیب، اعضای داعش را از شهر درنا خارج کردند و حملات هوایی ماه دسامبر آمریکا نیز رهبر داعش در لیبی را به قتل رساند.

اما این گروه اخیرا تلاش خود برای افزایش حضورش در لیبی را تشدید کرده است: مقامات آمریکایی می‌گویند طی ماه‌ها و هفته‌های اخیر داعش نیروهای خود را از خارج وارد لیبی کرده است. این شبه نظامیان عمدتا از شمال آفریقا و مناطق صحرایی این قاره به لیبی می‌آیند. این مقامات تخمین می‌زنند تعداد شبه نظامیان این گروه از 3000 نفر اکنون به 5000 نفر رسیده است.

در این میان تشکیل یک دولت وحدت ملی در لیبی به منظور مبارزه با افراط گرایان اقدامی حیاتی در کشوری بوده که از زمان سقوط معمر قذافی در سال 2011 تاکنون، کشوری شکست خورده‌ بوده است.

پس از قذافی ارتش لیبی از هم پاشید و کشور چند تکه شد که شبه نظامیان قدرتمند از آن سر برآورند. در حال حاضر دو دولت در لیبی وجود دارد یکی از آنها در طرابلس، پایتخت لیبی مستقر است و از سوی اسلام‌گرایان رهبری می‌شود و همزمان مورد حمایت ائتلاف شبه نظامیان این کشور است. دولت دیگر را جامعه جهانی به رسمیت می‌شناسد و در شهر طبرق در شرق لیبی مستقر است. این دولت از سوی سایر شبه نظامیان و گروه‌های نظامی تحت رهبری ژنرال حفتر حمایت می‌شود.

این دو دولت طی یک سال اخیر با یکدیگر در نبرد بوده‌اند. اقدامات تحت رهبری سازمان ملل برای ایجاد دولت وحدت ملی هم در میان هر دو دولت انشقاق ایجاد کرده چرا که برخی از تشکیل چنین دولتی حمایت و برخی دیگر با آن مخالفت می‌کنند.

در یکی از نشانه‌های پیچیدگی جنگ داخلی لیبی، برخی شبه نظامیان حامی طرابلس در حال مبارزه با گروه داعش در اطراف سرت هستند در حالی که سایر متحدان افراط‌گرایان برای کنترل در دومین شهر مهم لیبی، بنغازی، با نیروهای حامی طبرق حفتر در نبردند.

یک تحلیل‌گر لیبیایی می‌گوید: اگر آمریکا و اروپا نتوانند این شبه نظامیان را به توافق برسانند تلاش‌ها برای مبارزه با داعش حتی با وجود دستیابی به توافق سیاسی در طرابلس و طبرق بی‌نتیجه خواهد بود. برخی شبه نظامیان احتمالا تلاش خواهند کرد تا از مداخله نظامی چه حملات هوایی چه حمایت نظامی برای حذف رقیب خود استفاده کنند؛ اقدامی که جنگ داخلی را تشدید خواهد کرد.

این تحلیل‌گر ادامه می‌دهد: بدون توافقی بین شبه نظامیان، جنگ داخلی پیچیده و گیج کننده بین کسانی که با داعش مبارزه می‌کنند و کسانی که با داعش و سایر شبه نظامیان محلی می‌جنگند، ادامه خواهد یافت.

روی نقشه لیبی حضور فیزیکی داعش محدود است. این گروه تنها شهر سرت و تعدادی روستا در سواحل مدیترانه را تحت اشغال دارد. اما دسته‌های خطرناکی از این گروه در اطراف کشور از جمله طرابلس و صبراته حضور دارند.

چندین کمپ آموزشی داعش در خارج از صبراته وجود دارد و این شبه نظامیان به نظر می‌رسد به دنبال اشغال این شهر هستند. تخمین زده می‌شود بیش از 700 داعشی که اکثر آنها تونسی هستند در این منطقه حضور دارند و شبه نظامیان بیشتری از سرت برای تشدید فعالیت‌های داعش در راهند.

اواخر سال گذشته، شبه نظامیان داعش با برگزاری مانوری از ماشین‌ها و پرچم‌های خود در صبراته جدای از اینکه حکومت مقامات محلی را زیر سوال بردند، قدرت خود را در این شهر به نمایش گذاشتند. آنها از خرابه‌های یک شهر متعلق به عصر روم باستان گذر کردند؛ اقدامی که نگرانی‌ها درباره برخورد مشابه با آثار باستانی عراق و سوریه را درباره این شهر افزایش داد. اما تاکنون بقایای تاریخی این شهر باستانی در صبراته مورد هدف قرار نگرفته است.

پلیس طی روزهای اخیر به تعدادی از مخفی‌گاه‌های داعش در صبراته یورش برده و دست کم جان هفت تن را گرفته و تعدادی دیگر را اسیر کرده است. در تحقیقات و بازجویی‌ها بسیاری از شبه نظامیان اسیر شده که معمولا بین 17 تا 18 سال سن دارند می‌گویند طی هفته‌های اخیر وارد لیبی شده‌اند.

ترس بزرگ دیگر احتمال اشغال تاسیسات نفتی لیبی از سوی داعش است؛ تاسیساتی که اکثرا در صحراهای اطراف سرت قرار دارند. داعشی‌ها اخیرا حملاتی را در این تاسیسات انجام داده‌اند که پسرفت این صنعت را در پی داشته است؛ تاسیساتی که لیبی از زمان سقوط قذافی درگیر بازسازی آنهاست.

در زمان حکومت قذافی لیبی روزانه 6 / 1 میلیون بشکه نفت تولید می‌کرد. این رقم در سال 2014 به 200 هزار بشکه رسید و سال گذشته با سرعت کمی به 430 هزار افزایش یافت. اما از زمان آغاز حمله داعش به یک تانکر نفت در ماه ژانویه تولید نفت دوباره کاهش یافته و به 350 هزار شبکه در روز رسیده است.

گروه تروریستی داعش در اواخر سال 2014 با اشغال شهر درنا و پس از آن سرت پایش به لیبی باز شد. اما همان آشوبی که درها را برای ورود داعش به لیبی باز کرد از گسترش این گروه نیز جلوگیری کرد.

این کشور اکنون با شبه نظامیان قدرتمند و مجهزی پوشیده شده که پیوندهای عمیقی با گروه‌های قومی و محلی داخلی دارند. این مساله شرایط را برای عضوگیری داعش دشوار کرده است. مساله دیگری که به عضوگیری داعش در لیبی آسیب می‌زند، فقدان قومیت گرایی و چند مذهبی در لیبی است.

در ماه نوامبر تیم سازمان ملل که تحولات داعش را بررسی می‌کند به شورای امنیت گزارش داد که این گروه تروریستی به نظر می‌رسد توانایی محدودی در گسترش در لیبی دارد "چرا که تعداد و شرایط لازم برای گستردگی را ندارد." در این گزارش همچنین آمده است این گروه توانایی اشغال تاسیسات نفتی لیبی را ندارد.

همین مساله احتمالا دلیل ورود شبه نظایان خارجی به لیبی است. اما ورود همین خارجی‌ها نیز به نظر می‌رسد به انشقاق در داعش نیز دامن زده است.

سه لیبیایی که می‌گویند پیش از این به داعش پیوسته‌ بودند در این باره می‌گویند، اکثر اعضای جدید فاقد توانایی کافی بوده و تنها به دنبال پول هستند. این سه نفر که ادعا می‌کنند فرمانده نظامی یک عضو گیری و رهبر معنوی هستند درباره سختی‌های موجود در این گروه با رسانه‌ها صحبت کرده‌اند.

فرد عضو گیرنده می‌گوید: اکثر اعضای جدید فاقد مهارت‌های مفید یا اطاعت پذیری هستند. آنها هرگز به کیفیت شبه نظامیان سوری و عراقی داعش نیستند.»