(تصاویر) جاده رابطه چین و ایران؛ ابریشم یا سنگلاخ

در آینده‌ای نزدیک قرار است شی جین پینگ رییس‌جمهور چین به ایران بیاید. به نظر می‌رسد پس از به نتیجه رسیدن برجام و رفع تحریم‌ها چینی‌ها که به خوبی از موقعیت حساس ایران در مسیر جاده ابریشم آگاه هستند، پیشنهادهای اقتصادی جدیدی را به تهران ارائه کنند؛ چراکه علاقه‌مند به توسعه روابط راهبردی با ایران هستند.

صدای ایران - طبق تفکر فلاسفه چین خاورمیانه می‌تواند با آرامش جاده ابریشم را ادامه دهد. ایده جاده ابریشم راهبردی برای توسعه چین است و در راستای در باز در اقتصاد چین مطرح شده است. چین در این مسیر به کشورهای شرق نگاه ویژه دارد و در حال حاضر توجهش به غرب آسیاست تا تکنولوژی و سرمایه‌گذاری داخلی را به خارج منتقل می‌کند. از سوی دیگر جاده ابریشم در جریان توسعه برای همه ما فرصت جدیدی خواهد بود. در حال حاضر جاده ابریشم فراملی شده و دیگر کشورها نیز می‌توانند در آن فعالیت کنند. جاده ابریشم هم‌چنین در ایجاد صلح و ثبات منطقه موثر است. در ابتکار راهبردی جاده ابریشم ایران و چین باید مسیری دوجانبه را دنبال کنند.

جاده ابریشم شاهد مناسبی بر سوابق تاریخی روابط ایران و چین است. چین بر احیای جاده ابریشم و ارتباط بیشتر از طریق آب‌های آزاد تاکید دارد؛ چراکه این اقدام می‌تواند منجر به ارتباط بیشتر دو ملت و افزایش تبادلات فرهنگی، اقتصادی و سیاسی شود. مقامات این کشور معتقدند که در حال حاضر محیط سرمایه‌گذاری در ایران مثبت و فراهم است.

غلو نیست اگر بگوییم که ایران و چین نقش مهمی در ایجاد ثبات و امنیت در قاره آسیا بر عهده دارند و تاریخ روابط و دوستی دو کشور می‌تواند نوید رابطه‌ای بسیار عمیق را بدهد. ایران جایگاه ویژه‌ای در سیاست خارجی پکن دارد. روابط و توسعه همکاری تهران و پکن از جمله در زمینه اقتصادی و بانکی شتاب خوبی دارد و تعاملات دوجانبه که شکل راهبردی دارد در حال به نتیجه رسیدن است.

موضوع عضویت در شانگهای پس از رفع تحریم ها بار دیگر مطرح خواهد شد. پیش‌نویس سواپ ارزی نیز تهیه شده و در جاده ابریشم از این فرصت استفاده خواهد شد. این موضوع تبعات مثبت امنیتی و سیاسی هم خواهد داشت و باید از فرصت سفر شی جین پینگ رییس‌جمهور چین به ایران در این زمین استفاده کنیم و برای خود چینی‌ها هم این موضوع بسیار مهم است.

چین برخلاف دیگر کشورها که در شرایط پساتحریم سعی دارند به سراغ ایران بیایند و شروع به سرمایه گذاری کنند هیچ گاه در شرایط سخت ایران را تنها نگذاشت و دوستی قدیمی خود با ایران را همواره و در هر شرایطی حفظ کرده و امیدوار است در شرایط پساتحریم نیز روابطی فی مابین دو کشور ادامه پیدا کند.

مقامات چینی سفر رییس‌جمهور کشورشان به ایران را با توجه به رابطه قدیمی دو کشور «سفری مهم» پیش‌بینی می‌کنند و معتقدند که اقتصاد چین و ایران مکمل و مهمترین شرکای اقتصادی هم هستند و می‌توانند چرخه صنعتی یکدیگر را تکمیل کنند؛ ایران بزرگترین تولید کننده نفت و چین بزرگترین وارد کننده نفت است.

روسای جمهور ایران و چین طی دو سال گذشته بیش از شش بار دیدار داشته‌اند و ناگفته مشخص است که ظرفیت‌های فراوانی برای توسعه روابط ایران و چین در عرصه‌های دو جانبه، منطقه‌ای و بین‌المللی وجود دارد که باید مورد توجه دو کشور قرار گیرد.

چینی‌ها با تفکری برد برد خود را مناسب‌ترین شریک اقتصادی در مسیری میانبر برای توسعه سریع‌تر ایران می‌دانند. آن‌ها می‌گویند: می‌توانیم کارخانه موتور سیکلت‌سازی را به ایران منتقل کنیم. هم‌چنین در حال حاضر شرکت‌های چینی به دنبال ایجاد شهرک‌های خودرو سازی در ایران هستند. انتقال تجهیزات فولادسازی نیز در دستور کار است. نساجی چین هم بسیار مدرن است. محصولات الکترونیکی نیز با قیمت مناسب قابل ارائه است.

           

تاکنون در پروژهای زیادی با چینیان وارد کار شده‌ و مشارکت داشته‌ایم. چین تنها کشوری است که مصرف فسیلی‌شان رو به افزایش است و انرژی باید اولویت رابطه با چین باشد اما علاوه بر انرژی، ایران از زمینه‌های وسیعی در حوزه‌های زیر بنایی، حمل و نقل بویژه اتصال ارتباطات ریلی، توسعه بنادر و فناوری‌های نوین برای سرمایه گذاری برخوردار است.

برخی نگران این هستند که توسعه روابط اقتصادی با چین به تبدیل شدن ایران به بزرگترین بازار مصرفی این کشور منجر شود، اما این که همه کشورها به دنبال بازار هستند واقعیتی است که قبیح نیست. طبیعتا چینی‌ها هم به دنبال بازار برای خودشان هستند و در این بین ما باید حواس‌مان جمع باشد که مصرف کننده صرف نباشیم. با احیا و گسترش جاده ابریشم اگر تجارت بین‌الملل اتفاق بیفتد ایران هم باید با هوشیاری از این شرایط استفاده کند. بعد از فرصت رفع تحریم ها و برجام باید آمادگی کامل داشته باشیم تا پروژه‌های‌مان را در چارچوبی مدون با نگاه به آینده تعریف و از فرصت به دست آمده در جاده ابریشم و سرمایه‌گذاری چین در این جاده جایگاه خودمان را مشخص کنیم.

آسیای میانه برای چین نقطه کور است و با ایجاد کمربندی به دنبال راهی برای باز کردن این نقطه کور می‌باشد. دعوت اخیر انجمن خبرنگاران چینی از نمایندگان رسانه‌ای ایران برای سفر به پکن و شانگهای را شاید بتوان از تمهیدات سفارت چین در زمینه‌سازی برای آمادگی افکار عمومی ایران دانست. شاید ضروری می‌دانند تصور مردم ایران را از چین عوض کنند؛ چون چین در ذهن برخی از مردم ایران کالای غیرقایل اعتماد است این در حالی است که مسوولانی از کشور خودمان که اقتصاد چین را درک کرده‌اند، می گویند این تصور واقعی نیست بلکه ناشی از عملکرد بعضی از بازرگانان خودمان بوده است. بازرگانان ایرانی در چین می‌گویند: چین بیشترین کالای باکیفیت را دارد و البته کالای بی کیفیت هم هست و اشتباه بازرگانان ماست که جنس بد می‌خرند. این بازرگانان هم‌چنین می‌گویند: آن کالای نامناسبی که در بازارهای ایران می‌بینید کالای چینی نیست.

علی‌رغم آلودگی شدید - که طبیعتا معضل شهرهای بزرگ و پرجمعیت در جهان است - یکی از بزرگترین و زیباترین شهرهای چین شانگهای است که از آن به عنوان پایتخت اقتصادی این کشور نیز یاد می‌شود. این شهر در حال حاضر سومین بازار بزرگ دنیاست. جالب است که بدانیم ایرانیان زیادی در این شهر فعالیت اقتصادی دارند؛ بیشترین تردد ناوگان کشتیرانی به خصوص نفتکش‌های ایرانی را در شانگهای داریم. دفتر پتروشیمی ایران نیز به عنوان یکی از عمده‌ترین محصولات صادراتی کشورمان به چین احداث شده است. شورای بازرگانان چین هم با حدود ٥٥ عضو شامل صاحبان کارخانه‌های بزرگ و و تولیدکنندگان ایرانی تشکیل شده است. نمایندگی‌های ایران خودر و سایپا نیز در چین دفتر دارند. همچنین هواپیمایی ماهان پروازهای متعددی به شانگهای دارد.

  

با وجود این‌که تراز تجاری ایران با چین بالا رفته است، اما صفری رییس شورای بازرگانان ایرانی در شانگهای معتقد است: در ایران خلاء شناخت از چین به عنوان غول اقتصادی وجود دارد، در حالی که اروپا و آمریکا خیلی زودتر به این موضوع پی بردند. چین به لحاظ قدرت اقتصادی جایگاه اول را به دلیل سرعت رشد اقتصادی به دست آورده است. پرجمعیت ترین کشور دنیاست و بیشترین حجم سرمایه‌گذاری‌ها را در خود دارد.

این بازرگان ایرانی می‌گوید: همه این‌ها باعث شده است تا شانگهای به لحاظ اقتصادی برای کشورها بسیار مهمتر از پکن باشد. هرچه ایران نیاز دارد در چین هست. دولتمردان و بازرگانان ما در مورد بازار چین احما ل کرده‌اند؛ چراکه هرچیزی در بازار چین به فروش می‌رسد و چه بخش خصوصی و چه بخش دولتی احمال کرده‌اند. چین طی ١٠ سال اخیر به وادرات هم روی خوش نشان داده است.

شورای بازرگانان بر بحث سرمایه‌گذاری چینی‌ها در ایران هم کار می‌کند. صنایع فلزی زیادی می‌توان به چین ارسال کرد. از سوی دیگر باید به چین بگوییم به جای خرید مواد اولیه از چین بیا ایران کارخانه بزن و از همانجا کالایت را صادر کن.

صفری در عین حال با بیان این‌که ایرانیان مقیم شانگهای از ایران کالا وارد می‌کنند گفت که «دانش فنی صادرات کالا در ایران وجود دارد» از دولت خواست که ساختار صادرات کالا را فراهم و همانند چین سیاست تشویق صادراتی را در نظر داشته باشد.

عسکرزاده قایم مقام اجرایی شورای بازرگانان در شانگهای هم از کسانی است که می‌گوید: نفوذگذاری چین در اقتصاد دنیا صعودی است و نزول نمی‌کند. هم چنین چین به دنبال قالب کردن فرهنگ خود نیست. چین در راستای صادرات مزیت‌های لجستیکی زیادی را ایجاد کرده که رقابت دیگر کشورها را سخت می‌کند.

وی با این پیشنهاد که مطالعه اقتصاد چین می‌تواند به عنوان تز دانشگاهی مورد بررسی قرار بگیرد، گفت: باید مزیت‌های تولید را ببینیم؛ اگر بخواهیم محصولی را از چرخ دنده تا آخر یکجا بسازیم، شدنی نیست. مگر یک تولید کننده چقدر سرمایه دارد. اقتصاد یک کشور را بنگاه‌های کوچک می‌سازند. دولت باید بسترسازی کند برای صادرات؛ چراکه بنگاه‌های کوچک توان ندارند.

وی در همین راستا مشکلات تولید کنندگان ایرانی را نشناختن تولیدات برتر، عدم بازاریابی، عدم دسترسی به مناسبات مالی، نبود مشوق صادراتی، ارزی که صادرات را تقویت کند و ... برشمرد.

ایران برنامه‌هایی را برای توسعه همکاری‌های بین المللی از طریق اتصال خطوط راه آهن و ترانزیت کالا دارد و روابط راهبردی دو کشور می‌تواند بر مبنای نقشه راه بلند مدت تدوین شود. چین هم در خصوص همکاری‌های اقتصادی و ایده «یک بند، یک راه» که بر توسعه همه جانبه همکاریها بر الگوی جاده ابریشم و استفاده از همه ظرفیت‌ها بویژه خطوط دریایی و ریلی مشتمل است، از تدوین نقشه جامع همکاریهای اقتصادی استقبال می‌کند و آماده هر گونه سرمایه‌گذاری از جمله در بخش های انرژی، بنادر، راه آهن و نیز فناوری های نوین است.

از سوی دیگر ایران هیچ مانعی برای توسعه روابط فی ما بین نمی‌بیند و در انتظار است با سفر «پینگ» رییس جمهوری خلق چین به تهران در آینده‌ای نزدیک این همکاری‌ها بیش از پیش ارتقا یابد؛ چراکه چین در دورانی که ایران مورد تجاوز قرار گرفت و در هنگام تحریم‌ها اقدامات مفیدی انجام داد که راهگشا و موثر بود.

تصمیم دولت ایران بر توسعه سواحل جنوبی دریای عمان و خلیج فارس و ایجاد منطقه ویژه اقتصادی در جاسک است که در این راستا این منطقه آماده سرمایه‌گذاری خارجی در زمینه ایجاد بندر و صنایع انرژی‌بر است. ایران آماده است تا در ساخت مخازن بزرگ نفت و پالایشگاه‌های بزرگ با چین همکاری کند و در آن سو از حضور شرکت‌های چینی برای سرمایه‌گذاری در بنادر چابهار و جاسک استقبال می‌کند؛ طرح اتصال راه آهن بندر چابهار از طریق کشورهای افغانستان، قرقیزستان و قزاقستان به چین می‌تواند زمینه‌های توسعه همکاری بیش از پیش را فراهم آورد و ایران در این باره به سرعت در حال تکمیل راه آهن بندر چابهار تا افغانستان است. اتصال چین به بندر چابهار کمک شایانی به توسعه همکاری‌های دو کشور خواهد کرد.

قراردادهای مهمی بین ایران و چین در مذاکرات دوجانبه و همکاری دو کشور در چارچوب کمیسیون مشترک با هفت گروه کاری در تهران بسته شده است که نتیجه تلاش‌های این کمیسیون زمینه های تعامل تهران – پکن در هفت شاخه اقتصادی، سیاسی و فرهنگی را فراهم می‌کند و با سفر رییس‌ جمهوری چین قراردادهای نهایی در این خصوص امضا می‌شود.

پکن اعلام کرده است که خواهان توسعه روابط در حوزه «آی تی»، «فاینانس» و انرژی با تهران است. تهران هم اعلام کرده است که از هرگونه سرمایه‌گذاری چین در ایران حمایت کرده و از آن استقبال می‌کند.

در زمینه روابط فرهنگی دو کشور نیز شرایط برای توسعه روابط میان دو ملت گسترده است، تلاش‌ها در جهت تبادل دانشجو، توسعه توریسم و گردشگری میان ایران و چین موضوعی حائز اهمیت است.

مائو در هنگام اعلام انقلاب چین

رسانه‌های چین همکاری و تقویت اطلاعات را در روابط دو کشور موثر می‌دانند و معتقدند که همکاری ایران و چین کشور در زمینه رسانه‌ها به خوبی پیش رفته است. البته در چین هم مشکل پایین آمدن تیراژ روزنامه و مخاطبان جوان به دلیل رواج اینترنت وجود دارد و مسوولان فرهنگی به دنبال بالا بردن نفوذ روزنامه‌های سنتی و از سوی دیگر حضور موثر در شبکه‌های اجتماعی هستند. برخی از آن‌ها به در دیدار نمایندگان رسانه‌ای ایران می‌گفتند که اگر چند سال دیگر به چین بیایید ما فقط از فضای مجازی صحبت خواهیم کرد اما روزنامه سنتی را هم کنار نخواهیم گذاشت و از تجربیات‌مان در فضای مجازی استفاده می‌کنیم. این روند شروع شده است. خبرنگاران ما باید در هر دو زمینه حرفه‌آموزی کنند.

چینی‌ها بر حفظ هویت چینی در برابر نفوذ غربی‌ها تاکید دارند و از جمله می‌توان به حذف اخبار کریسمس در رسانه‌های چین اشاره کرد. آن‌ها درباره عید چینی که دو ماه دیگر است اخبار بیشتری منتشر می‌کنند. آمریکا روسیه ژاپن، ایران و ... به لحاظ سیاسی و اقتصادی، موضوع هسته‌ای، قیمت نفت و خلیج فارس مورد توجه این رسانه‌هاست. منبع اصلی اخبار خارجی‌شان هم شینهوا است؛ چراکه معتقدند خبرگزاری بین‌المللی خودشان رویکرد واقع‌بینانه‌تری دارد.

مخزن نامه‌های ارسال شده به رادیو فارسی زبان چین

رادیو بین‌المللی چین بخش فارسی دارد که با برنامه مروارید شرق ایران با هدف ایجاد شناخت متقابل برای مردم دو کشور چین و ایران همکاری می‌کند. اکثر کارکنان این بخش جوانان علاقه‌مند به ایران و کسانی بودند که در دانشگاه شانگهای زبان فارسی خوانده بودند. این افراد برای خود نام فارسی داشتند. لیو شی جا مدیر این بخش نامش را نادر گذاشته است.

هم‌چنین اسم یکی از خبرنگاران رادیو فارسی چین رقیه است. او مسلمان بود و به همین دلیل نام رقیه را برای خود انتخاب کرده است. سیاوش خبرنگار چینی دیگری بود که برای نام دوم خودش این نام را مناسب دانسته.

        

رادیو فارسی چین با رادیو فرهنگ و شبکه‌های تلوزیونی ایران همکاری و مسوولان آن انتظار دارند که زندگی واقعی مردم چین به مردم ایران شناخته شود.