بازار کار در انتظار دهه هفتادی ها

با وجود اینکه بخشی از متولدین دهه 60 هنوز امکان ورود به بازار کار به دلایلی از جمله انجام تحصیلات دانشگاهی و ناموفق بودن در جستجوی شغل را نیافته اند، متولدین دهه 70 با جمعیت چندمیلیونی در ابتدای مسیر بازار کار قرار گرفته اند. باقی ماندن شرایط نامناسب عرضه و تقاضای نیروی کار و بحرانی ماندن بیکاری در کشور باعث ایجاد موج و پیک جدیدی از تقاضا برای کار در سال های آینده اینبار با دهه هفتادی ها خواهد شد.

از اولین گروه های متولد دهه 60 که می توان گفت وارد بازار رسمی کار کشور شده اند شاید 12 سالی گذشته باشد ولی هنوز تمام متولدین میلیونی متقاضی کار این دهه امکان ورود به بازار کار کشور را نیافته اند و برخی دانشگاه رفته های این گروه سنی دو سه سالی است که وارد بازار کار شده اند. البته آنهایی که به دنبال تحصیلات بالاتر از مقطع کارشناسی بوده اند که شاید هنوز فرصت جدی برای جستجوی شغل را نیافته باشند.

در عین حال، میلیون ها نفر از متولدین دهه 60 در حال حاضر در بازار کار کشور مشغول به فعالیت هستند و در بخش های مختلف کشور حضور دارند. طبق اعلام مرکز آمار ایران بین 37.55 تا 42.29 درصد از کل جمعیت 60 میلیون نفری کشور در فاصله سال های 1355 تا 1370 جوان بوده اند که یک جمعیت تقریبا 24 میلیون نفری را تشکیل داده اند.

بر اساس سرشماری های صورت گرفته در کشور، متولدین دوره 55 تا 70، از پرجمعیت ترین گروه های جوان کشور بوده اند و پس از آن همزمان با کاهش تولدها در کشور، به یکباره درصد جوانان در سرشماری های صورت گرفته در دهه 80 افت کرد.

طبق آخرین سرشماری صورت گرفته در سال 90 توسط مرکز آمار ایران، تنها 23.4 درصد جمعیت کشور را جوانان تشکیل می دهند که نسبت به دوره 15 ساله 55 تا 70 تقریبا به نصف کاهش یافته و جمعیت کشور به سمت میانسالی و بلکه پیری در حال حرکت است.

هرچند می توان انتظار داشت به دنبال کاهش میزان تولدها و کم جمعیت تر شدن خانواده ها در سال های بعد از دهه 60، از چندسال آینده وضعیت بازار کار کشور اندکی بهبود یابد و کشور بتواند پیک تقاضا برای کار را پشت سر بگذارد؛ اما افت جمعیت ایران در سال های اخیر در حال حاضر به یک نگرانی جدی سیاست گذاران کشور تبدیل شده و اخیرا مجلس نیز دست به تدوین آئین نامه ها و قوانینی در اینباره زده که هنوز مشخص نیست تا چه حد صدور آئین نامه و دستورالعمل می تواند در تغییر نگرش خانواده ها نسبت به فرزندآوری موثر باشد.

بررسی نتایج آخرین سرشماری کشور نشان می دهد که تعداد جوانان کشور از 24 میلیون نفر سال های 55 تا 70 به 17.5 میلیون نفر کاهش خواهد یافت و این مسئله می تواند منجر به دستیابی آسانتر متقاضیان شغل به بازار کار در سال های آینده و در افق 1400 شود.

کارشناسان بازار کار کشور می گویند تغییرات یکباره جمعیتی در دهه 60 منجر به وارد آمدن فشار بیش از حد به بازار کار کشور در یک دهه اخیر شده و این مسئله باعث بروز نگرانی های فراوانی برای جوانان و خانواده ها در یافتن شغلی مناسب و دارای امنیت شده تا جایی که امروز عبور از مانع بیکاری؛ از بزرگترین و جدی ترین مسائل خانواده ها به شمار می رود.

قبل از این وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی ضمن هشدار نسبت به بزرگ بودن عدد بیکاری در کشور پُرجمعیت بودن تعداد متقاضیان کار، اعلام کرده بود پیک تقاضا برای کار دستکم تا نیمه دهه 90 نیز ادامه خواهد داشت. در این رابطه مسعود نیلی مشاور اقتصادی رئیس جمهور گفته بود پیک تقاضا برای کار تا سال 96 ادامه خواهد داشت و تا سال های آینده، شرایط دشواری را در بازار کار کشور خواهیم داشت.

انباشته شدن تقاضای کار متولدین دهه 60 و تاخیر در ورود آنها به بازار کار به دلایلی همچون ناتوانی در یافتن شغل مناسب و یا تحصیلات دانشگاهی باعث شده تا با وجود باقی بودن تقاضاهای فراوان شغلی از سوی متولدین این دهه، متقاضیان شغلی دهه 70 نیز وارد مسابقه شغل یابی با آنها شوند.

در فاصله سال های 65 تا 75 بر جمعیت کشور حدود 11 میلیون نفر اضافه شده و از حدود 49 میلیون و 500 هزارنفر به 60 میلیون و 500 هزارنفر رسیده است. هم اکنون بخش بیشتر متقاضیان شغلی دهه 60 مربوط به متولدین بعد از نیمه دهه 60 است. جوانان متولد سال 65 امروز 28 ساله شده و اگر وارد بازار کار کشور نشده باشند، قطعا در جستجوی شغل هستند.

در عین حال، متولدین سال 70 به سن 23 سالگی رسیده اند و در حال ورود به بازار کار هستند و یا از متقاضیان جدی شغل در آینده بسیار نزدیک خواهند بود؛ بنابراین با وجود اینکه شرایط بازار کار کشور در 8 سال گذشته تغییر محسوسی نداشته و مجموعه سیاست های اجرا شده در سال های گذشته در زمینه اشتغال زایی، موفق نبوده است؛ انتظار می رود موج جدیدی از تقاضا برای کار در کشور اینبار از سوی متولدین دهه 70 شکل بگیرد.

هم اکنون جوانان متولد بین سال های 70 تا 75 در سنین 18 تا 23 سال قرار دارند. این گروه از جمعیت جوان کشور یا مشغول اتمام تحصیلات متوسطه، تحصیل در دانشگاه، انجام خدمت نظام وظیفه (درباره مردان) و یا تلاش برای انجام تحصیلات تکمیلی هستند، اما بزودی همه آنها به یک متقاضی جدی شغل در کشور تبدیل خواهند شد و خواسته اول آنها اشتغال خواهد بود.

حتی اگر بتوان امیدوار بود سیاست های جدید جمعیتی کشور در سال های آینده بتواند موفق شود نظر خانواده ها را نسبت به تعداد فرزندان تغییر دهد و خانوارها از تک فرزندی به سمت چندفرزندی حرکت نمایند، قطعا افت جمعیتی دهه 80 تا سال های اولیه دهه 90، در فاصله سال های 1400 تا 1410 در بازار کار کشور نمایان خواهد شد و در آن سال ها، بازار کار با تراکم کمتری از تقاضا برای شغل مواجه خواهد شد.

اما برای امروز، علی ربیعی وزیر تعاون، کار و رفاه اجتماعی و چندین مقام ارشد دیگر دولت تدبیر و امید هشدار داده اند بازار کار در شرایط بحرانی قرار دارد، چند میلیون متقاضی کار تحصیل کرده در مسیر بازار کار قرار دارند و کشور نیازمند اجرای سیاست های فوری تاثیرگذار بر وضعیت اشتغال است.