بازیگران کارگردان؛ از فردین تا نیکی کریمی
سقف شهرت کجاست؟ یا موفقیت؟ این نردبان برای بعضی‌ها انتهایی ندارد. شاید هم آب شوری باشد که تشنه‌تر کند.
سقف شهرت کجاست؟ یا موفقیت؟ این نردبان برای بعضی‌ها انتهایی ندارد. شاید هم آب شوری باشد که تشنه‌تر کند. بازیگر، اول در نقشی کوتاه جلوی دوربین می‌آید، طعم بازی را می‌چشد، بعد تقلا می‌کند برای نقش‌های جدی‌تر و تصاحب پلان‌های بیشتر. کم‌کم بازیگری معروف و مقبول شدی.
مردم تو را با دست نشان می‌دهند و همه جا از تو اسم می‌برند. خب موفقیت، سیری‌ناپذیر است. نوبت می‌رسد به فتح سرزمین‌های تازه. می‌نشیند برای نویسندگی، وقت می‌گذارد برای ترجمه، در خلوت خلسه‌های شبانگاهی شعر می‌گوید، طراحی می‌کند، تابلوهای نقاشی‌اش را به نمایش می‌گذارد و اگر شهوت بیشتری برای بالارفتن از این پلکان بی‌انتها داشته باشد، احتمالا رویای صحنه‌ای را در سر می‌پروراند که دستش را ببرد بالا و رو به عوامل بگوید: «اکشن!»
محمدعلی فردین
محمدعلی فردین نخستین‌بار در سال ۳۸ جلوی دوربین رفت. عنوان فیلم «چشمه آب حیات» بود کارگردان، سیامک یاسمی. فردین بعدها قدم جلوتر گذاشت و پشت دوربین رفت. او تا سال ٤٨، ١١ فیلم ساخت که درهمه آنها حضور داشت. ماندرگارترین‌شان «سلطان قلب»هاست به نویسندگی و بازیگری و کارگردانی خود او.
ایرج قادری
قادری در سینمای قبل از انقلاب به شهرت رسید و پس از ١٠سال بازیگری، پا به عرصه كارگردانی گذاشت. او درهمان دوره ٢٧ فیلم ساخت که فیلم‌های موفقی هم نبودند. بعد از انقلاب هم با کارگردانی سه فیلم در این عرصه ظاهر شد که درمیان آنها «تاراج» و «می‌خواهم زنده بمانم» دست‌کم بین مردم محبوبیت یافت.
فرامرز قریبیان
قریبیان بدون‌شک سوپراستار دهه٦٠ سینمای ایران است. هرچند در سال ١٣٤٧ نقش کوتاهی در یکی از آثار کیمیایی داشت، در سال ١٣٥١ در«خاک» او بازی کرده بود و با «گوزن‌ها» به محبوبیت رسیده بود.
با تمام این حرف‌ها، اوج شهرت او در قامت یک سوپراستار برمی‌گردد به دهه٦٠. او سه‌بار به‌عنوان بازیگر نقش اول مرد، برنده جوایز سیمرغ بلورین شده است؛ در «ترن»، «بندر مه‌آلود» و «مرد بارانی».
او اواسط همان دهه فیلمی ساخت با عنوان «جدال در تاسوکی» که چندان در یادها نمانده است. قریب به یک‌دهه بعد هم فیلم «قانون» را کارگردانی کرد که چندان مورد توجه منتقدان قرار نگرفت.
هرچند در سال ١٣٧٨ با فیلم «چشم‌هایش» نشان داد که در این عرصه هم دست و پابسته نیست. او فیلم «گناهکاران» را هم در کارنامه خود دارد که براساس فیلمنامه سام قریبیان (فرزندش) جلوی دوربین برده است.
نیكی كریمی
«شیفت شب» نخستین تجربه نیکی کریمی در کارگردانی نیست. او پیش از این «یک شب»، «چند روز بعد» و «سوت پایان» را هم ساخته بود. این فیلم‌ها البته اکران‌های موفقی نداشتند.
در مقابل، بانوی بازیگر یکی از ستارگان سینمای ایران بعد از انقلاب است. در سال ٦٩ با «عروس» افخمی به همراه ابوالفضل پورعرب به اوج شهرت رسید و پس از آن تا پایان دهه٧٠، همچنان در صدر ستاره‌های بازیگری ایران بود.
شاید همین پیشینه تشنگی را بیشتر کرد تا گامی برای تجربه در کارگردانی بردارد. هرچند خانم بازیگر دست به ترجمه هم بوده و آثاری از عدنان غریفی، اشعار ژاپنی و‌هایکوهایی از این دست را ترجمه کرده است.
درکنار تمام این فعالیت‌ها، او یکی از چهره‌های شاخص سینمای ایران در عرصه داوری نیز بوده و درچندین جشنواره داخلی و خارجی به‌عنوان داور حضور داشته است.
نیکی کریمی را همچنین به‌عنوان عکاس هم می‌شناسند. با تمام این حرف‌ها او درعرصه کارگردانی چندان قابل قبول نشان نداده است.
هرچند که «شیفت شب» را نسبت به آثار قبلی‌اش گامی رو به جلو می‌دانند اما کار خانم بازیگر درعرصه کارگردانی به هیچ‌وجه قابل قیاس با هم نیست. شاید حتی در این حد که بشود گفت اگر فیلمی هم نمی‌ساخت، در کارنامه کاری‌اش تأثیر چندانی نداشت.
رضا عطاران
«عطارانِ» بازیگر، بعد از «ساعت خوش» به شهرت رسید. اواسط دهه٧٠، مجموعه «مجید دلبندم» را عرضه کرد و در سال ١٢٧٦، «سیب خنده» و چهار‌سال بعد از آن، «کوچه اقاقیا». او در سال ١٣٨٣ وارد عرصه تولید سریال‌های مناسبتی طنز ماه رمضان شد و سریال «خانه به دوش» را ساخت. بعد از آن در سال ١٣٨٤ «متهم گریخت» را کارگردانی کرد و در سال ١٣٨٦، «ترش و شیرین» را.
تمام این سریال‌ها و بازی‌های شیرین، از عطاران شخصیتی ساخته که این روزها یک تنه مخاطبان را به سینما می‌کشاند و درحال حاضر یکی از سوپراستارهای سینمای ایران است. او همچنین در سال‌های اخیر یکی از سودآورترین سینماگران ایرانی به شمار می‌رود.
در سینما هم تجربه‌های کارگردانی و بازیگری در «خوابم می‌آد» و «رد کارپت» جزو کارنامه‌اش است. در این میان «خوابم می‌آد» بیشتر مورد توجه منتقدان قرار گرفت.
علی مصفا
مصفا با بازی در فیلم «پری» مهرجویی به شهرت رسید اما تنها به عرصه بازیگری بسنده نکرد و درعرصه کارگردانی و تهیه‌کنندگی هم دست به تجربه زد.
دوتجربه او درعرصه کارگردانی «سیمای زنی در دوردست» و «پله آخر» بود که در هر دوی آنها، همسرش لیلا حاتمی، بازیگر بود. هرچند «پله آخر»، آخرین ساخته مصفا که درجشنواره سی‌ام بهترین فیلمنامه اقتباسی را از آن خود کرد، در گیشه چندان موفق نبود.
مهدی هاشمی
مهدی هاشمی همچنان مرد محبوب و مقبول سینمای ایران است. در سال ٧٧، در روزهای موفقش، به‌عنوان کارگردان «بال‌های سفید» را کلید زد. او در این تجربه با برادرش ناصر هاشمی همراه بود. هرچند که در این عرصه به موفقیت دست نیافت و ترجیح داد مثل سابق روی بازیگری متمرکز باشد.
رامبد جوان
رامبد جوان بعد از بازی در پنج فیلم سینمایی، به کارگردانی رو آورد. در تلویزیون ٤ مجموعه ساخت و در سینما هم ٣ فیلم ساخت که هر سه آنها به فروش بالایی دست پیدا کرد؛ «اسپاگتی در هشت دقیقه»، «پسر آمد دختر حوا» و «ورود آقایان ممنوع». «ورود آقایان ممنوع» با بازی رضا عطاران، فروشی بالغ بر ٦میلیارد تومان برایش به همراه داشت.
جوان بعد از ساختن «ورود آقایان ممنوع»، حالا در میان کارگردانان به جایگاهی رسیده که شاید او را کارگردانی موفق‌تر از جوانِ بازیگر بدانند. او بعد از ساخت مجموعه موفق و محبوب «خندوانه»، این روزها مشغول تولید فیلم «نگار» است.
هومن سیدی
شاید اگر سیدی می‌دانست که سرنوشت فیلمش به خاطر بابک زنجانی به این وضع می‌رسد، اصلا قید ساختن «سیزده» را می‌زد. این فیلم به خاطر حضور بابک زنجانی در فهرست تحریم، از جشنواره برلین کنار گذاشته شد. با این حال سیدی تقریبا در تمام مواردی که کارگردانی کرده- چه فیلم‌های کوتاه چه بلند- موفقیت‌هایی داشته است.
او غیر از جایزه سیمرغ بلورین نقش مکمل مرد برای بازی در فیلم «من دیه گو مارادونا نیستم»، تحسین منتقدان را به خاطر ساخت «آفریقا» نیز در کارنامه خود دارد.
هومن سیدی برای کارگردانی فیلم‌های «آفریقا»، «سیزده» و «اعترافات ذهن خطرناک»، جوایز متعددی از جشنواره‌های فجر و ورشوی لهستان و پوسان کره‌جنوبی و شانگهاي چين و انجمن منتقدان و نویسندگان ایران دریافت کرده است
بهروز شعیبی
شعیبی تازه از دور اکران کنار رفته و مخاطبان از آن راضی به نظر می‌رسیدند. همچنین آرای منتقدان هم نشان می‌داد که اکثریت این فیلم را اثری قابل قبول و باکیفیت می‌دانند. البته شهرت شعیبی برمی‌گردد به بازی در «طلا و مس» به همراه نگار جواهریان به کارگردانی همایون اسدی.
مجید مجیدی
مجیدی در دهه٦٠ و پیش از آنكه كارگردانی را به شكل حرفه‌ای شروع كند، در اكثر فیلم‌های حوزه نقش اول را برعهده داشت كه شاخص‌ترین فیلم‌هایش «تیرباران» و «بایكوت» است. او در «تیرباران» نقش شهید اندرزگو را بازی کرد که جزو فیلم‌های به یادماندنی بعد از پیروزی انقلاب است.
مجیدی البته در سال ٦٨ به كار بازیگری‌اش پایان داد و دو‌سال بعد نخستین فیلمش «بدوك» را ساخت. او یکی از بازیگرانی بود که به سرعت از عرصه بازیگری بیرون آمد و با ساخت فیلم‌هایی همچون «بچه‌های آسمان»، «رنگ خدا»، «آواز گنجشك‌ها» به اسکار نیز راه پیدا کرد.
«بچه‌های آسمان» حتی در فهرست ٥ فیلم نامزد اسکار هم حضور داشت. هرچند که او این روزها احتمالا به خاطر کنار گذاشته‌شدن فیلم «محمد رسول‌الله(ص)» راضی به نظر نمی‌رسد.
شهاب حسینی
«شهاب حسینی» با بازی در دو فیلم آخر اصغر فرهادی، «درباره الی...» و «جدایی نادر از سیمین» به سوپراستار سینما ایران تبدیل شد.
با این حال این اواخر در مصاحبه‌هایش گفت بازیگری دیگر او را ارضا نمی‌کند و دوست دارد در تولید فیلم دستی داشته باشد. سال گذشته «ساکن طبقه وسط»ش اکران شد اما این روزها به خاطر مشکلاتی که با تهیه‌کننده پیدا کرده، درگیر شکایت و این مسائل است.
نظر شما