مدیریت انرژی؛ مدیریت کلان در پایتخت انرژی ایران

جمشید افرندید - استان بوشهر با دارا بودن سهمیه قابل توجهی از تولید انرژی کشور مهم ترین و حائز اهمیت ترین استان در تولید انرژی می باشد. وجود میادین بزرگ گازی و نفتی و نیروگاه اتمی باعث شده جایگاه اول را در تولید انرژی کشور به خود اختصاص دهد. این قابلیتها باعث شده تا نام پایتخت انرژی ایران به این استان اطلاق شود. در بین قابلیت ها و پتانسیل های انرژی استان، منطقه ویژه  اقتصادی پارس به عنوان قطب صنعت و انرژی استان و کشور جایگاه ویژه ای دارد که دارای قابلیت های فراوانی از جمله: موقعيت جغرافيايي ممتاز و نزديکي به ميدان عظيم گاز پارس جنوبي و امکان تامين انرژي مورد نياز صنايع مختلف با قيمت هاي کاملاً رقابتي در سطح منطقه و جهان، بهره گيري از قوانين و مقررات مناطق ويژه اقتصادي کشور از جمله استفاده از معافيت هاي گمرکي براي واردات کالا و تسهيلات لازم در زمينه صادرات، بهره گيري از نيروي کار ماهر و نيمه ماهر و با تجربه در زمينه صنايع گاز و پتروشيمي، دسترسي به آب هاي بين المللي از طريق اسکله هاي در دست احداث، وجود فرودگاه بين المللي، ايجاد تاسيسات زيربنايي شامل شبکه هاي آب و فاضلاب، برق و مخابرات، احداث راه هاي دسترسي به منطقه ، دسترسي به بازارهاي وسيع منطقه و همچنين کشورهاي آسياي ميانه از طريق شبکه هاي ارتباطي کشور باعث شده تا منطقه ویژه اقتصادی پارس به بزرگترین مجتمع صنعتی در خاورمیانه تبدیل شود.

در این بین صنعتی شدن استان تاثیر زیادی بر فرهنگ ، اقتصاد و معیشت ساکنان بومی منطقه گذاشته است. وارد شدن حجم قابل توجهی از گاز به هوای منطقه باعث مشکلات عدیده زیست محیطی شده  و احداث تأسیسات صنعتی بزرگ و توسعه صنعتی بدون در نظر گرفتن ابعاد اجتماعی و فرهنگی آن پی‌آمدهای ناخواسته فراوانی برای ساکنان بومی ایجاد کرده است.

مشکلات و معضلات فرهنگی از یک سو و از سوی دیگر  بالا بودن نرخ بیکاری در استان بوشهر و عدم توجه به سهمیه بومی اشتغال در واحدهای صنعتی نیز مهم ترین معضل اجتماعی صنعت گاز در پایتخت انرژی کشور است. در این بین مجلس در نظام جمهوری اسلامی ایران از اهمیت ویژه و والایی برخوردار بوده و محور بسیاری از تصمیم گیری ها، قانون گذاری ها و برنامه ریزی ها است و چراغ هدایت دولت و ملت را به دست دارد. مجلس پایگاه اساسی نظام و مردم و مایه حضور و مشارکت واقعی مردم در تصمیم گیری ها و مظهر اراده ملی است.  بر اساس ماده 42 آیین نامه داخلی مجلس شورای اسلامی، مجلس داراى کمیسیون‏هاى خاص شامل کمیسیون تحقیق، تدوین آئین‏نامه داخلى مجلس، اصل نودم و کمیسیون‏هاى تخصصى با محدوده وظایف مشخص است. هریک از کمیسیون‏هاى تخصصى مجلس که مطابق این آئین‏نامه تشکیل مى‏گردند در محدوده تخصصى خود داراى وظایف و اختیاراتى هستند: بررسی‌طرح ها ولوایح ‌ارجاعی و گزارش‌آن به مجلس‌شورای‌اسلامی، رسیدگی به درخواستهای تحقیق و تفحص، رسیدگی به سؤال نمایندگان از رئیس جمهور و وزیران، بررسی موارد ارجاعی از لوایح برنامه توسعه و بودجه سالانه و گزارش آن به کمیسیون تلفیق، کسب اطلاع از کم و کیف اداره امور کشور، دریافت و بررسی گزارشهای عملکردی و نظارتی از اجراء قوانین مربوط به دستگاههای ذیربط، تهیه گزارش موردی و سالانه در خصوص امور اجرائی دستگاهها و نحوه اجراء قوانین به خصوص قانون برنامه توسعه و بودجه سالانه و ارائه نکات مثبت، منفی و پیشنهاد نحوه اصلاح آن و تقدیم گزارش به مجلس جهت قرائت، بررسى و تصویب آزمایشى طرح ها و لوایح و همچنین تصویب دائمى اساسنامه سازمانها، شرکتها و مؤسسات دولتى یا وابسته به دولت که طبق اصل هشتاد و پنجم قانون اساسى به آنها محول مى‏شود.

یکی از بخش های تاثیرگذار مجلس شورای اسلامی در صنعت و انرژی، کمیسیون انرژی مجلس است که  برای انجام وظایف محوله در محدوده نفت، گاز، برق، سدها و نیروگاه‌های آبی و برقی، انرژی اتمی و انرژی‌های نو مطابق ضوابط این آئین‌نامه تشكیل می‌شود.  این کمیسیون وظایف خود را در قالب تشکیل هیات مدیره و اعضا در بدو آغاز به کار مجلس آغاز می کند و تاثیر زیادی بر روند پیشرفت وگسترش تاسیسات زیربنایی انرژی کشور می تواند ایفا کند.

مطالعه تاریخچه مدیریت کمیسیون انرژی مجلس نشان می دهد از بدو تاسیس مناطق صنعتی پارس جنوبی در استان بوشهر تاکنون نمایندگان مردم مناطق صنعتی اعضای منفعل کمیسیون انرژی مجلس بوده و دارای کمترین اختیارات در حوزه تصمیم گیری های کلان مدیریتی منابع انرژی کشور بوده اند. این امر از سویی باعث گردیده تا بسیاری از معضلات مردم بومی منطقه تا به امروز حل نشده باقی بماند. شاید در نگاه اول به قانون کمیسیون انرژی نمایندگان عضو کمیسیون هیچگونه اختیاری برای اختصاص بودجه به صنایع شهرستان های متبوع ندارند اما نکته قابل توجه ورود متخصصین مدیریت انرژی و مدیران بومی با سابقه صنعتی  باعث می شود مطالبات مردمی مناطق صنعتی  به صورت جدی تر و آگاهانه تری دنبال شود و مسایل زیست محیطی حوزه انرژی که رابطه مستقیمی با سلامت بومیان دارد مورد توجه واقع شود.